Beskidy Radio - FIS dla paralotniarzy

Zwiększająca się z roku na rok liczba osób posiadających uprawnienia oraz aktywnie uprawiających paralotniarstwo wtóruje wszystkim gałęziom GA, w których liczba regularnie latających pilotów rośnie w tej samej skali.  Widać to w szczególności w rejonie Beskidów, naturalnie przyciągających warunkami termicznymi oraz estetycznymi.  Niestety przyciąga to również wszelakiego rodzaju incydenty i "bliskie spotkania trzeciego stopnia". Bazując na doświadczeniach w eksploatacji stacji brzegowej Skrzyczne RADIO z jednej strony, a z drugiej dużemu bukietowi >>sytuacji-które-w-zasadzie-nigdy-nie-powinny-mieć-miejsca<< na linii paralotniarze a zgrupowanie wojsk PD, wpadłem na pomysł stworzenie czegoś, będącego krzyżówką FIS, ATIS, szybowcowego Radio a nawet służby dyżurnej GOPR i dyspozytorni Radio TAXI.

Jeszcze kilka lat temu rozpowszechnianie informacji wśród paralotniarzy było bardzo proste. Uniwersalnym medium była grupa Usenetowa grupa dyskusyjna pl.rec.paralotnie W zasadzie można było założyć, że zamieszczoną tam informację (np. na temat planowanych w rejonie Skrzycznego wojskowych skokach spadochronowych) przeczyta każdy paralotniarz posiadający dostęp do Internetu. Osobną kwestią było, czy będzie się chciał do tej informacji zastosować, ale na pewno będzie miał taką możliwość.

Niestety agresywna inwazja social media (ponieważ era forów dyskusyjnych w zasadzie ominęła paralotniarstwo) spowodowała, że taka wymiana informacji nie jest już możliwa.  Leśne dziadki nie używają socjal media w ogóle, boomerzy zostali przy facebooku, a młodzież spędza czas na Instagramie i Tiktoku. Do tego trzeba dodać różnego rodzaju komunikatory. Oczywiście we wszystkich przypadkach kolejnym poziomem są dziesiątki różnych grup, zarówno ogólnopolskich, jak i lokalnych.

Naturalnie zawsze można powiedzieć, że przecież zgodnie z przepisani jedynymi źródłami obecnej sytuacji operacyjnej jest AUP i ew telefon do Kraków Informacja. No właśnie telefon. I tu docieramy do dnia, w którym zrozumiałem, że coś takiego jak Beskidy RADIO może naprawdę ułatwić latanie i oszczędzić niektórym nerwów. Był to pierwszy dzień zgrupowania wojsk powietrzno-desantowych na lądowisko w Lipowej pod Skrzycznem, w czerwcu 2023 r. Jednocześnie pierwszy od dłuższego czasu dzień z naprawdę dobrą, termiczną pogodą.  Co mogło pójść nie tak? Streszczając wszystko do absolutnego minimum wystarczy powiedzieć, że cywilny koordynator, któremu właściciel lądowiska polecił obsługę zgrupowania i współpracę z wojskiem miał prawie 200 nieodebranych połączeń telefonicznych tego dnia.  

Praktycznie wszystkie od różnych paralotniarzy dopytujących się o możliwość startu ze Skrzycznego. Momentalnie próbowało się do niego dodzwonić kilka osób na raz, wliczając w to wojskowych. Oczywiście wszyscy zostali odprawieni przez sieć komórkową z sygnałem zajętości i oczywiście nie tak to powinno wyglądać. Jak zwykle okazało się, że największą interoperacyjność i pewność przekazu informacji zapowiada tradycyjna łączność radiotelefoniczna z użyciem analogowej modulacji FM.

Tworzenie tego, co finalnie stało się stacją Beskidy RADIO zaczęło się realnie w styczniu 2024. Podstawowe wymagania zostały określone następująco:

1. Automatyczne ściąganie obecnej zajętości przestrzeni z AUP i generowanie na tej postawie komunikatów głosowych, o aktywnych strefach i potencjalnych ograniczeniach dla paralotniarzy.  
2. Możliwość wysłania do stacji komunikatu w formie tekstu, przetworzenie go na mowę i emisja z zadanym harmonogramem.
3. Możliwość pracy jako stacja wyniesiona. Identycznie, jak Kraków INFO prowadzi łączność radiową z pilotami przez stacje nadawczo-odbiorcze znajdujące się daleko od Krakowa i połączone siecią szkieletową.  
4. Wszystkie, dotychczasowo istniejące funkcjonalności programu ParaGADACZ, który generuje komunikaty na stacji Skrzyczne RADIO. Aktualne warunki pogodowe ze stacji ParaMETEO, prognoza pogody Meteoblue itp.
5. Udostępnienie paralotniarzom w Beskidach dedykowanej częstotliwości, jako alternatywy do ogólnopolskiej 158.250MHz  

Realizacja projektu jak zwykle nieco się wydłużała. Oprócz samego oprogramowania musiałem zaprojektować i wykonać nieco elektroniki, w tym dodatkowy interfejs pomiędzy komputerem sterującym z radiotelefonem bazowym. Do tego oczywiście doszedł sam fizyczny montaż urządzeń na obiektach. Beskidy RADIO nie są bowiem jedną stacją w jednej lokalizacji.  Obecnie uruchomiona jest jedna stacja nadawczo – odbiorcza, druga jest częściowo zamontowana w kolejnej lokalizacji. Do tego funkcjonują dwie stacje odbiorcze, wyposażone w odbiorniki programowe SDR. Większość z nich połączona jest ze sobą wydzieloną, radiową siecią szkieletową. Całkowicie niezależną od internetu i infrastruktury obcych operatorów.

Wszystko było gotowe na zgrupowanie PD w 2024 r. UKE przyznało pozwolenie w służbie Ruchomej Lądowej na częstotliwość 152.400MHz FM, a niedługo potem o swoje pozwolenie na 152.400MHz wystąpiło Beskidzkie Stowarzyszenie Paralotniowe. Jak wspomina punkt trzeci, Beskidy RADIO to nie tylko odpowiednik ATIS. Możliwość pracy jako stacja wyniesiona dała mi możliwość prowadzenia zdalnie łączności z paralotniarzami. Bardzo szybko ta funkcjonalność okazała się przydatna, kiedy miałem okazję pomagać pewnemu pilotowi w odnalezieniu drogi po lądowaniu w terenie przygodnym. Nie wiązało się ono na szczęście z żadnym zdarzeniem lotniczym. Przyjezdny pilot wylądował na małej łące w środku lasu pomiędzy szczytem Skrzycznego, a Niesłychanym Groniem i Palenicą, oddzielająca zbocza Skrzycznego od Lipowej. W miejscu, w którym bardzo słaby zasięg GSM uniemożliwia dostęp do Internetu, czyli jednocześnie działanie Google Maps i popularnych aplikacji mapowych.

Dla mnie był to sprawdzian mojej znajomości terenu, topografii i umiejętności rozpoznawania lokalizacji na podstawie tego, co widzi osoba, którą mam na łączności. Był to też praktyczny test zasięgu Beskidy RADIO i możliwości zgrubnego określenia lokalizacji na podstawie siły sygnału odbieranego na poszczególnych stacjach. Ważne ćwiczenie, na jedną z okoliczności, w której na pewno nie chciałbym brać udziału. Ustaleniu lokalizacji poszkodowanego, być może nieprzytomnego pilota, znajdującego się w bliżej nieznanym miejscu, a wymagającym niezwłocznego udzielenia pierwszej pomocy i zapewnienia ewakuacji medycznej.

Projekt, podobnież jak w przypadku stacji pogodowej ParaMETEO jest w dużej części otwartoźródłowy. Kod źródłowy i dokumentacje do aplikacji ParaGADACZ komunikującej się z AUP i generującej komunikaty można zobaczyć tutaj:
https://github.com/SP8EBC/ParaGADACZ

Beskidy RADIO, a szerzej cała moja sieć stacji pogodowych w Beskidach nie zafunkcjonowała by oczywiście również bez rozlicznych instytucji w ten, czy inny sposób wspierających ten projekt. Oprócz Beskidzkiego Stowarzyszenia Paralotniowego i beskidzkich paralotniarzy. dla których głównie powstała, warto wymienić Centralny Ośrodek Sportu w Szczyrku, Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wilkowicach, Schronisko na Koziej Górze w Bielsku – Białej oraz Ośrodki Narciarskie na Pilsku w Korbielowie i Rachowcu w Zwardoniu.  Lokalizację udostępniła też Ochotnicza Straż Pożarna w Lipowej, oraz Beskidzka Grupa GOPR.