MiG-23 FM nb. 122 odzyskał blask i… sylwetka pilota

Przejeżdżając drogą krajową DK28 przez miejscowość Besko, nie sposób nie zauważyć jednosilnikowego odrzutowego samolotu myśliwskiego MiG-23 FM (w kodzie NATO „Flogger” – biczownik), eksponowanym przy kompleksie usługowym hotelu z restauracją i stacją paliw firmy KANDEFER.

Jego charakterystyczna sylwetka od 25 lat przyciąga wzrok podróżujących (w kierunku Sanoka, Leska i Przemyśla), wzbudzając zainteresowanie i fascynację, nie tylko fanów lotnictwa ale także przysłowiowych laików.

Samolot, który w lotnictwie polskim stanowił nową jakość a którego walory techniczno-bojowe polscy piloci potrafili docenić i wykorzystać, co niejednokrotnie udowodnili biorąc udział w ćwiczeniach organizowanych w Polsce i za granicą.

Z latami malowanie kamuflażowe MiGa-23 FM w Besku coraz bardziej traciło kolory, prosząc się o odnowienie. I doczekało się. W miesiącu wrześniu (dniach 22 – 26) 2025 samolot myśliwski MiG-23 FM o zmiennej geometrii skrzydeł, został poddany pracom, mającym przywrócić mu dawny blask.

W nowej odsłonie, niewątpliwie stanowił będzie rozpoznawalny znak dla hotelu, restauracji i stacji paliw firmy KANDEFER w Besku. Dzięki pracom renowacyjnym, możemy podziwiać samolot MiG-23 FM nb. 122 w odświeżonym kamuflażu. A dla lepszego efektu wizualnego, właściciel firma KANDEFER, m.in. zamierza dokonać iluminacji samolotu.

Dodajmy, że renowacja samolotu MiG-23 FM nb. 122 zbiegła się w czasie z 73 rocznicą powstania 28 Słupskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, które to uroczystości odbyły się 19 września 2025 w Redzikowie. Pomimo, że ten pułk już nie istnieje, to aktywnie działa Stowarzyszenie Przyjaciół 28. Słupskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, kultywujące tradycje jednostki i jej historię, skupiające byłych żołnierzy, pracowników i sympatyków pułku.

Słupski 28 pułk był jedynym w lotnictwie polskim użytkownikiem samolotów MiG-23, których w latach 1979-1982 dostarczono 36 egzemplarzy w wersji MF oraz 6 egzemplarzy w wersji UB (dwumiejscowa wersja szkolno-bojowa). Przy utracie pięciu egzemplarzy w okresie użytkowania, służbę zakończyły w 1999, w roku wejścia Polski do NATO.

Ostatnie loty, kończące szkolenie na samolotach MiG-23 w 28 PLM w Słupsku - Rędzikowie wykonano w dniu 2 września 1999, w których uczestniczyło łącznie 7 samolotów, w tym 5 samolotów bojowych Mig-23 FM oraz 2 samoloty szkolno-bojowe MiG-23 UB. Zamykającym w tym dniu, który dotknął pasa lotniska, był lądujący MiG-23 FM nb. 117, pilotowany przez ppłk. Bogdana Wójcika. Ostateczne pożegnanie z samolotem MiG-23 (żartobliwie nazywanymi „Pterodaktylami”) w Słupsku w barwach polskiego lotnictwa wojskowego miało miejsce 30 listopada 1999, a był to lot dwumiejscowego MiGa-23 UB o nb. 846 z załogą ppłk. pil. inż. Bogdan Wójcik mjr. pil. inż. Antoni Czerniec. Słupski 28 PLM rozwiązano decyzją polskiego Ministerstwa Obrony Narodowej z 3 października 2000. Oficjalnie, ta jednostka przestała istnieć 31 grudnia 2000 r.

Część samolotów skreślonych ze stanu Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej przekazano do Agencji Mienia Wojskowego w celu sprzedaży kolekcjonerom, natomiast 8 egzemplarzy (samoloty 24 serii), mających jeszcze spory zapas resursu przetransportowano na Centralny Poligon Lotniczy w Nadarzycach, jako cel na „rozstrzelanie”! przez lotnictwo myśliwsko-bombowe. Były to maszyny o numerach – 050, 062, 065, 101, 102, 110, 115 oraz 117, jako eksponat plenerowy przed budynkiem wieży kontroli lotów poligonu Nadarzyce.

Jednym z ocalonych został samolot bojowy MiG-23 FM nb. 122 (nr seryjny 0390217122 data produkcji 01.03.1979) aktualnie eksponowany w Besku, który po raz 1-szy wylądował na lotnisku w Mińsku Mazowieckim w grupie 11 samolotów zakupionych przez Polskę a przyprowadzonych przez radzieckich pilotów, 4 czerwca 1979. Zaś ostatni lot wykonał 08.03.1996 z nalotem całkowitym 929 h 34 min. wykonując 1362 lądowania. Spisany ze stanu pułku 12 grudnia 1997 protokołem 50/97 z pozostałym resursem 472 h 36 min. – kasacja 12.01.1998r. Namalowane godło skacząca czarna puma na szachownicy w formie rombu wskazuje na przynależność samolotu do II eskadry malowane od wiosny 1990r.

Warto dodać, że do renowacji beskiego MiGa-23 FM „przyłożył rękę” latający m.in. tym egzemplarzem samolotu, płk. rez. mgr inż. pilot Antoni Czerniec, członek Krośnieńskiego Klubu Seniorów Lotnictwa im. gen. pil. Ludomiła A. Rayskiego z inspiracji sekretarza klubu.

Tak więc, pomyślne zakończenie renowacji tego egzemplarza MiGa-23 FM jest też okazją, aby przybliżyć postać Antoniego Czerńca, płk. mgr inż. pilota z nalotem ogólnym 3.000 godzin przy 4.500 startów i lądowań.

Drogę do lotnictwa Antoni Czerniec rozpoczął w 1969 od przynależności do Aeroklubu Podkarpackiego - Centrum Wyszkolenia Spadochronowego jako członek sekcji modelarskiej, dalej sekcję spadochronową (wykonane 25 skoki spadochronowe) i szybowcową z nalotem na szybowcach 100 godzin i zdobyciem warunków do srebrnej odznaki szybowcowej oraz uprawnieniami pilota szybowcowego II klasy. W 1975 zostaje słuchaczem Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej, wykonując w ramach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego II stopnia w Krośnie loty na samolocie szkolno-treningowym TS-8 Bies – nalot 12 godz. 30 min. 

W 1979 ukończył WOSL Dęblin, (specjalność pilot bojowych samolotów odrzutowych – szkolenie na samolotach szkolno-treningowych TS-11 Iskra, LiM-5) promocją na 1-szy stopień oficerski ppor. mgr inż. pilota z przydziałem do 26 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Zegrzu Pomorskim. W 26 Pułku został przeszkolony na samoloty myśliwskie MiG-21 M, MiG-21 MF i MiG-21 bis, zdobywając kwalifikacje starszego pilota.

W 1982 skierowany w celu pełnienia dalszej służby wojskowej do 28 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Słupsku z przeszkoleniem na samoloty myśliwskie MiG -23 FM. W trakcie szkolenia i wykonywania lotów bojowych w 28 PLM podwyższa swoje kwalifikacje o uprawnienia instruktorskie.

Samolotem, na którym w Słupsku mjr. Antoni „Tosiek” Czerniec lubił latać, był MiG-23 FM nb. 115 (nr fab. 0390224115 data produkcji 27.08.1982) z namalowaną pod kabiną z lewej strony kadłuba skaczącą kozicą na tle czarnego okręgu, godłem III klucza 2 Eskadry Lotniczej 28 PLM (dlatego na egzemplarzu w Besku sentymentalnie umieszczono skaczącą kozicę). 

Dostarczony do Polski 21 września 1982 razem z pozostałymi 11 egzemplarzami w ostatniej dziewiątej partii. Jak był ulubiony, to został również przez „Tośka” pożegnany w ostatnim locie na zakończenie jego eksploatacji 2 września 1999 z nalotem całkowitym 1007 h 15 min. przy wykonanych 1410 lądowaniach. W ostateczności trafił na „rozstrzelanie”, jako cel na poligon w Nadarzycach. Więcej szczęścia miał MiG-23 FM nb. 120 (nr fab. 0390217120 data produkcji 25.02.1979, nalot całkowity 1356 h 51 min; ilość lądowań 1948), który jest też ujęty w osobistym dzienniku lotów płk. pil. Antoniego Czerńca. „120” była pierwszym samolotem  przekazanym, jako eksponat do muzeum. W dniu 8 sierpnia 1996 przez „Antosia” został lotem przebazowany ze Słupska na lotnisko w Balicach, skąd „120” trafiła do zbiorów Muzeum lotnictwa Polskiego w Krakowie, gdzie możemy go zobaczyć do dnia dzisiejszego.

Warto odnotować udział mjr. pil. Antoniego Czerńca w pierwszych w Polsce międzynarodowych pokazach lotniczych „Air Show Poznań”, które miały miejsce 25 sierpnia 1991 na lotnisku Ławica. Każdy z klucza  samolotów MiG-23 FM (nb. 012, 457, 458, 460) z 28 Słupskiego PLM zaprezentował podczas przelotu inny wariant kąta skosu skrzydeł, co przy konieczności utrzymaniu jednakowej prędkości w formacji przez wszystkie cztery samoloty stanowiło niemałe wyzwanie dla pilotów. Znakomicie z tego zadania wywiązali się, jako prowadzący mjr. Andrzej Janukowicz, boczni mjr. Antoni Czerniec i mjr. Tadeusz Zaworski oraz zamykający kpt. Tadeusz Gadawski, tworząc niepowtarzalny układ pilotażu grupowego.

W końcu maja 1995 roku pułk brał udział w ćwiczeniach „Karat-95”, którego jednym z elementów była manewrowa walka powietrzna klucza czterech samolotów MiG-23MF prowadzonego przez mjr. Antoniego Czerńca z sześcioma samolotami MiG-21bis z 9. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Zegrzu Pomorskim. Prowadzono także cykliczne działania z Drogowego Odcinka Lotniskowego (DOL) Kliniska, przy czynnym udziale mjr. Antoniego Czerńca (DOL znajdujący się na północ od Wielgowa, dzielnicy Szczecina).

Ciekawostką wartą odnotowania jest wizyta grupy pilotów 28 PLM w Kluczewie pod Stargardem Szczecińskim (od 01.01.2016 Stargard) na lotnisku 159 Noworosyjskiego Gwardyjskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, gdzie zapoznali się z samolotem Su-27 UB - czerwony 64 (nr ser 96310413033). Na fotografii wykonanej wówczas przez pilota pułku Mieczysława Staniszewskiego uwiecznieni zostali (stoją od lewej): ppłk. Ignacy Jonik, kpt. Antoni Czerniec, mjr. Władysław Biegiedza, na drabince plecami Andrzej Michalski, w 1-szej kabinie mjr. Andrzej Jasiński za nim na drabince por. Ireneusz Kacała. Prawdopodobnie fotografia została wykonana w 2-giej połowie 1987, bowiem w czerwcu tego roku na uzbrojenie pułku w Kluczewie wprowadzono myśliwce Su-27. Była to druga jednostka lotnictwa radzieckiego, a pierwsza poza granicami wówczas ZSRR, wyposażona w tego typu myśliwce.

Po rozwiązaniu pułku w Słupsku mjr. pil. Antoni Czerniec zostaje wyznaczony na stanowisko służbowe zastępcy dowódcy 1. Eskadry Lotnictwa Taktycznego „Warszawa” im. gen. bryg. pil. Stefana Pawlikowskiego w Mińsku Mazowieckim, którą to pełnił w latach 2001 – 2010. Tam też, przeszkolił się na samoloty myśliwskie MiG-29 (kod NATO „Fulcrum”). Jako instruktor – pilot szkolił innych pilotów 1 Eskadry Lotnictwa Taktycznego na samolotach MiG-29. Spod Jego „ręki” wyszedł m.in. Piotr Iwaszko (obecnie generał brygady - wręczenie aktu mianowania 14 sierpnia 2024), który w 2008 uzyskał status pilota COMBAT READY oraz dopuszczenie do wykonywania lotów pokazowych na samolocie MiG-29. W Dzień Otwarty 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego, 10 wrześniu 2016 w wojskowo – cywilnej formacji Xtreme Sky Force z Arturem Kielakiem,  jako pierwsi na świecie, zaprezentowali wspólny pokaz. Dwa różne samoloty, myśliwiec MiG-29 nb. 56 i akrobacyjny Xtremair XA-41 (SBACH 300) SP-EED, dzięki kunsztowi pilotażu, zgrały się doskonale podczas powietrznego pokazu.

Warto wspomnieć, że symboliczny ostatni pożegnalny lot samolotu MiG-29 UB nb. 64 w 1 ELT w dniu 24.06.2009 wykonała załoga w składzie por. pil. Paweł Czajka i mjr. instr. - pil. Antoni Czerniec. Samolot przekazany, jako pomoc dydaktyczna do Dęblina.

Kolejne szczeble kariery lotniczej Antoniego Czerńca to starszy inspektor bezpieczeństwa lotów w 1 Skrzydle Lotnictwa Taktycznego Świdwin (2010–2011), szef pionu - starszy inspektor bezpieczeństwa lotów 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego (2011–2012), instruktor – pilot dyżurny dowódca operacji powietrznych Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwa Komponentu Powietrznego (2012 – do 28.02.2014),  tj. do zakończenia zawodowej służby wojskowej.  Ilość godzin spędzonych w powietrzu za sterami samolotów to 3.000 h, w tym na samolotach MiG-23 1.500 h a na MiG-29 – 800 h, przy wykonaniu 4.500 startów i lądowań.

Jako żołnierz zawodowy, płk. rez. pil. Antoni Czerniec był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. W trakcie służby w 28 PLM w Słupsku prestiżowym tytułem „Pilot Roku 1994” co warte podkreślenia o tyle ważnym, iż przyznawanym w rezultacie głosowania niejawnego przez samo środowisko pilotów. W 2000 roku (24.05.2000) zostaje uhonorowany statuetką „IKARA” za „…nienaganną i wieloletnią służbę wojskową w powietrzu”. Za wzorową służbę w lotnictwie Sił Zbrojnych RP, umacnianie gotowości bojowej i szkolenie kadr lotniczych może poszczycić się tytułem „Zasłużony Pilot Wojskowy” oraz Odznaką Honorową Sił Powietrznych. Ponadto, w 90-lecie polskiego lotnictwa 28.08.2008 „za mistrzowski pilotaż samolotu MiG-29” otrzymał Błękitne Skrzydła najwyższe wyróżnienie w polskim środowisku lotniczym przyznawane przez Krajową Radę Lotnictwa i redakcję najstarszego pisma lotniczego, Skrzydlatej Polski oraz okolicznościowy medal 90 Lat Lotnictwa Polskiego. Na mocy postanowień Prezydenta RP z dnia 23.10.1997 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi „za zasługi  w umacnianiu obronności kraju”  oraz z dnia 25.08.2010 – Lotniczym Krzyżem Zasługi "za dokonany w czasie służby czyn przynoszący szczególną korzyść Siłom Powietrznym, a wykraczającym poza zwykły obowiązek".

Opracował: 
Zygmunt Bąk, sekretarz Krośnieńskiego Klubu Seniorów Lotnictwa im. gen. pil. Ludomiła A. Rayskiego
Wykorzystane źródła do opracowania: 
Wspomnienia/ relacje osobiste płk. rez. pil. Antoniego Czerńca, w tym deklaracji członkowskiej KKSL
Adam Gołąbek „Słupskie MiGi -23” Lotnictwo z szachownicą nr 16 (5/2005)
MiG- 23 Wersje myśliwskie Biblioteka Magazynu Lotnictwo Wojskowe 
MiG-23 Lotnictwo.net.pl