Orzeczenia lekarskie dla pilotów. Kto wykonuje, okres ważności, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich. Badania wstępne i okresowe?

Kilka uwag na początku:

1. Nie odnoszę się w tym wpisie do badań do tzw. licencji i świadectw kwalifikacji uregulowanych krajowo. Tematem wpisu są europejskie przepisy dotyczące badań pilotów.
2. Niedawno temu pisałem o ulotnym związku pomiędzy typem licencji, a wymaganą klasą orzeczenia lekarskiego. Do wydania licencji CPL, MPL, ATPL potrzebujemy orzeczenia klasy 1, licencji  PPL orzeczenia klasy 2, a badań na potrzeby LAPL dla licencji LAPL.  Do wykonywanie operacji potrzebujemy takiej klasy badań jakie są dla niej wymagane np. pilot posiadający licencję CPL wykonujący operacje niezarobkowe na samolocie spełniającym kryteria LAPL może mieć ważne tylko orzeczenie lekarskie na potrzeby LAPL.
3. Warto pamiętać o zmianach jakie nastąpiły kilka lat temu, jeśli idzie o wymagania medyczne do niekomercyjnego latania na szybowcach i balonach wystarczą już tylko badania na potrzeby LAPL. Warto zerknąć do przepisów lub przeczytać wpis, o którym mowa była wyżej.
4. Piszę o przepisach, a praktyka (szczególnie krajowa) jak to w życiu bywa może być nieco inna.

Kto wydaje orzeczenia lekarskie?
 
Centra Medycyny Lotniczej (Aero-Medical Center - AeMC) są to certyfikowane podmioty uprawnione do wydawania, przedłużania i wznawiania orzeczeń klasy 1, 2 i na potrzeby LAPL. Muszą one spełnić szereg wymagań w zakresie: personelu, infrastruktury i systemu zarządzania. Do wyłącznej kompetencji tych podmiotów należy wydawanie orzeczeń lekarskich dla klasy 1, zwanych potocznie badaniami wstępnymi do klasy 1.
 
Lekarze Orzecznicy Medycyny Lotniczej (Aero-Medical Examiner - AME) są to certyfikowane osoby  uprawnione do wydawania przedłużania i wznawiania orzeczeń klasy 2 i na potrzeby LAPL. Lekarz, aby zostać orzecznikiem musi przejść szkolenie, podobnie utrzymanie certyfikatu wiąże się z koniecznością stosownej praktyki oraz przejścia szkolenia odświeżającego. Orzecznicy wskazują nadzorowi jedno i lub więcej miejsc swojej praktyki (są to zazwyczaj przychodnie) i po spełnieniu szeregu warunków (przeprowadzeniu 30 badań w ciągu 3 lat, ukończeniu zaawansowanego kursu, odbyciu praktyki w AeMC, itd) mogą ubiegać się o rozszerzenie certyfikatu o możliwość przedłużania i wznawiania orzeczeń klasy 1.
 
Lekarze Medycyny Ogólnej (General Medical Practitioner - GMP) mogą pełnić́ funkcję lekarzy orzeczników medycyny lotniczej w zakresie wydawania orzeczeń́ lekarskich na potrzeby LAPL po zgłoszeniu takowej działalności organowi nadzoru. Ich dopuszczenie do orzekania zależy jednak od przepisów krajowych i nie każde państwo zainteresowane jest taką skorzystaniem z tej opcji. Badania na potrzeby LAPL pokrywają obecnie większość potrzeb środowiska lotnictwa ogólnego (General Aviation), a więc ich dostępność i cena jest jednym z czynników rozwoju tego rynku. Czy jest to niebezpieczna opcja? Nie. W USA szybownicy i baloniarze nie muszą w ogóle robić badań lekarskich.

Jak łatwo zauważyć po pierwsze badania klasy 1 udajemy się do Centrum Medycyny Lotniczej, dalej już przedłużamy je lub wznawiamy  albo w wyżej wymienionych centrach albo u uprawnionych orzeczników, którzy pracują zazwyczaj w przychodniach. Jest to sytuacja podobna do licencji, którą teoretycznie mamy na całe życie - chyba, że przepisy się zmienią. Same w sobie przychodnie nie mają żadnych uprawnień, bo tylko centra medycyny lotniczej oraz lekarze orzecznicy mają określone w przepisach prawa i obowiązki.

Okresy ważności orzeczeń lekarskich:

Przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich

W obecnych przepisach podczęści PART-MED Rozporządzenia (UE) Nr 1178/2011 nie ma mowy już o badaniach wstępnych i okresowych, ale podobnie jak przepisach dotyczących uprawnień na klasę i typ określa się procedury przedłużania i wznawiania.

Jeśli idzie o przedłużanie orzeczeń to, badania i oceny lotniczo-lekarskie, stosownie do przypadku, mogą̨ zostać́ przeprowadzone do 45 dni przed datą wygaśnięcia orzeczenia lekarskiego.  Zachowujemy wtedy pierwotny dzień i miesiąc z poprzedniego orzeczenia. Te 45 dni ma analogiczne znaczenie jak 3 miesiące przed zakończeniem uprawnienia SEP lub Type Rating.

Jeżeli chcemy wznowić orzeczenie klasy 1 lub 2:

1. Jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność́ przed mniej niż̇ 2 laty, przeprowadza się̨ rutynowe badanie lotniczo-lekarskie w trybie przedłużenia;
2. Jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność́ przed więcej niż̇ 2 ale mniej niż̇ 5 laty, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej przeprowadza badanie lotniczo-lekarskie w trybie wznowienia wyłącznie po dokonaniu oceny dokumentów lotniczo-lekarskich wnioskodawcy;
3. Jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność́ przed więcej niż̇ 5 laty, zastosowanie mają wymagania dotyczące badania lotniczo-lekarskiego na potrzeby pierwszego wydania, a ocena jest przeprowadzana w oparciu o wymagania dotyczące przedłużenia.

Moje rozumienie ostatniego punktu jest takie, że zakres badań jest taki sam jak do wydania, ale stosuje się kryteria jak do przedłużenia, a więc łagodniejsze. Dodatkowo przypominam, że orzeczenie klasy 1 możemy wznowić zarówno w centrum medycyny lotniczej jak i u specjalnie uprawionych orzeczników medycyny lotniczej.

W przypadku wznowienia badań na potrzeby LAPL, ocenia się historię medyczną wnioskodawcy i przeprowadza się stosowne badania i oceny lotniczo-lekarskie.

Same klasy badań nie są jedynymi warunkami zakresu badań, który może różnić się w zależności od wielu czynników np. wieku pilota, zakresu poprzednich badań, historii medycznej itp.

Janusz Boczoń - pilot i instruktor. Autor bloga www.avialaw.blogspot.com

Czytaj również:
Jakie sankcje grożą pilotowi/pilotce na podstawie "danych" z serwisu FlightRadar24 (FR24.com)?
O co chodzi w tej dramie z wysokościami lotów nad miastami i czy obecne Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w tym zakresie jest prawnie wiążące? Co zrobić jak zarzucą nam jego naruszenie?
Opłaty za egzaminy praktyczne. Komu i ile powinniśmy za nie płacić? O co tu chodzi?