Rząd zajmie się we wtorek projektem ustawy regulującej zasady działalności kosmicznej

Rząd zajmie się we wtorek projektem ustawy o działalności kosmicznej. Reguluje on zasady takiej działalności, przewiduje m.in. odpowiedzialność operatora obiektu kosmicznego za szkodę wyrządzoną przez taki obiekt oraz stworzenie Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych (KROK).

Jak wskazało Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) w ocenie skutków regulacji (OSR) projektu, celem ustawy jest uregulowanie działalności kosmicznej w krajowym porządku prawnym, co wynika z dynamicznego rozwoju tego sektora. Projektowana ustawa jest też jednym z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy, który ma zwiększyć odporność polskiej gospodarki na różnego rodzaju kryzysy.

Zgodnie z OSR według danych z 2023 roku w przetargach organizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną zarejestrowanych jest 450 podmiotów z Polski.

Przypomniano, że na podstawie umowy między Ministrem Rozwoju i Technologii a Europejską Agencją Kosmiczną Polska ma uczestniczyć w zaprojektowaniu, zbudowaniu, wyniesieniu na orbitę do końca 2027 roku co najmniej czterech satelitów zapewniających użytkownikom publicznym, głównie samorządom, tzw. zestaw zintegrowanych usług geoprzestrzennych. Z kolei Ministerstwo Obrony Narodowej realizuje program MIKROGLOB, zgodnie z którym do 30 czerwca 2026 roku wyniesione na orbitę mają zostać cztery satelity.

Działalność kosmiczna, w rozumieniu projektowanej ustawy, może mieć zarówno charakter gospodarczy (w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców), jak i niegospodarczy (np. naukowy). Regulacja dotyczy działalności wykonywanej na terytorium RP, na pokładzie zarejestrowanego w Polsce statku morskiego albo statku powietrznego; a także z terytorium obcego państwa lub przestrzeni niepodlegającej suwerenności państwa przez osoby fizyczne mające obywatelstwo polskie lub osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające siedzibę na terytorium RP.

Projektowana ustawa zakłada m.in., że działalność kosmiczna będzie mogła być wykonywana wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia udzielanego przez Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej (PAK), na wniosek podmiotu zamierzającego prowadzić taką działalność. Zezwolenie nie będzie potrzebne w przypadku działalności kosmicznej wykonywanej przez jednostki podległe Ministrowi Obrony Narodowej (MON) lub przez niego nadzorowanej.

Wniosek o zezwolenie będzie mógł złożyć wyłącznie podmiot, który ma skuteczną kontrolę nad obiektem kosmicznym, ale nie musi to być właściciel obiektu.

Aby uzyskać zezwolenie, wnioskodawca (a więc potencjalny operator) będzie musiał spełnić określone w ustawie warunki, m.in. nie może zagrażać interesom bezpieczeństwa i obronności Polski. Ponadto będzie musiał mieć ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, zatrudniać lub korzystać z usług osób posiadających wiedzę, wykształcenie lub doświadczenie niezbędne do wykonywania działalności kosmicznej, a także posiadać zdolność finansową, która zapewni - jak wskazano - niezakłócone wykonywanie działalności kosmicznej.

Projektowana ustawa zakłada uruchomienie Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych (KROK), za co ma odpowiadać prezes PAK. W rejestrze będą ewidencjonowane informacje o obiektach kosmicznych, wypuszczonych na orbitę okołoziemską lub poza nią, dla których RP jest państwem wypuszczającym. Rejestr będzie jawny, a dane i informacje w nim zawarte powszechnie dostępne. Operatorzy obiektów kosmicznych będą obowiązani za opłatą wystąpić z wnioskiem o wpis do KROK. Wpisowe kwoty będą zasilać budżet państwa.

Wnioskodawca będzie musiał zapewnić bezpieczeństwo informacji o charakterze wrażliwym i tajemnicy przedsiębiorstwa, np. patentów. W procesie wydawania zezwolenia i rejestracji wymagane będzie również m.in. zabezpieczenie przepływu i wymiany danych, składowania danych, postępowania z kopiami danych, monitorowanie ryzyka i występowania incydentów ryzyka bezpieczeństwa teleinformatycznego, identyfikacji i autentykacji użytkowników systemu. Rozwiązania te mają nie tylko zapewnić bezpieczeństwo danych, ale też przeciwdziałać atakom szpiegowskim i szpiegostwu przemysłowemu.

Prezes PAK będzie kontrolował podmioty wykonujące działalność kosmiczną. W związku z tym będzie miał prawo m.in. wstępu do nieruchomości, środków transportu i innych obiektów związanych z wykonywaniem działalności kosmicznej; przeprowadzania oględzin obiektów kosmicznych, miejsca startu, miejsc operacji; dostępu do dokumentów i materiałów oraz sporządzania ich kopii lub pobierania wyciągów; żądania ustnych i pisemnych wyjaśnień w procesie kontroli. Z kontroli będzie sporządzany protokół.

Kontrole w jednostkach kosmicznych podległych MON będzie wykonywał Minister Obrony Narodowej - zakłada projekt.

Prezes PAK będzie też nakładał administracyjne kary pieniężne za łamanie przepisów. Jako podstawę wysokości kary zaproponowano wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Projektowana ustawa określa zasady odpowiedzialności operatora za szkody poczynione przez obiekty kosmiczne na terenie RP. Regulacja zakłada, że roszczenia za taką szkodę będzie dochodził minister właściwy ds. gospodarki.

Jeśli szkodę w innym państwie spowoduje obiekt wzniesiony w Polsce, koszty związane z zapłatą odszkodowania pokryje minister właściwy do spraw gospodarki ze środków budżetu państwa. Po zapłaceniu będzie mógł on dochodzić roszczeń regresowych od operatora. Roszczenia te zaspokajane będą z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Ustawa określa wysokość sumy gwarancyjnej, która nie może wynieść więcej niż 60 mln euro, czyli ok. 254 mln zł.

W przypadku szkody spowodowanej przez obiekt kosmiczny zarejestrowany w polskim rejestrze obiektów kosmicznych albo zaistniałej na terytorium RP projekt przewiduje powołanie komisji ad hoc, której celem będzie zbadanie przyczyn zdarzenia skutkującego szkodą, niezależnie od postępowania międzynarodowego.

Autorzy projektu zaznaczyli, że regulacja uwzględnia zasady wykonywania działalności kosmicznej wynikające z międzynarodowych postanowień Układu kosmicznego, Konwencji o odpowiedzialności za szkody oraz Konwencji o rejestracji obiektów kosmicznych.

Zgodnie z projektem ustawa o działalności kosmicznej ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. (PAP)

mbl/ mmu/