Zmiany dotyczące planów lotów w FIR Warszawa

Nie wszyscy zainteresowani zapewne wiedzą, że od 7 września 2023 roku zaczynają obowiązywać w FIR Warszawa dość istotne zmiany dotyczące planów lotów. Chodzi o zapisy zawarte w AIP IFR Polska w rozdziale ENR 1.10. Zmian jest kilka i w pewien sposób porządkują one dotychczas obowiązujące zasady składania i wypełniania planów lotu. Celem niniejszego artykuliku nie jest wchodzenie i szczegółowe opisywanie poszczególnych zmian, lecz raczej zasygnalizowanie, że mają one miejsce.

Zainteresowanych szczegółami pozwolę sobie odesłać do  Zmiany AIRAC do AIP IFR Polska wchodzącej w życie od 2023-09-07, którą można znaleźć tutaj (LINK)

NOWOŚĆ NR 1

Zasady wypełniania formularza planu lotu są zawarte w Dodatku II dokumentu ICAO Doc 4444 „PANS-ATM „Air Traffic Management” oraz w jego polskiej wersji wydanej przez Urząd Lotnictwa Cywilnego (patrz strona https://edziennik.,ulc.gov.pl, rocznik 2022, Obwieszczenie nr 10 z 29 czerwca 2022, pozycja 40). Nie jest to jednak jedyna publikacja określająca zasady wypełniania i składania planów lotu (oraz depesz z nimi związanych), bo przecież Polska leży w IFPZ (IFPS Zone) i obowiązują ją również przepisy zawarte w podręcznikach IFPS Users Manual oraz ATFCM Users Manual. Te dwa ostatnie dokumenty nie dotyczą wprawdzie lotów VFR, ale są stosowane wobec wszystkich lotów IFR (GAT) oraz lotów mieszanych IFR/VFR (GAT) względnie VFR/IFR (GAT).

Nie ma co ukrywać, że ICAO Doc 4444 jest uważany raczej za dokument dotyczący głównie „dużego” lotnictwa, w związku z czym nie jest on zbyt popularny wśród miłośników General Aviation. Dwa kolejne wyżej wymienione  dokumenty są znane jeszcze mniej.

Dlatego też podjęto decyzję, że praktycznie wszystkie zapisy z Dodatku II ICAO Doc 4444 i kilkanaście z IFPS Users Manual umieszczono – wzorem innych państw - w AIP IFR Polska w rozdziale ENR 1.10. Dzięki temu polscy użytkownicy będą mogli korzystać z wygodnej „ściągawki”, bez marnowania czasu na szukanie stosownych zapisów w kilku innych dokumentach. Za to rozdział ENR 1.10 rozrósł się z 8 do 22 stron…

NOWOŚĆ NR 2

Rozporządzenie UE 923/2012 (tzw. SERA) dopuszcza składanie planów lotów FPL na wykonanie tylko części lotu. Uwzględniono to w nowych ENR 1.10 w punkcie 1.4.3. poprzez wprowadzenie możliwości składania planu lotu na segment startowy, segment dolotowy oraz segment trasy lotu.
Ponadto wprowadzono tzw. „skrócony plan lotu” (punkt 1.4.4 AIP IFR ENR 1.10), który ma być stosowany w celu uzyskania zezwolenia na np. przecięcie CTR lub TMA poniżej FL95 dla lotów VFR, których miejsca startu i lądowania znajdują się w przestrzeni niekontrolowanej.

NOWOŚĆ NR 3:

Mowa o punkcie 3 ENR 1.10 FORMAT I ZAWARTOŚĆ PLANU LOTU. Zawiera on rozpisaną pole po polu zawartość każdego z pól planu lotu; treść jednak w niektórych miejscach jest rozszerzona (w stosunku do ICAO Doc 4444), co umożliwia Czytelnikom lepsze zrozumienie poszczególnych zapisów. Przy okazji omawiania pola 15 (trasa lotu) w trzech oddzielnych podpunktach omówiono zasady planowania tras dla: lotów IFR, lotów VFR oraz zasady ogólne planowania trasy lotu. Całość uzupełniono podpunktem o stosowaniu zapisów STAY/n – STAYINFO/n, które umożliwiają „zatrzymanie się” w określonym miejscu trasy w celu wykonania wcześniej zaplanowanych działań, np. poćwiczenia podejść do lądowania, holdingu itp.

NOWOŚĆ NR 4:

Bardzo dokładnie omówiono pole 18 planu lotu wraz ze zdecydowaną większością stosowanych w nim wskaźników, takich jak np. DEP/, TYP/ czy STS/. Pominięto tu jedynie wskaźniki stosowane przez IFPS (np. IFP/), które nadaje… sam IFPS i które może on dopisywać do składanych planów lotu bez konsultacji z operatorami statków powietrznych.

NOWOŚĆ NR 5:

Równie dokładnie omówiono pole 19 planu lotu, krytyczne dla służb poszukiwania i ratownictwa oraz każdego, kto chciałby mieć zapewnioną służbę alarmową w czasie swojego lotu.

NOWOŚĆ NR 6:

Punkt 4 nowego ENR 1.10 zawiera informacje o zasadach składania i dystrybucji planów lotów, przyjmowania FPL przez Biura Odpraw Załóg oraz kiedy złożenie planu jest niezbędne (wymagane).

NOWOŚĆ NR 7:

W punkcie 4.8. zebrano (nareszcie) w jednym miejscu wyprzedzenia czasowe, z jakimi należy składać plany lotów, dokonano także standaryzacji czasu wskazanego w przepisach (w zależności od aktu prawnego jest w nich bowiem mowa o „czasie EOBT”, „czasie startu” i „czasie odlotu”). Swoją definicję ma bowiem jedynie EOBT, natomiast w przypadku dwóch pozostałych możne jedynie domniemywać o jaki czas chodzi -bo przepisy tego niestety nie precyzują.

Bardzo istotny zapis o charakterze porządkowym zawiera również uwaga 2 do punktu 4.5 b), w której zapisano:

UWAGA 2: w FIR Warszawa każdy przedstawiony plan lotu może dotyczyć wyłącznie jednego lotu (od startu do lądowania statku powietrznego). Oznacza to, że wykonanie więcej niż jednego lotu na podstawie tego samego planu lotu jest niedozwolone.

Głównym celem tego zapisu jest wyeliminowanie patologii polegających na składaniu JEDNEGO FPL na lot na przykład z lotniska A, do B, postój na lotnisku B, i powrót na lotnisko A – bo takie wypadki w przeszłości się zdarzały.

Warto też przypomnieć, że w punkcie SERA.4001, podpunkt b) każdy z podpunktów, w którym jest mowa o obowiązku złożenia planu lotu rozpoczyna się od sentencji „PRZED ROZPOCZĘCIEM KAŻDEGO LOTU”, „PRZED WYKONANIEM KAŻDEGO LOTU” oraz „PRZED KAŻDYM LOTEM”, co dość konkretnie określa kiedy taki plan należy złożyć.

NOWOŚĆ NR 8:

Rozdział 5 („Zmiany w planie lotu”) omawia zasady składania zmian przed rozpoczęciem operacji lotniczej oraz w jej trakcie i uściśla przy okazji zasady składania depesz opóźniających i modyfikujących (odpowiednio DLA i CHG). Z kolei rozdział 6 jest poświęcony omówieniu zasad unieważniania planów lotów w trakcie wykonywania lotu. Rozdział 7 omawia zasady zakończenia („zamykania”) planu lotu, a rozdział ósmy, ostatni, zawiera zasady dotyczące stosowania wskaźnika STS/AFTMX i zasad uzyskiwania zezwolenia na jego użycie w planie lotu.

PODSUMOWANIE:

Zawsze martwił mnie fakt, że w rzeczywistości polskiej informacje dotyczące planowania lotów są zawarte w WIELU różnych dokumentach: ICAO Doc 4444, ICAO Doc 7030 dla regionu EUR, rozporządzeniach unijnych 923 z roku 2012 oraz 1185 z roku 2016  (SERA C), ATFCM Users Manual, IFPS Users Manual, a także polskich aktach prawnych – Dz.U. 2020 pozycja 1305 oraz Dz.U. 2019 pozycja 617. Pojawienie się ENR 1.10 w nowej wersji pozwoli użytkownikom na znacznie szybsze odnalezienie informacji niezbędnych do złożenia planu lotu, i do tego bez konieczności wertowania sterty różnych publikacji oraz zastanawiania się, czy alby na pewno zapisy w nich zawarte są aktualne.

Publikacja ENR 1.10 zalicza się do”dużych” zmian, stąd też w Zmianie AIRAC 09/23 do AIP IFR znalazłem kilka drobnych nieścisłości (m.in. literówki). Miło mi jednak poinformować, że zostały one usunięte w kolejnej edycji – patrz rozdział ENR 1.10 w zmianie AIRAC do AIP IFR nr 10/23. Planowane jest wprowadzenie jeszcze kilku innych zmian, ale będę mógł o nich napisać dopiero po ich oficjalnym zatwierdzeniu do publikacji.

A póki co, życzę Czytelnikom – jak zwykle - MIŁEJ LEKTURY.

Klaudiusz Dybowski