Poznaj PAŻP: O dronach

Od 16 lipca Polska Agencja Żeglugi Powietrznej rozpoczęła publikację drugiej serii cyklu pt.: "Poznaj PAŻP".

Najnowszy odcinek drugiego sezonu cyklu „Poznaj PAŻP” dedykowany jest dronom.

Zagadnienie to zyskuje na istocie z kilku powodów. Użytkowników bezzałogowych statków powietrznych systematycznie przybywa, a same urządzenia także stają się coraz łatwiej dostępne, prostsze w obsłudze i znajdują coraz więcej zastosowań. Nasila się więc bezzałogowy ruch w przestrzeni powietrznej, który należy w umiejętny i bezpieczny sposób zintegrować z obecnym już w niej od dawna tradycyjnym, załogowym ruchem lotniczym. Niestety, nie brakuje użytkowników dronów, którzy – z niewiedzy lub lekkomyślności – naruszają fundamentalne zasady bezpieczeństwa i sposobem, w jaki wykorzystują swoje UAV, powodują zagrożenie. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej apeluje o rozwagę i przypomina, że nawet zabawkowy dron przestaje być zabawką, jeśli jest używany w sposób nieodpowiedzialny!

Skąd jednak obecność tego tematu w naszym cyklu? Otóż stąd, że związek PAŻP z tematyką bezzałogowych statków powietrznych nie kończy się jedynie na apelach. Agencja współpracuje z innymi instytucjami lotniczymi i bierze czynny udział w opracowywaniu przepisów umożliwiających bezpieczne korzystanie z dronów, a także projektuje i wdraża narzędzia przydatne ich użytkownikom. PAŻP wyznacza ponadto strefy i nakłada restrykcje determinujące, gdzie i na jakich zasadach można używać bezzałogowych statków powietrznych.

W Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej pracuje specjalny zespół dedykowany wszelkim kwestiom związanym z tym tematem. Formalnie funkcjonuje on w ramach Działu Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (ASM), o którym więcej przeczytacie w kolejnym odcinku naszego cyklu. Dziś skupimy się na osobach, których praca poświęcona jest regulowaniu ruchu bezzałogowych statków powietrznych i czynieniu go bezpieczniejszym.

Zacznijmy od podstaw. Czym jest dron? W myśl polskich przepisów jest to statek powietrzny, który w zależności od celu, w jakim jest używany, nosi nazwę „bezzałogowy statek powietrzny” (cel inny niż sportowo-rekreacyjny, czyli np. komercyjny) lub „model latający” (używany w niezarobkowych celach rekreacyjnych lub sportowych). Z punktu widzenia Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej dron jest kolejnym użytkownikiem przestrzeni powietrznej o wszechstronnym użyciu, którego obecność trzeba umiejętnie wpleść w istniejący już ruch załogowych statków powietrznych.

Obecne regulacje umożliwiają latanie dronem praktycznie każdemu. Ważniejszy jest natomiast cel tego latania. Jeśli nie jest on zarobkowy, a jedynie rekreacyjny lub sportowy, użytkownik nie musi posiadać świadectwa kwalifikacji operatora Bezzałogowych Statków Powietrznych (UAVO). Trzeba brać pod uwagę natomiast wszelkie restrykcje, jak minimalne odległości od ludzi, pojazdów i budynków (30 m) lub granic zabudowy miast i zgromadzeń ludzi (100 m), a także ogólną możliwość latania w pobliżu strategicznych obiektów. Należy też pamiętać o istniejących ograniczeniach przestrzeni, czyli specjalnie wydzielonych strefach, przeznaczonych na przykład na ćwiczenia wojskowe, lotnictwo sportowe czy obloty techniczne. Pragnąc użyć „bezzałogowca” w takiej strefie należy zapytać o zgodę i liczyć się z tym, że w danym miejscu wykorzystanie drona może nie być możliwe.

Posiadanie drona o wadze poniżej 600 g zwalnia z niektórych ograniczeń, na przykład związanych z zachowaniem odpowiedniego dystansu. Nie jest jednak prawdą niesłusznie rozpowszechniane stwierdzenie, że użytkowników dronów lżejszych niż 600 g nie dotyczą żadne przepisy. Są one po prostu inne niż te odnoszące się do operatorów wykorzystujących cięższe urządzenia. Osoby korzystające z dronów o wadze ponad 600 g są już objęte bardziej restrykcyjnymi przepisami wykonywania lotów w strefach przestrzeni powietrznej i związanych z zachowaniem odległości.

Więcej zachodu czeka tych, którzy swoimi UAV chcą wykonywać loty komercyjne. Latanie w celach innych niż sportowo-rekreacyjne wymaga odpowiedniego szkolenia oraz uzyskania świadectwa kwalifikacji UAVO, wydawanego przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Zwalnia ono z części ograniczeń i formalnie umożliwia zarabianie przy użyciu drona.

W Polsce przepisy jasno określają wykonywanie lotów dronami pozostającymi w zasięgu wzroku operatora (VLOS). Co powinno wydawać się oczywistym, użytkownicy nie mają prawa powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa, wliczając w to bezpieczeństwo ruchu lotniczego. Nie wolno też utrudniać funkcjonowania ruchu lotniczego, zakłócać porządku publicznego ani narażać nikogo na jakąkolwiek szkodę. W kwestii samego sterowania dronem istotnym jest zachowanie ostrożności i kultury wobec innych użytkowników przestrzeni powietrznej oraz bezwzględne ustępowanie pierwszeństwa załogowym statkom powietrznym. Loty wykonywane poza zasięgiem wzroku operatora (BVLOS) muszą się odbywać jedynie w specjalnie wyznaczonych do tego celu strefach.

Aby zarezerwować strefę, w której można wykonywać loty poza zasięgiem wzroku operatora, należy z odpowiednim, kilkumiesięcznym wyprzedzeniem zgłosić ten fakt do Ośrodka Planowania Strategicznego (ASM1). Następnie ów wniosek jest poddawany analizie i, jeśli nie ma przeciwwskazań, strefa zostanie opublikowana przez Służbę Informacji Lotniczej (AIS) w dokumencie AIP. Następnie Ośrodek Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (AMC) przyjmie zamówienie na taką strefę (dzień przed lotami) i ją aktywuje (w dniu lotów). Mechanizm ten, uniwersalny dla aktywowania stref różnego typu, opisany będzie szerzej za tydzień przy okazji prezentacji całego ASM-u.

Wszystkich obecnych i przyszłych operatorów dronów PAŻP zachęca do zapoznania się z treścią Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków, wraz z załącznikami 6 i 6a. Znajdziemy tam wszelkie regulacje dotyczące użycia bezzałogowców w naszym kraju.

W tym miejscu przechodzimy bezpośrednio do roli pracowników Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.

Na początku 2018 roku w ramach Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej i działu ASM powstał Zespół ds. Operacji Bezzałogowych Statków Powietrznych PAŻP. Ruch ten był spowodowany zmianami w strukturze polskiego nieba, coraz gęściej wypełnionego przez użytkowników dronów. Zadania członków zespołu ukierunkowane są bezpośrednio na bezpieczne integrowanie ruchu dronów z ruchem załogowych statków powietrznych, a także koordynację lotów BSP w strefach CTR oraz wydzielanie przeznaczonych dla nich specjalnych stref (loty BVLOS). Zespół współpracuje ponadto z użytkownikami bezzałogowych statków powietrznych, bierze udział w projektach badawczo-rozwojowych związanych z tą branżą. Bierze też aktywny udział we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań i narzędzi, jak system zarządzania bezzałogowym ruchem powietrznym UTM czy koncepcja U-Space. Angażuje się w spotkania robocze, konferencje i seminaria poświęcone tematyce dronów. Pozostaje na czasie z aktualnymi trendami i zagadnieniami oraz wszelką problematyką związaną z zagadnieniem UAV.

Członkami zespołu są specjaliści związani z projektowaniem i zarządzaniem przestrzenią powietrzną, bezpieczeństwem, a także piloci, szybownicy i operatorzy/instruktorzy dronów. Wszystkich łączy pasja, jaką jest lotnictwo, oraz troska o bezpieczeństwo ruchu lotniczego.

W kwestii bezpieczeństwa najważniejszym jest, by operatorzy dronów korzystali z nich świadomie i odpowiedzialnie. Użytkowany zgodnie z przepisami i zdrowym rozsądkiem dron nie stanowi zagrożenia dla samolotów załogowych. A niestety bywa tak, że operator bez zezwolenia wlatuje w zabronioną dla niego przestrzeń, jak ścieżka podejścia do pasa startowego, strefy wojskowe czy zakłady chemiczne. Może to się skończyć tragicznym w skutkach incydentem, a dla użytkownika UAV – pozbawieniem wolności, o czym należy pamiętać. Niestety zdarza się, i to coraz częściej, że piloci lądujących lub startujących samolotów komunikacyjnych zgłaszają zaobserwowanie drona w przestrzeni lub na wysokości, na której nie powinien się on znaleźć. Zdarzenia tego typu są raportowane i coraz skuteczniej ścigane przez organy państwowe. Nie zapominajcie o tym!

Dzisiejsza ciekawostka łączy się z dobrą radą: Świadectwo UAVO jest obecnie najczęściej wydawanym uprawnieniem lotniczym w Polsce, co stawia nasz kraj w ścisłej czołówce na arenie międzynarodowej pod względem liczby operatorów BSP posiadających uprawnienia państwowe. Cieszymy się i serdecznie Wam gratulujemy! Ale prosimy zarazem, pamiętajcie: nikt nie ma nieba na wyłączność. Istotą jest, by wszyscy użytkownicy przestrzeni powietrznej potrafili z niej korzystać w harmonii i współistnieniu. Prawo i rozsądek mówią też wprost – drony nie mają pierwszeństwa przed załogowymi statkami powietrznymi. Apelujemy, by o tym pamiętać i wierzymy, że wykonywanie lotów zgodnie z obowiązującymi przepisami pozwoli bezpiecznie korzystać z naszego wspólnego dobra, jakim jest przestrzeń powietrzna.

Przypominamy film promujący akcję "Lataj bezpiecznie – lataj z głową":