Raport końcowy PKBWL dotyczący zderzenia dwóch szybowców w Pile

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowala raport końcowy 735/14 dotyczący zderzenia w powietrzu szybowców SZD 48-3 Jantar Std-3 (znaki rejestracyjne SP-3674) oraz szybowca SZD 41A Jantar Std. (znaki rejestracyjne SP-3821). W zdarzeniu, do którego doszło 1 czerwca 2014 r. podczas rozgrywanych w Pile Regionalnych Zawodów Szybowcowych w Klasie 15 m „Jantar  Cup”, zginął jeden z pilotów, a obrażenia odniosła osoba postronna przebywająca na ziemi. Drugi pilot zdołał się uratować. Obie konstrukcje zostały zniszczone.

W streszczeniu raportu 735/14 czytamy:

W dniu 01.06.2014 roku na lotnisku w Pile (EPPI) była rozgrywana druga konkurencja w ramach Regionalnych Zawodów Szybowcowych w Klasie 15 m „Jantar Cup”. Zadaniem dnia był przelot po trasie wieloboku z trzema punktami zwrotnymi o długości 282,2km. Pierwsze starty ziemne rozpoczęły się o godzinie 9:24. Jako szósty w kolejce o godzinie 10:14 wystartował szybowiec Jantar Std 3 o znakach konkursowych K2 a trzy minuty później, jako siódmy, szybowiec Jantar Std o znakach konkursowych FX.

Po wyczepieniu na wysokości około 600 m w strefie wyczepienia zawodnicy rozpoczęli krążenie w jednym kominie nabierając około 400 m wysokości. Z wysokości około 1000 m pilot szybowca K2 skierował swój szybowiec w kierunku południowo–wschodnim a pilot szybowca FX w kierunku zachodnim. Po około 35 min lotu oba szybowce znalazły się nad miastem w odległości około 2 km po południowo–wschodniej stronie od pilskiego lotniska, w obszarze wznoszącego się powietrza. Szybowiec K2,który znajdował się na wysokości około 740 m, rozpoczął krążenie w kominie w lewo.


Szybowiec FX mając około 930 m wysokości przeleciał obok tego komina i wykonał obszerne okrążenie w lewo próbując włączyć się do komina obok, w którym krążyło kilka szybowców. Krążące w nim szybowce znajdowały się na podobnej wysokości i w takiej pozycji, że pilot FX stwierdził, że trudno mu będzie dołączyć do krążących i postanowił poszukać innego komina. W chwili kiedy pilot FX zwiększył prędkość lotu i rozpoczynał przeskok, pilot K2 wykonywał czwarte okrążenie w swoim kominie korygując trajektorię krążeniaw kierunku południowo–wschodnim.

Chwilę później nastąpiło zderzenie obu szybowców. Obaj piloci wykonali ratowniczy skok ze spadochronem, jednak pilot szybowca K2 nie otworzył swojego spadochronu. W wyniku uderzenia w zaparkowany samochód pilot szybowca K2 poniósł śmierć na miejscu. Pilot szybowca FX wylądował na boisku szkolnym nie doznając żadnych obrażeń ciała. O wypadku powiadomiono służby ratownicze, policję oraz PKBWL.Kadłub szybowca FX spadł na teren zabudowany. W trakcie uderzenia kadłuba o chodnik i ogrodzenie budynku mieszkalnego, odłamany fragment płytki betonowej uderzył w twarz przechodnia powodując jego poważne obrażenia.

Czynniki przeżycia

Piloci obydwu szybowców byli wyposażeni w spadochrony ratownicze. Po zderzeniu się szybowców obaj ratowali się skokiem ze spadochronem. Pilot szybowca FX otworzył spadochron i po otwarciu skierował go w kierunku boiska szkolnego gdzie wylądował. Pilot szybowca K2 nie zdołał otworzyć swojego spadochronu najprawdopodobniej dlatego, że uchwyt otwierający jego spadochron był zabezpieczony przed wypadaniem z kieszonki opaską samozaciskową typu ty-rap. Pilot zginął w chwili uderzenia w zaparkowany samochód. Szybowce nie były wyposażone w urządzenia systemu FLARM ostrzegającego o możliwej kolizji.

Ustalenia komisji

1.Loty odbywały się w ramach Regionalnych Zawodów Szybowcowych w Klasie Standard „Jantar Cup”, które były rozgrywane równolegle z Szybowcowymi Mistrzostwami Polski w klasie 15 m. Zawody rozgrywane były wg Regulaminu Lokalnego zatwierdzonego przez Komisję Szybowcową Aeroklubu Polskiego.
2.Piloci szybowców K2 oraz FX, posiadali uprawnienia i doświadczenie niezbędne do wykonania lotu i startu w zawodach.
3.Obydwa szybowce były zdatne do lotu i posiadały niezbędną dokumentację.
4.Szybowce były sprawne techniczne do chwili zderzenia.
5.Pogoda nie miała wpływu na zaistnienie wypadku.
6.W chwili zderzenia się szybowców K2 i FX w rejonie wypadku latało jeszcze siedem innych szybowców.
7.Szybowce wykonywały loty w obszarze wznoszącego się powietrza w którym znajdowały się dwa silne kominy termiczne.
8.Pilot szybowca FX próbował włączyć się do komina w którym krążyło pięć szybowców na podobnej wysokości.
9.Szybowiec K2 krążył w „silnym noszeniu” w kominie, który ze wzrostem wysokości zbliżał się do komina w którym krążyło pięć szybowców a dwa inne dolatywały do niego aby dołączyć do krążących.
10.Zderzenie szybowców nastąpiło w chwili, kiedy pilot szybowca FX po nieudanej próbie włączenie się do krążących szybowców rozpoczął przeskok do innego komina a pilot szybowca K2 krążącego w sąsiednim kominie podciągnął dynamicznie szybowiec w mocnym noszeniu.
11.Na podstawie analizy szczątków obu szybowców można wnioskować, że tuż przed zderzeniem pilot K2 zauważył szybowiec FX i próbował go uniknąć oddając gwałtownie drążek sterowy od siebie.


12.Po zderzeniu obaj piloci wykonali skok ratowniczy ze spadochronem.
13.Pilot szybowca FX otworzył spadochron i bez obrażeń wylądował na boisku szkolnym, natomiast pilot K2 nie otworzył spadochronu i zginął po uderzeniu w zaparkowany samochód osobowy.
14.Spadochron z którym pilot K2 wykonywał skok ratowniczy był sprawny.
15.Najprawdopodobniej uchwyt spadochronu pilota K2 był zabezpieczony przed wypadaniem z kieszonki opaską samozaciskową typu ty-rap, co uniemożliwiło pilotowi K2 otwarcie spadochronu ratowniczego.
16.Kadłub szybowca FX spadł na ogrodzenie budynku mieszkalnego w terenie zabudowanym, powodując poważne obrażenia ciała przechodzącego tamtędy pieszego.
17.W organizmie pilotów nie stwierdzono obecności alkoholu.

Przyczyny wypadku

1.Niewłaściwe prowadzenie obserwacji przestrzeni powietrznej oraz zły podział uwagi podczas krążenia w bliskości komina termicznego z dużą ilością krążących w nim szybowców.
2.Najbardziej prawdopodobną przyczyną śmierci pilota szybowca K2 było zabezpieczenie opaską zaciskową przed wypadaniem z kieszonki uchwytu otwierającego spadochron ratowniczy co uniemożliwiło otwarcie spadochronu.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

Nie sformułowano.

Pełny raport końcowy ze zdarzenia 735/14 dostępny jest tutaj (LINK)