Poznaj PAŻP: Projektowanie instrumentalnych procedur lotu – część 1

Wszyscy zapewne pamiętają cykl publikacji Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej pt.: "Poznaj PAŻP". Można było przeczytać w nim m.in. o kontroli ruchu lotniczego, rekrutacji i szkoleniu.

20 listopada PAŻP ruszyła z trzecim sezonem tej serii! Dowiecie się z niego jeszcze więcej o pracy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej i osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ruchu lotniczego.

Dzisiejszy (i przyszłotygodniowy) odcinek „Poznaj PAŻP” poświęcony jest kwestii, która rzadko wysuwa się na pierwszy plan, gdy myślimy o kontroli ruchu lotniczego i nawet ogólnie o żegludze powietrznej.

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak powstają procedury lotu, na podstawie których wykonywane są operacje powietrzne w polskiej przestrzeni powietrznej? Przy okazji artykułów dotyczących ASM PAŻP wspominała, że to właśnie tam projektowane są drogi lotnicze. A jak odbywa się przygotowanie procedur związanych ze startem i lądowaniem statków powietrznych w poszczególnych miastach wraz z trasami odlotowymi i dolotowymi, znajdującymi się w ramach rejonów kontrolowanych lotnisk (TMA) i stref kontrolowanych lotnisk (CTR)? Zapraszamy do lektury dwuczęściowego materiału, dotyczącego projektowania instrumentalnych procedur lotu – czyli procedur lotu według wskazań przyrządów.

Projektowaniem i wdrożeniem operacyjnym tego typu tras lotów zajmuje się Dział projektowania procedur i analizy przeszkód lotniczych Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.

W sferze odpowiedzialności tej komórki pozostają publikacje umieszczane następnie w AIP Polska. AIP oznacza Aeronautical Information Publication i jest zbiorem informacji lotniczych (map, dróg lotniczych, procedur itp.), obowiązujących – w tym przypadku – w polskiej przestrzeni powietrznej. W tej publikacji można znaleźć także informacje dotyczące lokalizacji i wysokości przeszkód lotniczych w FIR Warszawa i na lotniskach. W Dziale tym projektowane są trasy lotu z zapewnieniem wymaganych przewyższeń nad przeszkodami, zgodnie z wytycznymi Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego i przepisami ICAO zawartymi w tomie 2 dokumentu ICAO DOC 8168. Stąd też biorą się obowiązujące procedury odlotowe, dolotowe i procedury podejścia do lądowania. Ma to znaczenie, bowiem od momentu oderwania się statku powietrznego od drogi startowej do chwili wejścia na drogę lotniczą, lot jest wykonywany według określonych procedur lotu. Mają one na celu zapewnienie nawigacji własnej statku powietrznego. Znaczy to, że lot jest wykonywany po ściśle określonej trasie – bez widoczności – na podstawie wskazań przyrządów nawigacyjnych znajdujących się na pokładzie. W ten sposób każda faza lotu samolotu jest „ubrana” lub zabezpieczana w procedurę lotu.

Sam lot trasowy również odbywa się według określonych przepisów i tras (drogi lotnicze), które nie pozostają jednak w gestii prezentowanego dziś Działu, a jak wcześniej wspomniano są projektowane przez ASM. Od momentu startu do przejścia do lotu po trasie zapewniane są procedury odlotowe (SID). Lot po trasie opiera się na sieci dróg lotniczych, a dolot do lotniska, samo podejście i lądowanie są zapewniane przez procedury dolotu (STAR) oraz procedury podejścia do lądowania. Z kolei elementem procedur podejścia do lądowania jest procedura nieudanego podejścia, czyli instrukcje zapisane na wypadek konieczności odejścia statku powietrznego na drugie okrążenie.

SID-y i STAR-y (standardowe trasy odlotu z i dolotu do danego lotniska) publikuje się na dedykowanych typach map lotniczych, zgodnie z Aneksem 4 ICAO. Mapy mają swoje wyróżniki, wynikające z ich numeracji. Tak też mapy lotnisk oznacza się 111, podejścia ILS – 61, podejścia VOR – 62, NDB – 63, a podejścia RNAV (GNSS) – 66 itd.

W zasobach Działu znajdują się różnego typu dane geograficzne, które są na bieżąco weryfikowane w oparciu między innymi o Google Earth. Większość czynności w kwestii sprawdzania stanu faktycznego i jego zgodności z zawartymi w dokumentacji rejestracyjnej lotniska oraz publikowanymi w AIP informacjami należy jednak do Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Projektowanie procedur jest ustandaryzowane wyżej wymienionymi przepisami ICAO. Historycznie, jak wiele innych kwestii lotniczych, dane i parametry procedur lotu były związane z konkretną pomocą radionawigacyjną np. systemem ILS czy VOR, co pozwalało na łatwiejszą weryfikację danych pojawiających się na mapie procedury lotu. Dziś, w dobie nowoczesnych metod nawigacji GNSS, stosowania i wykorzystywania systemów pomocy radionawigacyjnych naziemnych i systemów satelitarnych opierających nawigowanie o współrzędne geograficzne, poszukiwanie nieprawidłowości jest znacznie bardziej wymagające. Stąd też potrzeba systemowego i wielostopniowego sprawdzania i weryfikacji poprawności publikowanych procedur lotu.

Z kolejnego odcinka Poznaj PAŻP dowiecie się w jaki sposób powstają procedury lotnicze. Poruszoze zostaną także kwestie związane z hałasem lotniczym oraz powstawaniem wysokich przeszkód w pobliżu portów lotniczych. Zapraszamy!