Raport końcowy PKBWL: „Podczas startu do 5 kręgu samodzielnego uczeń zauważył spadek mocy i nierównomierną pracę silnika…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotu Cessny 152 (znaki rejestracyjne SP-KCC), do którego doszło 27 sierpnia 2024 r. na lądowisku Żerniki (EPZE).

W raporcie 2024/0074 czytamy:

W dniu 27 sierpnia 2024 r. uczeń-pilot (zwany dalej „uczniem”) w trakcie szkolenia do licencji PPL(A) miał zaplanowane dziesięć lotów po kręgu w rejonie lądowiska Żerniki (EPZE) na samolocie Cessna 152 o znakach rozpoznawczych SP-KCC. Uczeń pod nadzorem instruktora-pilota (zwany dalej „instruktorem”) wykonał przegląd przedlotowy samolotu oraz dotankował go paliwem Avgas 100LL do 60 l.

Około godz.17:40 instruktor wraz z uczniem wystartowali do dwóch lotów sprawdzających po kręgu. Po wykonaniu tych lotów, instruktor opuścił samolot i zajął miejsce w wyznaczonym punkcie obserwacyjnym, a uczeń wystartował w celu wykonania kolejnych kręgów.

Uczeń wykonywał kolejne kręgi pod nadzorem instruktora naprzemiennie z pasa asfaltowego i trawiastego. Podczas startu do 5 kręgu samodzielnego uczeń zauważył spadek mocy i nierównomierną pracę silnika i inny niż zwykle dźwięk jego pracy. Uczeń określił, że w porównaniu z poprzednimi lotami samolot osiągnął mniejszą prędkość i wysokość lotu. Po osiągnięciu wysokości 400-450 ft AGL samolot nie wznosił się i po około 5 s silnik wyłączył się. 

Uczeń zaobserwował spadek prędkości lotu, opadanie maski samolotu i „wiatrakowanie” śmigła. Następnie uczeń odczuł mniejszą kontrolę nad sterami i był przekonany, że samolot może zostać przeciągnięty. W zaistniałej sytuacji uczeń zabezpieczył prędkość samolotu do lądowania (około 70 kt) poprzez zmniejszenie wysokości lotu.

Nietypowy dźwięk silnika zaniepokoił także instruktora, który przez radio na częstotliwości Żerniki Radio nakazał uczniowi sprawdzenie składu mieszanki (bogata), wyłączenie podgrzewu gaźnika oraz położenie dźwigni przepustnicy (pełne obroty). Uczeń nie kwitował komend, ale w późniejszej rozmowie potwierdził wykonanie tych czynności.

Następnie instruktor nakazał uczniowi wykonanie zakrętu w lewo, a po upewnieniu się, że nie doleci do lotniska polecił, aby lądował awaryjnie w terenie przygodnym. Instruktor samego przyziemienia ze względu na ukształtowanie terenu nie widział, ale zauważył kapotaż samolotu oraz usłyszał ucznia, że jest na ziemi i nic mu się nie stało. Wtedy polecił uczniowi wyłączenie urządzeń elektrycznych i oddalenie się od samolotu.

Jako teren lądowania uczeń wybrał pole porośnięte niską trawą/roślinami zielonymi. Chcąc ominąć niewielkie wzniesienie przyziemił samolot z trawersem w lewo, a równocześnie skręcał w lewo i hamował z maksymalną siłą. Po zetknięciu z podłożem samolot przebył drogę około 80 m zakończoną kapotażem.

Według kontrolera znajdującego się na TWR Krzesiny (EPKS), pilot wykonywał na samolocie Cessna 152 prawe kręgi szkolne z RW 05 na lądowisku EPZE znajdującym się w przestrzeni MCTR EPKS. O godz. 18:21 uczeń zgłosił, że będzie lądował awaryjnie. Samolot w tym czasie wykonywał zakręt w lewo na małej wysokości, a po chwili zniknął za drzewami. Po około 10 minutach przybyły powiadomione przez kontrolera służby ratownicze, które zabezpieczyły miejsce zdarzenia.

Ustalenia:

1. Pilot-uczeń wykonywał loty zgodnie z obowiązującym programem szkolenia do licencji PPL(A)
2. Uczeń posiadał ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie. 
3. Samolot posiadał ważne świadectwo zdatności do lotu oraz wykonane terminowo przeglądy okresowe.
4. Podczas badań (ekspertyzy) stwierdzono niesprawności silnika powodujące nieprawidłową jego pracę w trakcie lotu w dniu zdarzenia.
5. Uszkodzenia statku powietrznego były wynikiem kapotażu ze względu na nierówne ukształtowanie terenu przygodnego znajdującego się na końcowym odcinku drogi dobiegu samolotu.
6. W czasie lotu temperatura otoczenia wynosiła 25⁰C - mogąca nieznacznie wpłynąć na zwiększenie temperatury głowic cylindrów.

Przyczyny zdarzenia:

Przyczyną był następujący ciąg zdarzeń zaistniały w pracy silnika podczas startu samolotu:

1) Przedostanie się spalin do układu dolotowego mieszanki w wyniku zbyt małych luzów zaworowych.
2) Przedmuch spalin do układu dolotowego spowodował dość szybkie zubożenie mieszanki i wzrost temperatury spalania.
3) Rosnąca temperatura zaworów i głowic cylindrów doprowadziła do jeszcze większej nieszczelności szczególnie zaworu nr 4, ale i pozostałych zaworów, powodując nagłe obniżenie i tak małych luzów zaworowych.
4) Zmniejszenie luzów spowodowało jeszcze większe zubożenie mieszanki, co w efekcie doprowadziło do zgaśnięcia silnika.
5) Zgaśnięcie silnika na małej wysokości spowodowało konieczność wykonania przez ucznia awaryjnego lądowania samolotem w terenie przygodnym. Po przyziemieniu na nierównej powierzchni dobieg samolotu zakończył się kapotażem.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

Nie sformułowano.

Raport Końcowy 2024/0074 dostępny jest tutaj (LINK)