Roczny przegląd bezpieczeństwa EASA: coraz mniej wypadków i ofiar śmiertelnych

Lotnictwo jest najbezpieczniejszym środkiem transportu. W 2023 r. w Unii Europejskiej (UE) odbyło się ponad 7,3 mln lotów komercyjnych bez wypadków śmiertelnych z udziałem operatora z państwa członkowskiego EASA. To średnio 20 000 lotów dziennie – i o wiele więcej pasażerów – latających bezpiecznie każdego dnia!

Dane te pochodzą z rocznego przeglądu bezpieczeństwa (ang. Annual Safety Review) EASA z 2024 r., choć raporty z poprzednich lat również wskazują na bardzo niski odsetek wypadków śmiertelnych z udziałem operatora z państwa członkowskiego EASA. Roczny przegląd bezpieczeństwa EASA to bardzo ważny raport sporządzany co roku przez EASA, w którym analizowany jest poziom bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w poprzednim roku i identyfikuje się najczęstsze rodzaje poważnych incydentów i wypadków, z którymi zmaga się obecnie europejskie lotnictwo. Odzwierciedla on niezachwiane zaangażowanie EASA w bezpieczeństwo lotnicze i wspólne wysiłki branży na rzecz utrzymania najwyższych standardów bezpieczeństwa.

Roczny przegląd bezpieczeństwa nie ogranicza się do dużych samolotów komercyjnych. Dotyczy szerokiej gamy środków transportu lotniczego, a także innych gałęzi lotnictwa cywilnego:

• samolotów (komercyjnych, do operacji specjalistycznych i niekomercyjnych);
• wiropłatów – najbardziej znanych szerszej publiczności jako „helikoptery” (komercyjnych, do operacji specjalistycznych i niekomercyjnych);
• balonów;
• szybowców;
• systemów bezzałogowych statków powietrznych/dronów;
• lotnisk i obsługi naziemnej;
• zarządzania ruchem lotniczym/służby żeglugi powietrznej.

Roczny przegląd bezpieczeństwa wspiera identyfikację kwestii w zakresie bezpieczeństwa, które są poddane dalszej ocenienie i którym nadawany jest wyższy priorytet, wykorzystując doświadczenia państw członkowskich EASA i branży lotniczej w celu połączenia danych z obecnymi i przyszłymi priorytetami strategicznymi Agencji. Europejski plan bezpieczeństwa lotniczego zawiera wykaz ryzyk (kwestii w zakresie bezpieczeństwa), a także priorytety w zakresie bezpieczeństwa i działania łagodzące. Więcej informacji na temat europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego znajduje się w dalszej części artykułu.

Źródła danych 

Dane przedstawione w rocznym przeglądzie bezpieczeństwa opierają się na zdarzeniach zebranych przez Agencję za pośrednictwem dwóch konkretnych źródeł danych:

•    Baza danych zdarzeń lotniczych EASA

Obejmuje zdarzenia i inne informacje związane z bezpieczeństwem zgłaszane Agencji oraz wypadki i poważne incydenty zgłaszane Agencji przez organy ds. badania zdarzeń lotniczych na całym świecie. Jest ona uzupełniana informacjami zgromadzonymi przez EASA z innych źródeł. 

•    Centralne archiwum europejskie

Centralne archiwum europejskie (ang. European Central Repository, ECR) jest centralną bazą danych wszystkich zdarzeń i innych informacji związanych z bezpieczeństwem zgłaszanych właściwym organom państw członkowskich EASA.

Znaczenie zgłaszania zdarzeń i procesu zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa
Wskaźniki zgłaszania zdarzeń są również monitorowane w ramach rocznego przeglądu bezpieczeństwa. Istotne jest monitorowanie liczby zgłoszeń, ponieważ są one wskaźnikiem zmian w kulturze bezpieczeństwa w Europie. Pomimo że dużej liczby poważnych wypadków z pewnością nie można uznać za dobry znak, wiele zgłoszeń może świadczyć o dobrej kulturze bezpieczeństwa. Oznacza to, że podejmowane są działania w odpowiedzi na potencjalne zagrożenia.

System zgłaszania zdarzeń stanowi podstawę procesu zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa. Sprawozdania te są wykorzystywane w procesie zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa Agencji, dostarczając informacji na temat głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa i zapewniając Agencji i właściwym organom krajowym skuteczny system zarówno monitorowania, jak i reagowania na najbardziej rozpowszechnione zagrożenia dla bezpieczeństwa.

oczny przegląd bezpieczeństwa jest kluczową częścią europejskiego procesu zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa, w ramach którego EASA, krajowe organy lotnictwa cywilnego (ang. national aviation authorities, NAA) i branża współpracują w celu określenia priorytetów bezpieczeństwa lotniczego w Europie. 

Europejski proces zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa przyczynia się do różnych działań w kwestii bezpieczeństwa w ramach europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego (ang. European Plan for Aviation Safety, EPAS).

Europejski plan bezpieczeństwa lotniczego jest głównym punktem odniesienia dla bezpieczeństwa lotniczego, a także jednym z głównych rezultatów unijnego procesu zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa. Określa strategiczne priorytety i cele w zakresie bezpieczeństwa dla europejskiego systemu lotnictwa. Przedstawia również główne kwestie w zakresie bezpieczeństwa wpływające na ten system i określa niezbędne działania w celu złagodzenia tych zagrożeń, aby w większym stopniu poprawić bezpieczeństwo lotnicze w Europie. Plan jest przygotowywany przez EASA, przy technicznym wparciu organów doradczych EASA reprezentujących państwa członkowskie i branżę.

Europejski plan bezpieczeństwa lotniczego stanowi również podstawę działań regulacyjnych EASA, które są kolejnym zadaniem realizowanym przez EASA w celu poprawy bezpieczeństwa lotniczego. 

Roczny przegląd bezpieczeństwa, proces zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa, europejski plan bezpieczeństwa lotniczego i działania regulacyjne – te różne działania są powiązane z jednym wspólnym celem EASA: utrzymaniem solidnych wyników w zakresie bezpieczeństwa lotniczego dla obywateli europejskich i spoza UE.

Roczny przegląd bezpieczeństwa EASA dostępny jest tutaj (LINK)