Raport końcowy PKBWL: „Instruktor dwukrotnie wydał polecenie wyczep się, na co uczeń nie zareagował…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku szybowca SZD-51-1 „Junior” (znaki rejestracyjne SP-3470), do którego doszło 25 czerwca 2024 r. na lotnisku w Pile (EPPI).

W raporcie 2024/0039 czytamy:

W dniu 25 czerwca 2024 r. na lądowisku w Pile (EPPI) wykonywano loty szybowcowe przy wykorzystaniu startu za autoholem. Starty odbywały się z pasa o nawierzchni trawiastej na kierunku 21. Do holowania używano liny syntetycznej o długości około 500 m, podczepionej do samochodu typu pick-up.

Samochód, o dużej mocy silnika, był wyposażony w automatyczną skrzynię biegów i obsługiwany przez doświadczonego kierowcę. Do startu ustawiono szybowiec na pasie trawiastym, po lewej stronie utwardzonego, asfalto-betonowego RWY21. Samochód holujący rozpędzał się po utwardzonej drodze startowej, równolegle do pasa trawiastego. 

W miejscu rozpoczęcia rozbiegu szybowca, znajdował się instruktor, będący jednocześnie kierownikiem startu. Pilot szkolony, lat 42, pod nadzorem instruktora, przeszkalał się na nowy typ szybowca SZD-51-1 „Junior”. O godz. 20:33, po odprawie przedlotowej, uczeń-pilot (dalej: uczeń) zgłosił przez radio gotowość do lotu i na komendę instruktora zespół rozpoczął hol. 

Przebieg startu został zarejestrowany przez świadka, przy użyciu telefonu komórkowego. Kierujący samochodem rozpoczął rozpędzanie do prędkości około 90 km/h. Uczeń kontynuował rozbieg, utrzymując kierunek oraz zwis na lewe skrzydło.

Szybowiec nie przechodził na wznoszenie. Obserwujący to instruktor wydał dwukrotnie właściwe do sytuacji polecenie przerwania startu (komenda „wyczep się!”), na co uczeń nie zareagował. Kierowca samochodu holującego słyszał to polecenie i rozpoczął hamowanie. Nagranie zdarzenia wykazało dłuższy niż normalnie rozbieg szybowca, na kole głównym. 

Oznacza to, że uczeń kontynuował rozbieg na oddanym drążku sterowym. Taka konfiguracja nie zapewniała wystarczającej siły aerodynamicznej na skrzydle do oderwania szybowca od ziemi, pomimo że prędkość była wystarczająca. Szybowiec zbliżał się do obszaru lądowiska z wysoką, niewykoszoną trawą. Przebieg zdarzenia pokazuje sekwencja zdjęć poklatkowych z materiału zarejestrowanego przez świadka.

Uczeń oświadczył, że w trakcie rozbiegu, kiedy szybowiec zbliżał się do końca skoszonego pasa, próbował wyczepić szybowiec. Jednak z powodu nierówności terenu, nie był w stanie złapać uchwytu wyczepu. Szybowiec zahaczył końcówką lewego skrzydła o wysoką trawę i wykonując półobrót połączony z początkowym wyrwaniem do góry, zderzył się pionowo z ziemią. Szybowiec został zniszczony.

Przybyłe na miejsce zdarzenia służby ratownicze wydobyły ucznia z rozbitej kabiny a następnie pogotowie ratunkowe przewiozło go do najbliższego szpitala. W wyniku wypadku uczeń odniósł poważne obrażenia ciała.

Ustalenia:

1) Uczeń posiadał kwalifikacje uprawniające go do wykonania lotu na szybowcu SZD-51-1 „Junior”, przy starcie za samochodem.
2) Uczeń posiadał aktualne w dniu zdarzenia orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2, bez ograniczeń.
3) Doświadczenie ucznia na typie SZD-51-1 „Junior” było znikome i obejmowało 1 lot w czasie 1 min, wykonany 2 lata przed wypadkiem.
4) Szybowiec był sprawny, a łączność radiowa była zapewniona.
5) Masa szybowca do startu nie została przekroczona a środek ciężkości znajdował się w zakresie wymaganym Instrukcją Użytkowania w locie.
6) Instruktor nadzorujący lot znajdował się w miejscu startu, na lądowisku.
7) Warunki pogodowe nie przyczyniły się do zdarzenia.

Przyczyny i czynniki sprzyjające:

1) Wydłużony rozbieg szybowca na kole głównym w wyniku niewłaściwej oceny prędkości podczas rozbiegu.
2) Brak przejścia do fazy łagodnego wznoszenia pomimo uzyskania właściwej prędkości.
3) Stałe przechylenie przy rozbiegu (zwis), co doprowadziło do zahaczenia końcówką skrzydła o trawę z jednoczesną utratą kontroli nad szybowcem.
4) Niewyczepienie liny holującej przez ucznia podczas nieprawidłowego rozbiegu.

Raport Końcowy 2024/0039 dostępny jest tutaj (LINK)