35-lecie śmigłowców Mi-24 w Pruszczu Gdańskim

Ciężkie, uzbrojone i opancerzone śmigłowce Mi-24 są przez pilotów nazywane latającymi czołgami. 12-tonowe maszyny od 35 lat służą żołnierzom pruszczańskiej jednostki. Były z nimi w Iraku i Afganistanie, gdzie sprawdziły się w ekstremalnych warunkach, choć nie wszyscy wierzyli w to, że dadzą radę. Dziś w jednostce znajduje się 12 śmigłowców.

Mi-24 są w Pruszczu od 35 lat, a lotnicy odpierają zarzuty, że są już za stare, by latać i skutecznie służyć. – Śmigłowce to nie samochody, które już po kilkunastu latach nie nadają się do bezpiecznej jazdy. Mi-24 są regularnie serwisowane, każda część ma swoją określoną żywotność, jeśli jej „termin przydatności” się kończy, jest wymieniana na nową – wyjaśnia ppłk Witold Wilk, pilot z wieloletnim doświadczeniem, weteran misji w Iraku i Afganistanie, inspektor bezpieczeństwa lotów w 49 Bazie Lotniczej.

W Bazie w Pruszczu Gdańskim znajduje się obecnie 12 Mi-24. – Służą do wsparcia wojsk lądowych, mogą niszczyć czołgi i zwalczać desant przeciwnika – mówi mjr Rafał Myrcik, rzecznik prasowy jednostki. – Ponadto można ich używać do ratowania i ewakuacji załóg znajdujących się w niebezpieczeństwie czy transportowania rannych i chorych ze strefy przyfrontowej i z miejsc trudno dostępnych.

Mi-24, czyli jak modernizowano polskie lotnictwo

Zakup śmigłowców Mi-24 był jednym z elementów modernizacji armii, którą przeprowadzał polski rząd w połowie lat 70. ubiegłego wieku. Polska do momentu przemian ustrojowych na przełomie lat 80. i 90. kupiła 32 wiropłaty.

Pierwsze pojawiły się w Leźnicy, w 37 Pułku Śmigłowców Transportowych, w 1978 roku. Przez kilkanaście miesięcy nie były jednak używane, ponieważ ich załogi dopiero się szkoliły. Jednym z siedmiu pilotów, którzy jako pierwsi zostali wysłani na kurs do Frunze w Kirgistanie (tak do 1991 roku nazywała się stolica tego kraju, dziś miasto nazywa się Biszkek) był kpt. rez. pil. Stanisław Florczak. – Miałem wówczas zaledwie 30 lat i niczego się nie bałem, możliwość latania Mi-24 to był dla mnie powód do dumy. Wszyscy nam zazdrościli tego wyróżnienia – wspominał podczas spotkania z okazji 35-lecia śmigłowców Mi-24 w Pruszczu Gdańskim pilot.

Film: Michał Niwicz, Ewa Korsak / polska-zbrojna.pl

We Frunze Rosjanie szkolili pilotów z całego świata. Polscy lotnicy, którzy zostali wytypowani do pilotowania Mi-24, musieli być doświadczeni. – Miałem na swoim koncie 1100 godzin spędzonych w powietrzu. Inni minimum 800 – wyjaśnia kpt. rez. pil. Florczak.

Po trzymiesięcznym szkoleniu Polacy wrócili do kraju. Wraz z nimi rosyjski instruktor. – Był z nami dwa lata. Nazywał się Gorionow, ale mówiliśmy o nim „Żenia”. Pomagał nam, szkolił nas i dawał kolejne uprawnienia – opowiada Florczak.

W 1981 roku zdecydowano, że powstanie 8 Eskadra Śmigłowców Szturmowych, która podlegać będzie 49 Pułkowi Śmigłowców Bojowych (dzisiejsza 49 Baza Lotnicza). W jej skład weszli piloci i technicy przeszkoleni w Kirgistanie oraz oczywiście Mi-24. Tak zaczęła się historia stacjonowania tych maszyn w Pruszczu Gdańskim. Po 35 latach od tego wydarzenia w 49 Bazie Lotniczej spotkali się byli i obecni piloci tych maszyn, technicy oraz miłośnicy Mi-24. Wspominali m.in. pierwsze zadania na śmigłowcach. Jedno z nich polegało na zrzuceniu z Mi-24 bomb, które miały zniszczyć zator lodowy na Wiśle. – Nie udało się, bo zorientowano się, że w pobliżu biegnie rurociąg Przyjaźń. Nie chcieli go uszkodzić, bomby spadły nie w to miejsce, co trzeba i operacja nie powiodła się – wspominali piloci.

Kolejne śmigłowce dotarły do Pruszcza w latach 90. Polska armia otrzymała wówczas od Niemiec 18 maszyn Mi-24. Nie były nowe, więc dwa śmigłowce zostały rozebrane na części, a do służby wcielono 16 egzemplarzy.

Irak – niepewne początki

Polskie Mi-24 zostały wysłane do Iraku w czasie trzeciej zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego. Nieoficjalnie mówiono, że śmigłowce zostaną już w Iraku. Nie wierzono, że radzieckie maszyny mogą tam sobie poradzić.

 – To była nasza pierwsza zagraniczna misja. Do naszych zadań należało patrolowanie i zabezpieczanie konwojów z powietrza – mówi ppłk pil. Witold Wilk. Lotnicy są zgodni: największa trudność tej misji polegała na tym, że była pierwsza. Piloci nie do końca wiedzieli, z czym będą mieli do czynienia. – Ten brak doświadczenia i informacji nie napawał nas optymizmem. Pytaliśmy o rady naszych starszych kolegów, którzy szkolili się w Kirgistanie z Rosjanami, a oni przecież na tych maszynach byli na wojnie w Afganistanie. No ale Irak to nie Afganistan… – wspomina ppłk pil. Wilk.

Piloci z Pruszcza latali z Mi-24 do Iraku na przemian z lotnikami z Inowrocławia. Spędzali tam po dwie zmiany. Lotnicy z 49 Bazy byli tam od 2004 do 2008 roku.

(fot. Bartosz Bera / rbsphotos.com)

Wielką bolączką pilotów były wyjątkowo wysokie temperatury. Gdy śmigłowiec zostawał na płycie lądowiska nagrzewał się tak mocno, że można go było dotykać wyłącznie w rękawiczkach. Topiły się plastikowe części wewnątrz maszyny. – Ogromną zaletą Mi-24 jest klimatyzacja, ale nie można jej uruchomić już w chwili startu. Zanim więc zaczęła działać, załoga czuła się jak w piekarniku. A trzeba pamiętać, że mieliśmy na sobie nie tylko mundury, ale też kamizelki kuloodporne oraz sprzęt – razem jakieś 20 kilogramów – opowiada pilot. Bywało, że prace ze śmigłowcem odbywały się nocą, bo tak było łatwiej funkcjonować.

Technicy mieli w Iraku mnóstwo roboty. – Wszędzie był drobny, niemal jak mąka, pył. Osiadał na częściach śmigłowca, więc niektóre z nich szybciej się zużywały niż w kraju. Technicy zdobyli więc dużą wiedzę o tym, jak ten sprzęt i jego części reagują na taki klimat, na zapylenie – mówi pilot.

Afganistan: odstraszyć wroga

Podpułkownik Wilk z Mi-24 był również w Afganistanie. – To było dla nas niesamowicie bogate doświadczenie. Olbrzymia satysfakcja, że udało nam się wykonać zadania, ale też duma, że chroniliśmy naszych żołnierzy – przyznaje pilot. Do zadań załóg śmigłowców należało wówczas patrolowanie, ale i ochranianie m.in. polskich żołnierzy z powietrza. Mi-24 odstraszały talibów, były nawet przez nich nazywane „diabelskimi rydwanami”. – O tym, że ten wielki śmigłowiec budził strach, przekonywaliśmy się na własne oczy. Kiedy ochranialiśmy konwój i lecieliśmy nad nim, ustawał ogień kierowany przez talibów, gdy na chwilę znikaliśmy, by zatankować, znowu się pojawiał – mówi ppłk pil. Wilk.

W Afganistanie jednym z problemów, z którymi musieli zmagać się polscy piloci, była wysokość, na której zbudowano polskie bazy. – Okazywało się, że moc silników, które miały Mi-24, była za mała. Ze względu na to, że była ona nieadekwatna do wysokości, na jakiej się znajdowaliśmy (ponad 2 tysiące metrów nad poziomem morza), musieliśmy mieć pas do startów. Więc startowaliśmy niemal jak samoloty – mówi pilot.

Mi-24 po raz pierwszy pojawiły się w Afganistanie na trzeciej zmianie PKW w 2008 roku. Wtedy poleciały tam 4 śmigłowce, potem kolejne dwa. Łącznie przez cały czas trwania misji PKW Afganistan z żołnierzami służyło tam 13 Mi-24. Ostatnie wróciły do Polski w czerwcu 2014 roku.

Śmigłowce z Pruszcza są na stałe uzbrojone w karabin maszynowy JakB-12,7 mm, 4 wyrzutnie pocisków kierowanych 9M17P i 4 kasety z pociskami zakłócającymi 26 mm (ASO-2W). Można do nich podwiesić m.in. zasobniki UB-32 z rakietami S-5 czy bomby.

Śmigłowiec nie należy do najmniejszych. Ma niemal 4 metry wysokości i 22 metry długości. Waży prawie 12 ton. Średnica śmigła wynosi 17,5 metra. Maksymalna prędkość śmigłowca wynosi 335 km/h, ale standardowo porusza się ok 280 km/h. Charakterystyczną cechą śmigłowca jest możliwość przewozu ośmiu żołnierzy w części transportowej.

Mi-24 został zaprojektowany w ZSRR w sierpniu 1968 roku. Zespołem, który nad nim pracował kierował Michał Mil, radziecki konstruktor lotniczy. Prototyp śmigłowca był gotowy rok później. Pierwszy lot odbył się we wrześniu 1969 roku.

Ewa Korsak