dlapilota.pl
W Chile rozpoczęto budowę 39-metrowego teleskopu ELT
Extremely Large Telescope (ELT), czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop, będzie największym na świecie teleskopem optycznym/podczerwonym. Ma zacząć obserwacje w 2024 roku. Będzie mieć rozmiary połowy boiska piłkarskiego, a dokładniej jego zwierciadło główne ma mieć średnicę ponad 39 metrów. Obrotowa kopuła, w której się znajdzie, będzie jeszcze większa - jej średnica będzie miała 85 metrów. Masa kopuły będzie wynosić 5000 ton, a łączna masa montażu i struktury głównej teleskopu 3000 ton. To największe konstrukcje budowane kiedykolwiek dla teleskopów optycznych.
W piątek w Obserwatorium Paranal w Chile odbyła się uroczystość z okazji wmurowania kamienia węgielnego pod budowę kopuły i głównej struktury teleskopu ELT. Oznacza to oficjalne rozpoczęcie prac konstrukcyjnych tych budowli. Wcześniej zbudowano drogę dojazdową na szczyt Cerro Armazones oraz wysadzono jej wierzchołek, aby wyrównać obszar pod budowę platformy, na której stanie kopuła z teleskopem.
Uroczystość planowano przeprowadzić na Cerro Armazones, górze wysokiej na nieco ponad 3000 metrów n.p.m., na której stanie teleskop, ale z powodu porywistych wiatrów przeniesiono ją do pobliskiego obserwatorium na Cerro Paranal.
W uroczystości uczestniczyli Tim de Zeeuw, dyrektor generalny ESO oraz prezydent Chile Michelle Bachelet Jeria. Było też obecnych wielu przedstawicieli chilijskiego rządu, innych krajów członkowskich ESO, naukowcy i inżynierowie z Europejskiego Obserwatorium Południowego, przedstawiciele firm biorących udział w budowie teleskopu ELT oraz dziennikarze z mediów lokalnych i międzynarodowych.
W programie uroczystości było m.in. zaplombowanie kapsuły czasu przygotowanej przez ESO. Do kapsuły włożono plakat ze zdjęciami obecnych pracowników ESO, a także książkę opisującą przyszłe cele naukowe teleskopu. Okładkę kapsuły stanowi wygrawerowany sześciokąt wykonany z Zeroduru (materiału używanego do konstrukcji zwierciadeł teleskopów), w skali jednej piątej modelu jednego z segmentów zwierciadła głównego ELT.
Teleskop ELT zmierzy się z największymi wyzwaniami naukowymi współczesnej astronomii. Dzięki niemu naukowcy mają nadzieję dokładnie zbadać planety typu ziemskiego wokół innych gwiazd, poznać naturę ciemnej energii i ciemnej materii, obserwować wczesne etapy ewolucji Wszechświata, a także poszukiwać innego życia w kosmosie.
Ponieważ instrument znacznie przewyższa największe obecnie działające teleskopy optyczne (które mają średnice zwierciadeł po około 10 metrów), całkiem prawdopodobne jest to, że zrodzi nowe pytania i odkryje zjawiska lub obiekty, o których na razie nie zdajemy sobie sprawy. Z kolei technologie powstałe przy jego budowie mogą później zostać wykorzystane w przemyśle, z korzyścią dla gospodarek krajów członkowskich i dla całej ludzkości.
Ponadto poinformowano o podłączeniu obszarów Cerro Paranal i Cerro Armazones do chilijskiej narodowej sieci elektroenergetycznej. Zwiększy to stabilność działania obserwatorium, obniży koszty i zredukuje emisję dwutlenku węgla od dotychczasowych sposobów generowania energii elektrycznej potrzebnej do pracy teleskopów i funkcjonowania placówki.
Polska jest członkiem Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) od 2015 roku. Oznacza to, że nasi naukowcy i inżynierowie oraz polskie firmy biorą udział w projekcie ELT. Z przyznanych do tej pory kontraktów wiadomo, iż polski oddział firmy SENER będzie odpowiedzialny za projekt, produkcję, montaż i testy oprzyrządowania do dwóch modułów zwierciadeł teleskopu ELT, natomiast astronomowie i fizycy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wezmą udział w projektowaniu jednego z zaawansowanych spektrografów.
ELT nie będzie jedynym z nowej generacji gigantycznych teleskopów optycznych, ale ma być największym z nich. Konkurencyjne projekty to Thirty Meter Telescope (TMT), Giant Magellan Telescope (GMT) oraz Large Synoptic Survey Telescope (LSST).
Więcej informacji na temat teleskopu ELT, wraz z wizualizacjami i materiałami wideo, można znaleźć na stronie internetowej www.eso.org. (PAP)
cza/ agt/
Komentarze