NASA świętuje 60 lat działalności

W poniedziałek minęło 60 lat od powstania amerykańskiej agencji kosmicznej NASA. Z tej okazji na witrynie internetowej agencji można znaleźć liczne rocznicowe materiały i filmy.

Jednym z głównych impulsów do powołania NASA były radzieckie sukcesy z wystrzeleniem w 1957 r. pierwszego w historii sztucznego satelity Ziemi, Sputnika. Aby Stany Zjednoczone nie pozostały w tyle za Związkiem Radzieckim, władze kraju zdecydowały o powołaniu nowej federalnej agencji zajmującej się kosmosem w dziedzinie cywilnej. Otrzymała nazwę: Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej i zaczęła działalność 1 października 1958 roku.

Na początku agencja zatrudniała 80 pracowników i posiadała 4 laboratoria przejęte od dotychczasowej agencji National Advisory Committee for Aeronautics (NACA), istniejącej od 1915 roku, której zadaniem były prace badawcze i wspieranie rozwoju aeronautyki. Obecnie NASA zatrudnia ponad 17 tysięcy osób i dysponuje rocznym budżetem na poziomie prawie 21 miliardów dolarów.

Pierwsza litera „A” w akronimie NASA oznacza aeronautykę, czyli naukę zajmująca się lotnictwem. Oznacza to, że NASA nie porzuciła swoich korzeni i zajmuje się także tą dziedziną, prowadząc badania m.in. w tunelach wiatrowych, loty testowe i komputerowe symulacje, a różne opracowane dzięki temu rozwiązania są wykorzystywane we współczesnym lotnictwie. Przykładowo w latach 1959-1968 obywały się loty samolotów doświadczalnych X-15, które ustanowiły różne rekordy wysokości i prędkości dla samolotów.

NASA jest jednak przede wszystkim kojarzona z kosmosem. Głównymi projektami w historii NASA, związanymi z tym obszarem, są Projekt Merkury (pierwsze amerykańskie załogowe loty w kosmos), Projekt Gemini (dalszy rozwój lotów załogowych w kosmos), program Apollo (załogowe lądowanie na Księżycu), Skylab (pierwsza amerykańska stacja kosmiczna na orbicie okołoziemskiej), projekt Apollo-Sojuz (wspólna załogowa misja USA i Związku Radzieckiego), program wahadłowców oraz Międzynarodowa Stacja Kosmiczna.

Agencja prowadzi też projekty związane z obserwacją Ziemi przez satelity, dla przykładu satelity meteorologiczne z serii GOES i POES (ponad 30 satelitów od 1970 r.), satelity do badania różnych zasobów na powierzchni naszej planety: Landsat (projekt prowadzony od 1972 r., a kolejny satelita z tej serii planowany jest na rok 2020), satelita do badania pola grawitacyjnego: GRACE, czy satelita do analizy pokrywy lodowej na biegunach: ICESAT.

Rozwój wiedzy ludzkości o Wszechświecie również bardzo dużo zyskał dzięki NASA. Stało się tak m.in. dzięki kosmicznym obserwatoriom takim, jak Kosmiczny Teleskop Hubble’a, Obserwatorium Rentgenowskie Chandra (obserwacje rentgenowskie), Kosmiczny Teleskop Spitzera (obserwacje w podczerwieni), satelity COBE i WMAP (obserwacje mikrofalowego promieniowania tła), czy Teleskop Keplera (odkrycia planet pozasłonecznych).

NASA w trakcie swojej historii prowadziła także wiele misji eksplorujących Układ Słoneczny. Dla przykładu można wspomnieć pionierskie sondy Pioneer 10, Pioneer 11, Voyager 1 i Voyager 2, które jako pierwsze przeleciały w pobliżu wielkich planet, takich jak Saturn, czy Jowisz, różne misje badawcze do Księżyca, mnóstwo sond badających Marsa, sondy do Merkurego, Wenus, Saturna, Jowisza, planety karłowatej Ceres, planetoidy Westa, planety karłowatej Pluton, czy obserwatoria słoneczne. Aby zapewnić nieustanną komunikację z sondami kosmicznymi, NASA rozwinęła Deep Space Network, która posiada stacje satelitarne w trzech różnych punktach globu (w USA, w Europie i w Australii).

NASA ma też ambitne plany na przyszłość. Ogłosiła niedawno chęć powrotu na Księżyc: na początku lat 20-tych wokół Księżyca ma krążyć nowa stacja kosmiczna, a na lata 30-te planowany jest powrót do załogowych wypraw na powierzchnię Księżyca. Chce też sprowadzić z Marsa na Ziemię próbki do badań laboratoryjnych, a w latach 30-tych zacząć misje załogowe do planety, zwieńczone lądowaniem. Buduje następcę Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, którym będzie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, a niedawno wystrzeliła sondę w kierunku Słońca.

Jak pisze w swoich materiałach amerykańska agencja, w przeciwieństwie do początków programu kosmicznego, który był rywalizacją z konkurentami, przyszłe badania kosmosu będą raczej współpracą z partnerami przemysłowymi, akademickimi i międzynarodowymi, opierając się na doświadczeniach z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) i innych udanych misji kosmicznych. (PAP)

cza/ ekr/