Blog Mikołaja Doskocza: Projekt wytycznych Prezesa ULC w sprawie lotów zapoznawczych

Prezes ULC opublikował projekt wytycznych w sprawie lotów zapoznawczych.  Propozycja zakłada wprowadzenie istotnych uściśleń dotyczących organizacji, pilotów oraz warunków wykonywania tego typu operacji lotniczych.  Wytyczne w tym konkretnym elemencie to jedna z niewielu możliwości ingerowania Państwa Członkowskiego w prawo UE – upoważnienie znajduje się w ARO.OPS.300 Rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

O lotach zapoznawczych pisałem już kilkukrotnie na blogu, artykuły znajdziecie pod tymi linkami:

Loty zapoznawcze – przepisy 

Co z tymi lotami zapoznawczymi? Można czy nie? 

Dla przypomnienia – loty zapoznawcze to krótkie loty okrężne, które odbywają się za wynagrodzeniem lub na zasadzie innego świadczenia wzajemnego. Ich głównym celem jest promocja sportów powietrznych i lotnictwa rekreacyjnego oraz przyciąganie nowych adeptów. Takie loty mogą być organizowane przez zatwierdzone lub zadeklarowane organizacje szkoleniowe (ATO, DTO) oraz inne organizacje, które spełniają określone wymagania.

Co zmieniają nowe regulacje i jakie konsekwencje niosą dla organizacji lotniczych? Krótki opis znajdziecie poniżej.

Marginalny udział w działalności

Projekt wytycznych zawiera bardzo konkretną definicję działalności marginalnej. Zgodnie z § 2 pkt. 3 projektu wytycznych „działalność marginalna – oznacza działalność będącą bardzo niewielką częścią ogólnej działalności organizacji, gdzie ogólny czas lotów zapoznawczych nie powinien przekraczać 10% całkowitego czasu lotu w organizacji, prowadzoną głównie w celu promowania organizacji lub przyciągania nowych studentów lub członków. Uznaje się, że organizacja zamierzająca oferować takie loty jako regularną działalność gospodarczą, nie spełnia warunku działalności marginalnej”.

Czy to dobre rozwiązanie? Dlaczego 10 a nie 20 lub 30%? Jak w ogóle weryfikować „całkowity czas lotu w organizacji”? Czy w przypadku aeroklubu będącego ATO do tego czasu uwzględniamy w całości zapisy w PDT aeroklubowego samolotu? A jeżeli jest on wynajmowany członkom aeroklubu albo osobom trzecim to czas lotu jest liczony na potrzeby uwzględnienia marginalnej działalności?

Jakie wymagania muszą spełniać piloci?

Nie każdy pilot będzie mógł wykonywać loty zapoznawcze. Projekt wytycznych zakłada, że loty na szybowcach i balonach wymagają odpowiedniej licencji (SPL/BPL), bieżącej praktyki i nalotu dowódczego odpowiedniego dla danej kategorii. Dla samolotów i śmigłowców wymagania są analogiczne z tą różnicą, że wymagana będzie licencja ATPL, CPL lub PPL. W przypadku licencji turystycznej nalot dowódczy to minimum 150 h. Moim zdaniem, warto byłoby rozważyć pod kątem bezpieczeństwa możliwość wykonywania operacji z pasażerami za wynagrodzeniem przez pilota bez licencji zawodowej. Pozwala na to przepis zawarty w art. 3 ust 2 Rozporządzenia (UE) nr 1178/2011 ale właściwy organ powinien dogłębnie przeanalizować czy te 150 h to wystarczające doświadczenie.

Większy problem pojawia nam się w § 3 projektu wytycznych, zgodnie z którym „pilot wykonujący lot zapoznawczy nie może otrzymywać z tego tytułu żadnego wynagrodzenia lub innych korzyści”. Dlaczego Prezes ULC zdecydował się na ograniczenie możliwości zarabiania na licencji, która do tego upoważnia? Nie potrafię znaleźć logicznego uzasadnienia takiej propozycji.

Pilot będzie musiał „posiadać znajomość rejonu operacji”, ale już nie zostało to w żaden sposób doprecyzowane. Czy ma to być ogólna znajomość, czy jakieś konkretne szkolenie? W ogóle o szkoleniach dla pilotów nie znajdziemy nic w projekcie wytycznych.

Obowiązki organizatorów lotów

Nowe wytyczne nakładają na organizatorów lotów zapoznawczych szereg obowiązków, w tym konieczność pisemnego poinformowania pasażerów o różnicach w standardach bezpieczeństwa w porównaniu do komercyjnego transportu lotniczego. Oznacza to, że każda osoba biorąca udział w locie dostanie informację, że nie są to loty komercyjne spełniające rygorystyczne normy pasażerskich przewozów lotniczych. Moim zdaniem do intensywnej dyskusji.

Na pokładzie poza pilotem będzie mogła znajdować się tylko jedna osoba (co najmniej 15 letnia). Dotyczy to samolotów i śmigłowców (no i co oczywiste szybowców). Ta propozycja jest konieczna do zmiany – nie ma żadnego uzasadnienia logicznego, legalnego ani związanego z bezpieczeństwem.

Organizatorzy muszą także wyznaczyć osobę odpowiedzialną za organizację, bezpieczeństwo i przebieg lotów. Osoba ta musi posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz dostęp do dwukierunkowej łączności podczas wykonywania operacji.

Ograniczenia i wymagania operacyjne

Loty zapoznawcze będą mogły być wykonywane tylko na statkach powietrznych z CofA, czyli odpadają wszystkie specjale i ultralajty. Do przemyślenia, czy nie powinniśmy pójść ścieżką Brytyjczyków, którzy wprost dopuścili wykonywanie tego rodzaju lotów na statkach powietrznych kategorii specjalnej.

Wytyczne jasno precyzują warunki wykonywania lotów zapoznawczych. Każdy lot musi rozpoczynać się i kończyć na tym samym lotnisku lub lądowisku, chyba że dotyczy to balonów. Ponadto, maksymalny czas lotu wynosi 30 minut, a na pokładzie samolotu, śmigłowca lub szybowca poza pilotem może znajdować się tylko jedna osoba, która ukończyła 15 lat. W przypadku balonów liczba pasażerów nie może przekraczać czterech osób.

Bardzo poważna zmiana – loty zapoznawcze będą mogły się odbywać tylko na lotniskach wpisanych do rejestru lub lądowiskach ewidencjonowanych. Projekt jasno wyłącza możliwość latania na lądowiskach niewpisanych do ewidencji, więc niemożliwe będzie rozstawienie się na pikniku, festynie, pod hotelem na ferie itp. To również poddałbym pod zastanowienie, czy faktycznie idziemy w dobrym kierunku.

Obowiązek raportowania lotów

Każda organizacja wykonująca loty zapoznawcze będzie zobowiązana do składania rocznych zestawień wykonanych lotów do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Termin przesyłania raportu mija 31 stycznia każdego kolejnego roku, jednak Prezes ULC może wezwać organizację do przekazania danych w innym terminie.

Podsumowanie

Nowe wytyczne Prezesa ULC wprowadzają szereg istotnych regulacji dotyczących lotów zapoznawczych. Organizacje i piloci muszą dostosować się do bardziej szczegółowych wymagań w zakresie uprawnień, zasad organizacyjnych i obowiązków informacyjnych wobec pasażerów. Jak to każdy projekt, ten też ma pewne braki lub błędy ale Prezes ULC zapowiedział, że treść wytycznych będzie konsultowana. Liczę na to i sam będę brał udział w konsultacjach. Jeżeli macie swoje spostrzeżenia, piszcie w komentarzach lub bezpośrednio do mojej kancelarii.

NAJWAŻNIEJSZE NA KONIEC!!!

Wszystko wygląda nieźle, choć poprawki są konieczne. Ale moje podstawowe pytanie brzmi:

                                            Co się stanie, kiedy ktoś naruszy te wytyczne?

Czyli zgłosi działalność DTO tylko po to, żeby wykonywać loty zapoznawcze, a nie wyszkoli żadnego ucznia? Przecież dobrze znamy takie „organizacje szkoleniowe” i nikt z nimi nic nie robi. Jeżeli wytyczne wejdą w życie, to też nic się nie stanie z podmiotem latającym nielegalnie, bo pod jaką normę karną podciągnąć takie naruszenia? Dopóki będą to wytyczne, to ich skuteczność będzie wątpliwa.

Ten, kto miał prawo w poważaniu dalej będzie latał MI-2 na ukraińskich znakach albo „odcertyfikowanym” Robinsonem R-22 przerobionym we Włoszech na YoYo i nikt się do niego nie przyczepi. A podmioty, które chcą działać zgodnie z przepisami tak jak miały pod górkę, to teraz ta górka łapie nachylenie +450.

PS. Na potrzeby konsultacji projektu wytycznych zrobiliśmy research ofert lotów widokowych. O ile znam rynek i jego patologie, to nawet mnie zaskoczyły wyniki wyszukiwanych ofert. Widocznie jeżeli ktoś oszczędza na personelu, certyfikacji, zarządzaniu zdatnością do lotu, to stać go na dobre pozycjonowanie w internecie. Tylko, że pasażer jest nieświadomy i szuka oferty w wyszukiwarkach.

Mikołaj Doskocz, radca prawny prowadzący Kancelarię Prawa Lotniczego – LATAJ LEGALNIE. Specjalizuje się w prawie lotniczym i obsłudze przedsiębiorców lotniczych. Prowadzi blog o prawie lotniczym www.latajlegalnie.com

Czytaj również:
Konsultacje projektu wytycznych Prezesa ULC w sprawie lotów zapoznawczych