Carpe diem made in France, czyli jak negocjują francuscy kontrolerzy

Pamiętacie to uczucie ze szkoły, kiedy siedzieliście całą niedzielę przy biurku, dopieszczając swoje wypracowanie o tragizmie postaci na podstawie dramatów Szekspira w zestawieniu z wyborami moralnymi postaci romantycznych z polskiej literatury, a potem oddawaliście je do oceny tylko po to, by dwa dni później dowiedzieć się, że Ania z trzeciej ławki dostała szóstkę za tekst pisany na kolanie, a wy wycisnęliście marne 3 plus? I wszystko dlatego, że “facetka” już na pierwszej lekcji polubiła Anię a wam wytknęła brak marginesu w nieco pogiętym zeszycie. I już wtedy wiedzieliście, że u tego pedagoga nie macie co liczyć na płynną i lekką jazdę na opinii.

Podobne wrażenie miałem, gdy wpadł mi w ręce tekst na portalu Sky News, z dnia 8 maja 2024*. Tytuł tekstu “Francuscy kontrolerzy ruchu lotniczego uzyskali prawo do spóźniania się do pracy”. OK, pomyślałem. Kilka razy byłem w Paryżu, doświadczyłem tamtejszego tempa życia i generalnego podejścia do obowiązków zawodowych. I na tym bym zakończył, gdybym nie doczytał tekstu do końca. (W tym momencie słychać głośny wdech Bogusława Wołoszańskiego) Lecz nie uprzedzajmy faktów, nie ubiegajmy zdarzeń… (LINK)

Gdy wejść na stronę internetową EASA (Agencji Unii Europejskiej ds. Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego), potem zakładkę “EASA i Ty” i wreszcie “Zarząd EASA” czytamy tam: “EASA jest centralnym elementem strategii Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa lotniczego, co oznacza, że ma ona szeroko zakrojoną misję wymagającą szczegółowego planowania, zarządzania budżetem oraz przejrzystego sposobu monitorowania i określania priorytetów.” Gdy wpisać w Google “kontrolerzy strajk” to oprócz kilkudziesięciu wyników prosto z Francji możemy przypomnieć sobie o dramatycznie przedstawianych wydarzeniach w PAŻP, w pierwszym kwartale 2022 roku. Ogłoszono wtedy, że EUROCONTROL może zdecydować o masowych odwołaniach rejsów z i do Polski. Ówczesny pełniący obowiązki prezesa PAŻP zaznaczał, że wydarzenia są wynikiem niezgody personelu na zmiany w regulaminie wynagradzania a działania kontrolerów, w perspektywie agresji Rosji, są niepoważne. I że zmiany wynagrodzeń są konsekwencją pandemii. Do tego poszło o słynne SPO, czyli pracę jednostanowiskową.

Polacy zaczęli zastanawiać się czy kupować wakacje w Hurghadzie czy może lepiej postawić na Jastarnię. Producenci kapeluszy słomkowych wstrzymali oddech. Premier Mateusz Morawiecki uspokajał dziennikarzy, że wszystko jest pod kontrolą, wszyscy są dobrej myśli, plany awaryjne są przygotowane, bezpieczeństwo i przepływ ruchu są niezagrożone. Media, w dobrze znanym kontrolerom stylu, przypomniały o ilości zer w ich zarobkach. To spotkało się z typową reakcją społeczeństwa. Kontrolerzy mówili, że mają dość rządów “pełniącego obowiązki”. Panowie w krawatach, że nie ma o co kopii kruszyć. Eksperci i “eksperci” zaczęli wygłaszać opinie i teorie o ryzyku wzrostu cen biletów, o pracy dla idei, o zawodowej moralności. Na komisji sejmowej każdy mówił swoje, przewodniczący nie panował, dyskusja krążyła wokół tego, czy koszt pracy kontrolera to 198 dolarów czy może jednak 200 dolarów na godzinę. Potem wszyscy uścisnęli sobie dłoń i było po problemie.

Źródło: (LINK)

Wróćmy jednak do wiosennego, majowego poranka w stolicy Republiki Francuskiej. Usiądźcie wygodnie, przytrzymajcie się oparć bo oto wjeżdża efekt ostatnich negocjacji francuskich kontrolerów. Otrzymali oni:

1. prawo do przychodzenia do pracy z trzygodzinnym opóźnieniem i wychodzenia z pracy trzy godziny wcześniej;
2.  podwyżkę o nawet 18 000 Euro rocznie (co daje maksymalnie około 8000 Euro brutto miesięcznie);
3. 18 dodatkowych dni urlopu;
4. wiek emerytalny 59 lat.

Żyjecie? Ciśnienie w porządku? Może szklankę wody? Zastanawiam się, po przeczytaniu tego tekstu, czy jest coś czego polski pracownik, może nauczyć się od francuskiego kolegi. Tekst SKY News dodaje, że “związki zawodowe wszystkich branż, w tym personel szpitali, oświadczyły, że odejdą, jeśli rząd nie wynagrodzi odpowiednio osób zmuszonych do pracy podczas wakacji letnich” (tłum. aut.). Doświadczyłem działań związków zawodowych w Polsce. Poznałem ich strukturę w Szwecji. I to są dwa różne światy. Nad Wisłą wystarczy rzucić cyframi, czerwoną i pogrubioną czcionką wzbudzić w narodzie niesmak i wrogość wobec krajana. W Szwecji, w której związki zawodowe działają od połowy XIX wieku, nikt nie interesuje się problemami sąsiada - chce walczyć, ma prawo, co mi do tego. A we Francji?

Około 4000 kontrolerów wie co od nich zależy i jaką mają siłę. Będąc w jednym związku, nie czyniąc sobie z opinii społeczeństwa ani ekspertów dużych i małych. W kupie siła, mości Panowie (i Panie). Bez podziałów, bez wewnętrznych tarć o kilka złotych. Może to dzięki temu "Minister Transportu Patrice Vergriete z zadowoleniem przyjął korzystne dla obu stron porozumienie w sprawie wsparcia społecznego dla tej reformy, „które ma na celu uczynienie jej bardziej produktywną i efektywną pod względem bezpieczeństwa i ograniczenia opóźnienia, kontrola ruchu lotniczego we Francji”** (tłum. aut). Co więcej "Porozumienie z SNCTA (większościowy związek kontrolerów ruchu lotniczego - przyp. aut.) stanowi „ważny krok naprzód w reformie kontroli ruchu lotniczego we Francji, jakiej oczekiwały linie lotnicze”. Nie wiem jak na tę wypowiedź zareaguje szef słynnego irlandzkiego niskokosztowego przewoźnika lotniczego, który z powodu protestu musiał odwołać 300 lotów w jeden dzień. Szczególnie, że ogłoszono, iż koszt zmian wyniesie 70 milionów Euro w ciągu czterech lat i zostanie on przerzucony na linie lotnicze. I gdzie w tym wszystkim jest EASA, harmonizująca europejskie niebo, określająca i monitorująca priorytety?

Być może moc kryje się w tym, że nikt w Paryżu nie przykłada wagi do ewentualnej reakcji CEO tej czy innej linii? Być może nikogo we Francji nie interesuje czy znajomy kontroler wymieni sobie samochód na nowszy? Być może skuteczność jest tam, gdzie rezygnuje się z wielkich haseł i straszących statystyk, wygłaszanych przez kolejnych polityków, zwykle znających się na kontroli ruchu lotniczego jak ja na grze na okarynie (dodam, że nie okarynach nie znam się wcale). Czemu tak myślę? Bo przeglądając tuzin francuskich artykułów tylko na jednym portalu odnalazłem sekcję komentarzy. A tam wpisy: “Wszystkich trzeba zwolnić”, “Kiedy kraj rządzony żelazną pięścią, […] jak zrobił to Reagan ogłosi zwolnienie całej załogi, a następnie zatrudnianie na zasadzie indywidualnej, z likwidacją zgniłych zarządów strajkujących związków”, “Tylko jedno rozwiązanie: eliminacja prawa do strajku we wszystkich służbach publicznych” (tłum. aut.). I tu ciekawostka: komentarze te pochodzą ze strony LeFigaro***. Oficjalnie gazety centroprawicowej. Choć jeden z jej prezesów sam stwierdził, że reprezentują francuską prawicę. Ja się do polityki tu nie mam zamiaru mieszać. Pozostawiam po prostu do rozważenia.

Polskie prawa pracownicze, nie tylko w zakresie prawa do protestu i negocjacji, to dla mnie wciąż tylko złudzenie. Niekończące się dyskusje o tym, czy CPK ma być kwadratowy czy prostokątny, czy należy zarabiać czy raczej pracować karmiąc się wyłącznie dobrem kraju i wyświetlając przed oczami twarze tych, którzy w imię niepodległości przyjmowali kule w swoje piersi a nad tym wszystkim kolejne, rycząco-wyjące wykonania hymnu państwowego na wiecach i demonstracjach, tylko polaryzują społeczeństwo. A tymczasem we Francji sprawa wydaje się dużo prostsza. A problemem do rozstrzygnięcia pozostaje już tylko to, czy jeśli wprowadzić kontrolerom dyżury 6-godzinne to mogą oni w ogóle nie przychodzić do pracy? Tak czy siak “carpe diem”, tyle że w republice francuskiej “Carpe a little bit later … maybe”.

Przypisy:

*https://news.sky.com/story/french-air-traffic-controllers-granted-legal-right-to-turn-up-late-for-work-13131569
**https://www.ouest-france.fr/economie/greve/greve-des-controleurs-aeriens-prevue-jeudi-le-syndicat-majoritaire-annonce-la-levee-de-son-preavis-4b6e8304-0217-11ef-b4e8-6352e833645c
*** https://www.lefigaro.fr/social/greve-des-controleurs-aeriens-les-compagnies-s-attendent-a-des-annulations-de-vols-considerables-20240423