dlapilota.pl
Interpelacja w sprawie niejasności przepisów ustawy dotyczącej broni i ich wpływu na rozwój krajowych technologii dronowych oraz systemów antydronowych
12 września 2025 r., na stronie Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, została opublikowana Interpelacja nr 12267 do ministra sprawiedliwości, w sprawie niejasności przepisów ustawy dotyczącej broni i ich wpływu na rozwój krajowych technologii dronowych oraz systemów antydronowych. Interpelację zgłosił Poseł Przemysław Wipler (Konfederacja).
Pełny tekst interpelacji:
Szanowny Panie Ministrze,
zwracam się z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące zakresu koncesji wymaganej przepisami ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. 2019 poz. 1214, dalej: ustawa o broni) w związku z wytwarzaniem nowoczesnych technologii obronnych. Ustawa o broni reguluje sposób prowadzenia reglamentowanej działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu szeroko rozumianą bronią i technologią wojskową.
Dotarły do mnie informacje o postępowaniach karnych prowadzonych wobec osób nieposiadających koncesji wymaganej przepisami ustawy o broni, które podejmują aktywność w sektorze związanym z rozwojem technologii bezzałogowych statków powietrznych (BSP) i usiłujących rozwijać w Polsce technologie podwójnego zastosowania.
Sprawa jest bardzo poważna, gdyż rozwój technologii dronowych jest kwestią priorytetową dla polskiej racji stanu wobec sytuacji geopolitycznej, w jakiej znajduje się nasz kraj. Nie jest możliwe podjęcie odpowiednich kroków w rozwoju tej technologii w sektorze prywatnym bez pewności prawnej co do tego, czy i od którego momentu niezbędna jest koncesja. Ma to szczególne znaczenie wobec faktu, że proces uzyskiwania koncesji trwa wiele miesięcy, a według doniesień medialnych[1] z ustaleń sojuszniczych wywiadów wynika, że Rosja będzie gotowa do ataku na jedno z państw NATO już w 2027 roku.
Polskie prawo jest sprzeczne i niedostosowane regulacyjnie dla dynamicznie rozwijającego się przemysłu dronowego. Nie jest obecnie jasne jakie działania przygotowawcze czy prace badawczo-rozwojowe mogą zostać podjęte przez przedsiębiorcę przed uzyskaniem koncesji. Z uwagi na legislacyjny chaos prokuratura prowadzi postępowania karne wobec naukowców i przedsiębiorców, którzy prowadzą prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie dronów. Niewątpliwie takie działanie aparatu państwa hamuje rozwój tych technologii w Polsce. Wobec niepewności prawa startupy z sektora obronnego niechybnie wybiorą działalność w innym kraju.
Pewność prawa to zasadnicza konstytucyjna gwarancja dla obywateli, zaś w zakresie obowiązku posiadania koncesji stanowionego przez ustawę o broni taka pewność nie istnieje.
Zgodnie z przepisem art. 7 ustawy o broni uzyskania koncesji wymaga:
– wytwarzanie i obrót wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
– obrót technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.
Szczegółowy katalog poszczególnych rodzajów broni i technologii, które zawierają się w zakresie obowiązku uzyskania koncesji, wymienia rozporządzenie Rady Ministrów przyjęte na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o broni. Do wyrobów tych należą drony wojskowe.
Jak wynika z treści art. 7 ust. 1 ustawy o broni – jeżeli chodzi o technologię wojskową – koncesji wymaga jedynie obrót technologią, nie wymaga koncesji rozwój takiej technologii ani podejmowanie działań przygotowawczych do prowadzenia tego rodzaju działalności.
Przepis karny dotyczący prowadzenia działalności gospodarczej bez koncesji jest umiejscowiony w art. 133 ust. 1 ustawy o broni. Przy wykładni tego przepisu posiłkować należy się art. 7 ust. 1 ustawy o broni, gdyż zakres administracyjnoprawny tej regulacji powinien być spójny z zakresem penalizacji czynu polegającego na braku koncesji na czynności, na które zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o broni należy koncesję posiadać.
Katalog czynności wykonawczych wskazany w art. 133 ust. 1 ustawy o broni nie zawiera wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania czy – mówiąc precyzyjniej – rozwoju technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym bez koncesji, a jedynie obrót taką technologią. Wskazuje na to użyta w przepisie alternatywa rozłączna pomiędzy „wytwarzaniem lub obrotem materiałami wybuchowymi“ a „obrotem technologią o przeznaczeniu wojskowym“.
Co więcej, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 września 2019 r. w sprawie klasyfikacji rodzajów materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagane uzyskanie koncesji (dalej: rozp. w sprawie klasyfikacji) zawiera definicję rozwoju, który określany jest jako wszystkie etapy poprzedzające produkcję seryjną (par. 2 pkt 14).
Rozwój – wszystkie etapy poprzedzające produkcję seryjną, takie jak: projektowanie, badania projektowe, analiza konstrukcyjna, koncepcja projektowania, montaż i testowanie prototypów, plany produkcji pilotowej, dane projektowe, proces przetwarzania danych projektowych w produkt, projektowanie konfiguracji, projektowanie montażu całościowego.
Przepis art. 133 ust. 1 ustawy o broni z powodu braku wyraźnego wyłączenia „rozwoju“ wyrobów wojskowych, jak również z powodu braku jasnego wskazania, że dotyczy wyłącznie wyrobów o przeznaczeniu wojskowym, a nie wyrobów dual-use, powoduje wątpliwości interpretacyjne.
Firmy czy potencjalne startupy technologiczne nie mogą bezpiecznie rozwijać technologii, które mogłyby znaleźć zastosowanie w obronności, gdyż stoją w obawie przed sprowadzeniem na siebie postępowania karnego, podczas gdy posiadanie koncesji wymaga spełnienia szeregu wymogów i czasu, w które firmy początkujące, niepewne posiadanej technologii nie inwestują.
Ponadto wskazać należy, że problemem jest samo zdeterminowanie od kiedy mamy do czynienia z wyrobem wojskowym. Inaczej, kiedy dany wyrób posiada przeznaczenie wojskowe.
W przypadku BSP mogą być one kwalifikowane według rozporządzenia w sprawie klasyfikacji jako WT V.: Załogowe i bezzałogowe statki powietrzne, lotnicze zespoły napędowe, sprzęt pokrewny i jego składniki, specjalnie zaprojektowane lub zmodyfikowane do celów wojskowych lub policyjnych. Jednak w przypadku nowych technologii stwierdzenie, czy dany BSP ma przeznaczenie wojskowe czy go nie ma, nastręcza problemów.
Zagadnieniem braku jasności przepisów ustawy o broni w zakresie między innymi dotyczącym „rozwoju“ technologii wojskowej zajmował się Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia, publikując na ten temat w Zeszycie WITU 171 nr 4/2024, str. 93-105 artykuł pod tytułem: „Doświadczenia Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w obszarze prowadzenia działalności gospodarczej objętej zakresem koncesji MSWiA“. W artykule eksperci WITU wskazali, że publikacja ma odpowiedzieć między innymi na pytanie czy przepisy ustawy o broni są jasne. Jednym z zagadnień niejasnych zdaniem autorów publikacji jest właśnie kwestia „rozwoju“ technologii/wyrobów o przeznaczeniu wojskowym: Problem dotyczy braku w ustawie koncesyjnej jednoznacznych zapisów obejmujących ten rodzaj działalności. Termin „wytwarzanie“ bowiem w ww. ustawie to działalność wytwórcza dotycząca materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, a także czynności mające na celu przywracanie lub zmianę ich pierwotnych właściwości, w tym działalność rusznikarska polegająca w szczególności na przerabianiu, naprawianiu albo remontowaniu strzeleckiej broni palnej oraz wytwarzaniu istotnych części niezbędnych do przerobienia, naprawy lub remontu tej broni, a także odzysk albo unieszkodliwianie w rozumieniu przepisów o odpadach. W artykule czytamy, że w związku z brakiem wykładni prawnych dotyczących prób testów i badań towarów koncesjonowanych, WITU wystąpiło z kilkoma zapytaniami do Departamentu Zezwoleń i Koncesji (DZiK) MSWiA, tj. komórki ministerstwa, którego opinie stanowią pewnego rodzaju wykładnię prawną w zakresie postępowania w obszarze tej działalności koncesjonowanej, m.in. z zapytaniem, czy ww. procesy rzeczywiście powinny być realizowane zgodnie z zapisami ustawy koncesyjnej oraz zapisami wydanych do tej ustawy aktów wykonawczych? Odpowiedź DZiK wskazuje na fakt, że „badania broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym mogą być wykonywane w ramach zadań statutowych Instytutu“, a tym samym nie podlegają uregulowaniom ww. ustawy koncesyjnej.
W związku z wyżej wymienionymi problemami prawnymi, a przede wszystkim z powodu narastającego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i potrzeby budowania nowoczesnego potencjału wojskowego, konieczne jest podjęcie inicjatywy legislacyjnej mającej na celu zapewnienie bezpieczeństwa prawnego firmom inwestującym w wyżej opisanym sektorze.
W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:
- Czy ministerstwo rozważa opracowanie nowych regulacji/nowelizacji ustawy o broni celem likwidacji niejasności interpretacyjnych, a tym samym umożliwienia rozwoju prywatnego sektora obronnego w zakresie produkcji BSP oraz systemów antydronowych?
- Ile spraw karnych prowadziła w latach 2022 do chwili obecnej prokuratura w Polsce, w których postawiono zarzuty prowadzenia działalności gospodarczej bez koncesji, tj. z art. 133 ust. 1 ustawy o broni?
- Jaki był rezultat wyżej wskazanych spraw karnych – ile z nich zakończyło się skierowaniem aktu oskarżenia, ile umorzeniem, a ile uniewinnieniem? Jaka była argumentacja organów ścigania w sprawach, które trafiły do sądu, w kontekście odróżnienia „rozwoju“ od „wytwarzania“?
- Czy w związku z niejasnościami dotyczącymi penalizacji czynu z art. 133 ust. 1 ustawy o broni Ministerstwo Sprawiedliwości lub Prokuratura Krajowa rozważały wydanie prokuratorom wytycznych interpretacyjnych, które precyzowałyby, jakie działania (np. budowa prototypu, testy poligonowe) należy traktować jako „rozwój“ niepodlegający penalizacji, a jakie jako „wytwarzanie“ wymagające koncesji?
- Ile z tych spraw dotyczyło BSP lub systemów podobnych?
Interpelacja nr 12267 dostępna jest tutaj (LINK)
Komentarze