Z serii "Spotkania przy samolocie": Antonow An-2

W dniu 3 kwietnia 2022 r. (niedziela), o godzinie 12.00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o samolocie legendarnym rosyjskim samolocie wielozadaniowym An-2, opracowanym w latach 40-tych po zakończeniu II wojny. Produkowany był w Kijowie, a od początku lat 60-tych w Polsce w zakładach w Mielcu. Powstało tam ok. 12000 An-2 w różnych wersjach. Samolot był też produkowany w Chinach Ludowych. Uczestnicy spotkania poznają historię powstania, rozwój i konstrukcję tej "latającej legendy".

Antonow An-2
Jeszcze w czasie trwania II wojny światowej, kiedy był członkiem zespołu projektantów A. S. Jakowlewa, Oleg K. Antonow pracował nad konstrukcją uniwersalnego samolotu rolniczego. Koncepcja maszyny i jej dokumentacja powstała po godzinach pracy w domu Antonowa. Po zakończeniu wojny powołano w 1946 r. nowe Biuro Konstrukcyjne, którego kierownikiem został mianowany inż. Antonow. Biuro otrzymało zlecenie od radzieckiego Ministerstwa Rolnictwa na opracowanie projektu samolotu rolniczego. Projekt powstał w latach 1946-1947 jako praca dyplomowa Olega K. Antonowa. Pierwszy prototyp, oznaczony jako SCh-1, z silnikiem ASz-21 o mocy 559 kW (760 KM), został oblatany 31.08.1947 r., a drugi napędzany silnikiem ASz-62 o mocy 736 kW (1000 KM) wkrótce po nim. Po otrzymaniu wyników prób do napędu samolotu wybrano, dysponującym znacznym nadmiarem mocy, silnik ASz-62.

W 1948 r. uruchomiono produkcję próbnej serii samolotów pod oznaczeniem Antonow An-2 w Kijowskiej Wytwórni Lotniczej. Pierwsza partia samolotów miała jeszcze silniki ASz-21 zastąpione jednak wkrótce przez ASz-62IR. Od 1949 r. rozpoczęto produkcję wielkoseryjną najpierw w wersji rolniczej, a później w wersji transportowo-desantowej. Najliczniej produkowane były wersje rolnicze An-2 (ponad 70% całej produkcji). An-2 zdobył wielką popularność jako samolot prawidłowy w pilotażu, prosty w obsłudze i bezpieczny w eksploatacji. Dzięki pełnej mechanizacji skrzydła, stworzono możliwość używania go na niewielkich lotniskach polowych oraz górskich. Samolot mógł być wyposażony zarówno w podwozie kołowe, jak i narty. W ZSRR produkowano 14 wersji samolotów An-2 (w tym również prototypy).

An-2 wyróżnia się prostotą i niezawodnością konstrukcji, wyjątkową odpornością na trudy eksploatacji w polowych warunkach oraz krótkim rozbiegiem i dobiegiem, umożliwiającym mu operowanie w najbardziej niedostępnych rejonach. Jest to samolot kultowy.

An-2 dzięki swym niewątpliwym zaletom znalazł bardzo szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach życia. Wykorzystywano go do przewozu ludzi, na lokalnych liniach pasażerskich, poczty, różnych ładunków, jako sanitarny, do prac agrolotniczych, do badań meteorologicznych i geofizycznych, w poszukiwaniu ławic ryb, do gaszenia pożarów leśnych, szkolenia skoczków spadochronowych i wielu innych zadań. Samolot mógł przewozić wszystko, co można było załadować przez drzwi bagażowe i nie przekraczało masy 1500 kg.

Produkcję samolotu An-2 w ZSRR zakończono w 1962 r. Samoloty An-2 różnych wersji znalazły szerokie zastosowanie w gospodarce narodowej ZSRR. Użytkowano je w lotnictwie rolniczym, dyspozycyjnym, pasażerskim, transportowym, sanitarnym i służb specjalnych. Weszły również do wyposażenia jednostek w lotnictwie wojskowym jako samoloty transportowe do szkolenia skoczków spadochronowych, rozpoznania lotniczego strefy granicznej itp. Antonow An-2 był najliczniej i najdłużej produkowanym samolotem w okresie pokoju. Wyprodukowano ponad 20000 egz. tego samolotu w różnych wersjach, w tym ponad 5200 w ZSRR, kilka tysięcy w ChRL i ponad 12500 w Polsce.

An-2 w Polsce

W dniu 31.12.1951 r. do 36 Specjalnego Pułku Lotniczego na Okęciu dostarczono 1 samolot Antonow An-2 produkcji ZSRR. 27.10.1954 r. dostarczono dalsze 4 An-2 dla 36 SPL w celu uzupełnienia stanu III Eskadry Aerofotogrametrycznej, 24.01.1955 r. pułk otrzymał kolejny An-2, który został włączony do III Eskadry. Używane były do 1959 r. An-2 służyły w latach 1950-tych w jednostkach lotnictwa transportowo-łącznikowego do małego transportu, patrolowania, fotogrametrii i do wywożenia skoczków.

Pierwszy cywilny samolot Antonow An-2 (produkcji ZSRR) SP-LMA wypożyczyły w 1955 r. Polskie Linie Lotnicze ”Lot”. Był to egzemplarz wykorzystany do poszukiwań geologicznych. Samolot po 7 miesiącach użytkowania został zwrócony do Związku Radzieckiego. W sierpniu 1956 r. do służby wszedł kolejny, cywilny An-2 Zarządu Głównego Ligi Przyjaciół Żołnierza. Aeroklub PRL przejął pierwsze dwa An-2 w maju 1959 r. Samoloty te służyły do lotów dyspozycyjnych, szkolenia i treningu skoczków spadochronowych oraz szkolenia i treningu załóg latających.

W Polsce latało tylko 10 samolotów An-2 wyprodukowanych w ZSRR.

Samolot Antonow An-2 był budowany w Polsce w wytwórni WSK-Mielec na podstawie licencji radzieckiej pod oznaczeniem PZL An-2. Produkcję rozpoczęto w 1960 r. Pierwszy samolot An-2 pochodzący z mieleckiej WSK został wykonany z części dostarczonych z ZSRR. Oblotu dokonał 23.10.1960 r. pilot-oblatywacz Tadeusz Gołębiewski. Został zarejestrowany 2 lutego 1961 r. i otrzymał znaki SP-AND.
(Źródło: samolotypolskie.pl)

W Polsce najbardziej znany jest An-2 "Wiedeńczyk". W piątek 1 kwietnia br. mija dokładnie 40 lat od dnia, kiedy piloci wojskowego samolotu An-2 o nr bocznym 7447 podjęli trudną decyzję o próbie ucieczki za "Żelazną Kurtynę". W 1982 podczas stanu wojennego załoga wojskowego samolotu transportowego An-2 stacjonująca w Balicach dokonała ucieczki z kraju do Austrii przez Czechosłowację. Po wykonaniu międzylądowania na podkrakowskiej łące i zabraniu rodzin lotników, samolot wykonał lot na małej wysokości i doleciał do Austrii, lądując na lotnisku w Wiedniu Schwechat. Samolot ten powrócił do Polski i od tamtej pory nazwany został ”Wiedeńczykiem”. W 2012 po wycofaniu ze służby przekazany został do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Egzemplarz ten o numerze fabrycznym 1G7447, został wyprodukowany w 1966 przez zakłady lotnicze WSK PZL w Mielcu. Wiedeńczyk jako latający eksponat muzealny nadal lata pod znakiem rejestracyjnym SP-MLP.

Przeczytaj również:
Wiedeńczyk i inne podniebne ucieczki. Obchody 40. rocznicy ucieczki samolotu AN-2