Raport końcowy PKBWL: „W trakcie wykonywania zakrętu pilot Jak-a 12M uderzył w lewy bok uprzednio przeparkowanego AT-3…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotów AK-12M (znaki rejestracyjne SP-AWD) oraz Aero AT-3R100 (SP-CLC), do którego doszło 24 lipca 2021 r. na lotnisku w Łososinie Dolnej (EPNL).

W raporcie 2405/2021 czytamy:

W dniu 24 lipca 2021 r. samolot AERO AT-3R100 (dalej „AT-3), wykonujący przelot trasowy w ramach szkolenia lotniczego, wylądował o godz. 12:32 na lotnisku w Łososinie Dolnej (EPNL) w celu uzupełnienia paliwa. Załogę stanowiły dwie osoby – instruktor z licencją CPL(A) oraz szkolony pilot z licencją PPL(A). Po lądowaniu samolot AERO AT-3 zakołował pod stację paliw, gdzie został dotankowany. Załoga uzgodniła pozostawienie samolotu na płycie z obsługującym dystrybutor. Instruktor oddalił się w stronę zabudowań portowych, a szkolony pilot, po zatankowaniu, pozostawił samolot na płycie i także oddalił się.

W celu umożliwienia wjazdu pod dystrybutor paliwa kolejnemu samolotowi (Jak-12M), dwóch pilotów lokalnego aeroklubu zaczęło przepychać AT-3. Po chwili dołączył do nich szkolony pilot AT-3, a osoby te oddaliły się, pozostawiając samolot na płycie. Pilot samodzielnie przeciągnął samolot na trawę. Po opuszczeniu kabiny pilot Jaka-12M głośno przypomniał szkolonemu pilotowi AT-3 o obowiązku usuwania samolotu z płyty po zatankowaniu. Następnie zajął się uzupełnieniem paliwa w zbiornikach Jaka-12M. W międzyczasie powrócił instruktor z samolotu AT-3 i wraz z uczniem pozostawali przy swoim samolocie, szykując się do odlotu.

Po dotankowaniu pilot Jaka-12M zajął miejsce w kabinie, wydał komendę „od śmigła” i uruchomił silnik. Zgłosił przez radio informację o kołowaniu i je rozpoczął. Z uwagi na brak miejsca do poruszania się po trajektorii „żmijki” (zabudowania stacji paliw po stronie lewego skrzydła) oraz brak widoczności „do przodu” (wysoka pozycja maski silnika), po ruszeniu z miejsca wykonał zakręt w prawo, aby następnie zjechać z płyty w stronę pola manewrowego lotniska. W trakcie wykonywania zakrętu uderzył w lewy bok uprzednio przeparkowanego AT-3. Silnik Jaka-12M zgasł.

Aby uniknąć rozjechania szkolony pilot z samolotu AT-3, wsiadający w tym czasie do kokpitu, zdecydował się na skok przez otwartą kabinę, w stronę prawego skrzydła. Siła zderzenia spowodowała jednak utratę równowagi i szkolony pilot wypadł z samolotu po stronie przeciwnej (prawej). Jednocześnie doznał poważnego uszkodzenia ciała, prawdopodobnie oderwanym kawałkiem drewnianego śmigła samolotu Jak-12M. Wezwano pogotowie ratunkowe, które przewiozło pilota AT-3 do szpitala.

Ustalenia komisji:

1) Samolot Jak-12M posiadał ważne pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej.
2) Obsługa samolotu prowadzona była zgodnie z przepisami dla kategorii specjalnej.
3) Dokumentacja eksploatacyjna samolotu była kompletna i nie budzi zastrzeżeń.
4) Samolot był sprawny technicznie.
5) Warunki pogodowe nie miały wpływu na zdarzenie.
6) Masa, załadowanie i wyważenie podłużne samolotu nie miały wpływu na zdarzenie.
7) Przed zajęciem miejsca w kabinie pilot nie upewnił się co do zajętości przestrzeni lotniskowej bezpośrednio na drodze do odkołowania spod dystrybutora paliwa;
8) Samoloty biorące udział w kolizji zostały znacznie uszkodzone, a w następstwie kolizji jedna osoba na ziemi została poważnie ranna.
9) Pożar nie wystąpił.
10) Pilot Jaka-12M posiadał ważną licencję i właściwe kwalifikacje do obsługi, kołowania i wykonania lotu, zgodne z obowiązującymi wymaganiami.
11) Pilot posiadał ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie, bez ograniczeń.
12) Pilot nie był pod wpływem alkoholu i był wypoczęty.
13) Doświadczenie lotnicze pilota oraz na typie Jak-12M było duże, pilot pozostawał w bieżącym treningu.
14) Kołowanie po tankowaniu miało na celu przebazowanie samolotu na start szybowcowy celem holowania szybowców. Pilot prawidłowo zgłosił rozpoczęcie kołowania drogą radiową.
15) Pilot Jaka-12M nie odniósł obrażeń.

Przyczyny wypadku:

1) Błąd pilota samolotu Jak-12M, polegający na nieupewnieniu się o braku przeszkód na drodze kołowania.
2) Ustawienie samolotu AT-3 w bezpośrednim sąsiedztwie płyty do tankowania.

Czynniki sprzyjające:

1) Ograniczone pole widzenia „na boki” oraz brak widoczności „do przodu” z pozycji pilota samolotu Jak-12M.
2) Brak pola manewru do kołowania „żmijką”, zapewniającego obserwację trasy kołowania.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa:

Komisja nie sformułowała zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.

Raport Końcowy 2405/2021 dostępny jest tutaj (LINK)