Zaolziańskie Stowarzyszenie Lotnicze im. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury

Zaolziańskie Stowarzyszenie Lotnicze im. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury (ZSL) jest młodą organizacją lotniczą, powstałą w roku 2011, zarejestrowaną w czeskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych jako stowarzyszenie użytku publicznego. Zrzesza obecnie 20 członków, którzy należą do polskiej mniejszości narodowej w Republice Czeskiej, na historycznych terenach Śląska Cieszyńskiego. Siedzibą ZSL jest Dom Polski Żwirki i Wigury w Cierlicku (DPŻiW) znajdujący się nieopodal miejsca katastrofy Bohaterów Przestworzy z roku 1932. Większość członków to osoby młode - studenci lub niewiele starsze - interesujące się lotnictwem.

Podstawowym celem Stowarzyszenia jest umożliwianie i ułatwianie latania swoim członkom oraz ogólnie rozumiana popularyzacja lotnictwa, przede wszystkim wśród dzieci i młodzieży. Dzięki współpracy z Aeroklubem Rzeczypospolitej Polskiej corocznie młodzi członkowie ZSL biorą udział w szkoleniu lotniczym na terenie Polski w okresie wakacyjnym. Działalność ta oprócz wysokiej wartości edukacyjnej w zakresie lotnictwa ma niewątpliwy wpływ na poczucie przynależności narodowościowej oraz poprawę znajomości języka polskiego, przede wszystkim w dziedzinach technicznych. W roku 2012 Stowarzyszenie otrzymało dofinansowanie z Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, z którego zostały pokryte koszty wyjazdu edukacyjnego do MLP w Krakowie oraz szkolenia teoretycznego paralotniowego i spadochronowego. W roku 2013 ośmiu członków ZSL zdobyło uprawnienia do latania na paralotniach, dwóch członków uprawnienia spadochronowe. Zakup własnego sprzętu pozwolił na rozpoczęcie samodzielnej działalności lotniczej.

Drugą sferą aktywności organizacji jest troska o przekaz historyczny wydarzeń z roku 1932, mianowicie chodzi o zwycięstwo polskich pilotów Żwirki i Wigury w Challange Internationale des Avions de Tourisme, a następnie ich tragiczną śmierć na Kościelcu. W tej dziedzinie ZSL współpracuje z Miejscowym Kołem Polskiego Związku Kulturalno - Oświatowego w Cierlicku - Kościelcu (MK PZKO), który jest gospodarzem Domu Polskiego Żwirki i Wigury. Ścisłość współpracy można podkreślić faktem, iż zarówno prezes MK PZKO, jak i najaktywniejsi jego członkowie, stali się również członkami ZSL. Troszczą się oni zarówno o ekspozycję umieszczoną w DPŻiW, odnowioną w ramach obchodów 80-lecia wydarzeń, jak o unikatowe zbiory historyczne związane z samymi lotnikami i katastrofą oraz o pomnik stojący na miejscu tragedii. W tym samym miejscu przed 1939 rokiem znajdowało się mauzoleum, które podobnie jak cały teren tzw. Żwirkowiska zostało zniszczone na rozkaz władz hitlerowskich. W pobliżu pomnika umiejscowione są symboliczne mogiły pilotów oraz oryginalny głaz z ich wyrytymi nazwiskami oraz datą katastrofy, który przetrwał okupację zakopany pod ziemią. Do czasów współczesnych przetrwała też tablica pamiątkowa z okazji wizyty prezydenta Ignacego Mościckiego na Żwirkowisku w 1938 oraz deski wiszące niegdyś nad bramą, które witały przybywających napisem „Żwirki i Wigury start do wieczności”.

Te oraz inne autentyczne pamiątki przechowali miejscowi patrioci w swoich domach, by dzisiaj można było je zobaczyć w DPŻiW. Sam pomnik jest rzeźbą lotnika ze śmigłem w jednej i gałązką laurową w drugiej dłoni stojący na wysokim kamiennym cokole. Jego autorem jest czeski artysta Pelikán, a na obecnym miejscu stoi od roku 1950. Cokół przyozdobiono godłami Polski i Czechosłowacji, jednak pierwotnie pomnik poświęcony był ofiarom walki z faszyzmem, dopiero po protestach władz polskich napis zastąpiono w 1957 bardziej odpowiednim, dwujęzycznym: Pamięci lotników polskich Żwirki i Wigury, którzy na tym miejscu polegli w katastrofie swego samolotu. Pomnik został odnowiony w roku 2012 w związku z obchodami 80-lecia katastrofy, w pobliżu zostały też ustawione nowe tablice informacyjne. Corocznie 11 września odbywają się uroczystości wspomnieniowe z licznym udziałem lotników polskich, władz lokalnych, a w wypadku obchodów jubileuszowych nawet najwyższych przedstawicieli władz i sił powietrznych Polski oraz Republiki Czeskiej. Dodatkowo odbywa się impreza edukacyjna dla młodzieży szkół podstawowych Młode Żwirkowisko, która ma na celu kształcenie historyczne najmłodszego pokolenia Polaków mieszkających za Olzą. Również tutaj członkowie ZSL włączają się w działalność upamiętniającą polskich bohaterów narodowych.