Raport wstępny PKBWL: "Po wyczepieniu liny, znajdujący się w zakręcie szybowiec wszedł w prawy korkociąg..."

23 października 2023 r., Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport wstępny 2022/6240 z wypadku szybowca MDM-1 „Fox” (znaki rejestracyjne SP-3828), do którego doszło 23 października 2022 r. na lotnisku Rudniki koło Częstochowy (EPRU).

W streszczeniu raportu czytamy: 

W dniu 23 października 2022 r., ok. godz. 10.001 , rozpoczęto na lotnisku Rudniki k/Częstochowy loty szybowcowe, które początkowo odbywały się za wyciągarką. Po ok. 1,5 godz. rozpoczęto przygotowania do lotów szybowcem akrobacyjnym MDM1 „Fox”, z wykorzystaniem samolotu holującego. Celem była realizacja programu szkolenia do uprawnienia „akrobacja”. Do holowania wykorzystywano samolot WT-9 „Dynamic”, użyczony lokalnemu aeroklubowi przez właściciela. 

Po wykonaniu przeglądu przedlotowego pilot uruchomił silnik i zgłaszając drogą radiową „kołowanie”, przemieścił samolot do kwadratu szybowcowego. Tam wykonał próbę silnika, stwierdzając (cytat) „wszystkie parametry w normie”. Zadaniem pilota samolotu było wyholowanie szybowca na wysokość 1200 m AGL (nad poziom terenu), do strefy akrobacji, po północnej stronie lotniska. Po wyczepieniu załoga szybowca miała rozpoczynać program, a samolot miał się zniżać poza strefą akrobacji. 

O godz. 11:22 wykonano pierwsze holowanie szybowca z załogą dwuosobową – w kabinie znaleźli się szkolony pilot oraz instruktor. Cały lot przebiegał normalnie, a lądowanie nastąpiło po 19 minutach od startu. Drugi lot szkolony pilot wykonał samodzielnie, ćwicząc manewry jak w locie pierwszym. Kierujący lotami, zwrócił uwagę, że lot ten wykonany był „z dużą starannością i poprawnością”. Trzeci lot był wykonywany ponownie w załodze dwuosobowej (z instruktorem). Zestawienie lotów szybowcem MDM-1 „Fox”, w dniu zdarzenia, podaje Tabela 1.

Po prawidłowym rozpędzeniu i oderwaniu się od betonowej drogi startowej, zespół wznosił się we właściwym tempie. Na wysokości ok. 80÷90 m AGL [2], po minięciu końca RWY26, samolot „wpadł w drgania, zaczął się trząść” (cytat z oświadczenia pilota holującego). Pilot natychmiast przekazał tę informację (pierwszy komunikat) do załogi szybowca, nadając przez radio: „Fox, mam problemy z silnikiem!”. Jednocześnie pilot sprawdzał parametry pracy zespołu napędowego, upewniając się także o wyłączeniu podgrzewu gaźnika. Silnik tracił moc, a pilot odniósł wrażenie, że „samolot grzęźnie”. 

Zespół w dalszym ciągu pozostawał na kierunku startu. Pilot samolotu podał drugi komunikat, sugerując załodze szybowca wyczepienie się, jeśli to możliwe. Jednocześnie, aby zawrócić do lotniska, rozpoczął zakręt w prawo (na północ). W trakcie zakrętu szybowiec wyczepił linę holowniczą [3]. Pilot holujący odczuł wyczepienie, w lusterku nie zobaczył szybowca i dokończył zakręt. Zredukował obroty i lądował „z wiatrem” [4], zatrzymując samolot w okolicach progu RWY26, po wschodniej stronie lotniska. 

Po wyczepieniu liny, znajdujący się w zakręcie szybowiec wszedł w prawy korkociąg, zniknął z pola widzenia świadków i zderzył się z ziemią. Powiadomiono służby ratownicze, a świadkowie z lotniska dotarli do miejsca wypadku po ok. 3 minutach. W lesie (Rys. 2) odnaleziono rozbity szybowiec z pilotami, którzy nie dawali oznak życia. Ich śmierć potwierdziły służby ratownicze.

Informacje o szczątkach i zderzeniu

Zderzenie szybowca z ziemią nastąpiło pod dużym kątem, po torze zbliżonym do pionowego, z nieznacznym zwisem na prawe skrzydło. Świadczy o tym relacja świadka oraz brak śladów przemieszczania się szybowca na ziemi. Energię zderzenia przejęła w pierwszej kolejności kabina wraz z pilotami oraz prawe skrzydło, czego dowodzą zniszczenia.

Zrealizowane działania PKBWL

1. Zabezpieczone zostały materiały dowodowe: dokumentacja miejsca zdarzenia, dokumenty szybowca oraz samolotu holującego, dokumenty potwierdzające kwalifikacje pilotów biorących udział w zdarzeniu, dokumenty organizacji (chronometraże, listy wzlotów, pokładowy dziennik techniczny szybowca, Instrukcja Operacyjna, inne), zapis z monitoringu lotniskowego obrazujący start zespołu;
2. Zebrano i przeanalizowano oświadczenia świadków zdarzenia;
3. Zabezpieczono szczątki szybowca oraz samolot holujący do dalszego badania;
4. Zabezpieczono próbki paliwa ze zbiorników samolotu do ewentualnego badania;
5. Dokonano szczegółowych oględzin zespołu napędowego samolotu, w tym przeprowadzono badanie boroskopowe cylindrów, demontując wybrane podzespoły do dalszych analiz.

Planowane działania PKBWL 

1) Próba odczytu i analizy zapisów z urządzenia FlyDat, monitorującego pracę silnika samolotu holującego. 
2) Analiza (ewentualna) próbek paliwa pobranych ze zbiorników samolotu. 
3) Analiza zdatności do lotu samolotu holującego, ocena stanu silnika samolotu. 
4) Ewentualne kolejne działania PKBWL dotyczące samolotu będą uzależnione od wyników analiz, o których mowa w pkt. 1÷3. 
5) Analiza warunków wykonania startu przez zespół samolot-szybowiec. 
6) Analiza przebiegu zdarzenia po wyczepieniu się szybowca od samolotu holującego. 
7) Analiza czynników przeżycia załogi szybowca. 
8) Opracowanie Projektu Raportu Końcowego. 
9) Konsultacja Projektu Raportu Końcowego. 
10) Publikacja Raportu Końcowego.

Pełny Raport Wstępny 2022/6240 dostępny jest tutaj (LINK)