Współpraca w ramach sektora kosmicznego przyniesie wielostronne korzyści

27 stycznia 2025 r. Samorząd Województwa Lubuskiego zawarł porozumienie o współpracy z Polską Agencją Kosmiczną. Celem jest podejmowanie inicjatyw zmierzających do wsparcia rozwoju sektora kosmicznego – jednego z najbardziej zaawansowanych i innowacyjnych obszarów nowoczesnej gospodarki, który może przyczynić się do rozwoju technologii z obszaru elektroniki, telekomunikacji i bezpieczeństwa informacji.

– Pojawiają się nowe możliwości. To pozwoli nam podejmować kolejne kroki i realizować różnego rodzaju zapowiedzi, jakie przedstawialiśmy, powołując do życia Park Technologii Kosmicznych – mówił marszałek Marcin Jabłoński w trakcie podpisania porozumienia z Polską Agencją Kosmiczną (POLSA).

„Nawet prorocze wyobrażenia zaczynają się urzeczywistniać”

– Podejmujemy kolejne działania, które nadają bardzo głęboki sens wielkiemu przedsięwzięciu, jakim zajęło się Województwo Lubuskie, podejmując wiele lat temu decyzję o tym, by powstał u nas Park Technologii Kosmicznych. Można nawet dodać, że zaczyna się materializować przysłowie „per aspera ad astra” – przez ciernie do gwiazd, bo to był trudny projekt realizowany w trakcie pandemii i kryzysu wywołanego wojną. Było mnóstwo problemów, żeby szczęśliwie zrealizować ten projekt, ale na szczęście przetrwaliśmy. Udało nam się do końca go rozliczyć. Dzisiaj coraz więcej faktów potwierdza to, jak wielkie miało to znaczenie. Nawet prorocze wyobrażenia, do czego ten park może służyć, zaczynają się urzeczywistniać – stwierdził marszałek województwa lubuskiego Marcin Jabłoński. – Dzisiaj podpisujemy porozumienie z bardzo ważną agencją międzynarodową, które pozwoli nam podejmować kolejne kroki i realizować różnego rodzaju zapowiedzi, jakie przedstawialiśmy, powołując do życia Park Technologii Kosmicznych. Pojawiają się nowe możliwości – dodał marszałek.

Obecnie w ramach projektów unijnych PTK jest doposażany w kolejny sprzęt. Współpracę z Województwem Lubuskim w zakresie rozwoju placówki podjęło również miasto Zielona Góra.

– Chciałem potwierdzić zaangażowanie i przekonanie Województwa Lubuskiego, że to projekt, który wart jest kontynuacji dalszych wysiłków, które będziemy podejmować. Dziękuję wszystkim, którzy zaangażowali się w powstanie Parku Technologii Kosmicznych i podjęcie tych przygotowań, które pozwoliły nam zrobić te kolejne kroki, jakie zaraz zobaczycie i mam nadzieję, że niejednokrotnie będziemy mogli państwa zapraszać, opowiadając o przeciekawych, niezwykle ważnych działaniach w parku, które wiążą się z rozwojem województwa, ale także wpisują się w potrzeby współczesnego świata i tej sytuacji, jaka nas otacza – mówił marszałek województwa lubuskiego.

Sektor kosmiczny to także „przyziemne” bezpieczeństwo

Prof. Grzegorz Wrochna, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej mówił o szerokim zastosowaniu technologii satelitarnych w różnych sferach działalności człowieka. Są cennym źródłem informacji np. w zarządzaniu kryzysowym.

– Z technologii satelitarnych korzystamy już wszyscy na co dzień – oczywiście na pewno z nawigacji, ale jeżeli chodzi o obrazowania satelitarne, to powszechnie korzystają z nich rolnicy. Kiedy mają opryskiwać swoje pola, nie robią tego prewencyjnie, tylko na podstawie zdjęć satelitarnych – widzą, gdzie jest jakiś szkodnik, wiedzą, gdzie zagraża susza, gdzie na polu pojawiła się woda. Mogą znacznie sprawniej i skuteczniej zarządzać swoimi uprawami. Powszechnie korzystają z tego również leśnicy i administracja. Szczególnym obszarem wykorzystania danych satelitarnych są kryzysy naturalne – powodzie, pożary lasów, osuwiska, trąby powietrzne. Musimy nauczyć się lepiej przewidywać te zdarzenia, zabezpieczać się przed nimi i w skuteczny sposób prowadzić akcje ratunkowe – podkreślał prof. Wrochna.

W technologie opłaca się inwestować

Zwiększeniu bezpieczeństwa ludzi ma służyć program Civil Security from Space, który utworzyła Europejska Agencja Kosmiczna.

– Polska w tym programie ma istotny udział. Właśnie Zielona Góra ma być tym miejscem, gdzie na bazie Parku Technologii Kosmicznych i nowo utworzonego Zakładu Rozwoju Technologii Kosmicznych ma powstać ośrodek, który będzie rozwijał technologie satelitarne w takim kierunku, żeby obrazowania satelitarne, łączność satelitarna, były dostępne natychmiast służbom, które są w akcji i osobom, które będą koordynować akcją – wyjaśnił prezes POLSA.

– Chciałbym podkreślić, że to bardzo ważne, że tutaj właśnie, na poziomie regionu, w województwie lubuskim pojawia się taka inicjatywa. Mamy nadzieję, że tworzone Centrum Symulacji i Szkoleń będzie służyć nie tylko wykorzystaniu w regionie satelitów, dronów, ale także będzie owocować budowaniem dobrych praktyk, procedur, które będą potem przepływać do innych województw, do szczebla krajowego, również do niektórych państw europejskich. Myślę, że w województwie dostrzeżono, że dzisiaj nie stać nas na niefinansowanie technologii, bo katastrofy będą kosztować więcej. Musimy inwestować, żeby nowoczesne rozwiązania pomagały nam zapobiegać i redukować efekty takich zdarzeń. To się po prostu opłaca – uważa Jakub Ryzenko, szef Centrum Informacji Kryzysowej.

Drugi aspekt współpracy regionu z Polską Agencją Kosmiczną wiąże się z planami wyniesienia na orbitę pierwszych polskich satelitów za ok. 3 lata. Polska rozpoczęła budowę konstelacji satelitarnych Camila i Mikroglob przeznaczonych do fotografowania obszaru państwa. Miejscem sterowania tymi urządzeniami również będzie Zielona Góra, z uwagi na obecność odpowiedniej infrastruktury w Parku Technologii Kosmicznych.

– Możemy szybko postawić duże anteny, które umożliwią komunikację. Takie mamy plany, a to dopiero początek, bo mamy nadzieję, że kwestie związane z bezpieczeństwem będą rozwijane nie tylko na potrzeby całego województwa (które oczywiście jako pierwsze będzie z tego korzystać), ale i całej Europy. Dzisiaj jest kolejny krok milowy w tym kierunku – mówił prof. Grzegorz Wrochna.

Możliwość rozwoju działalności i kształcenia kadr

Prof. Marek Banaszkiewicz, prezes Zarządu Parku Technologii Kosmicznych w Zielonej Górze-Nowym Kisielinie widzi w porozumieniu województwa z Polską Agencją Kosmiczną szansę na rozwój kompetencji w zakresie technologii kosmicznych i kształcenie nowych kadr wspólnie z Uniwersytetem Zielonogórskim, który jest współzałożycielem PTK.

– Mogę tylko szeroko się uśmiechać i być wdzięczny, że mamy takich wspaniałych partnerów, którzy pomagają nam ten park rozkręcić, uruchomić. Mamy wszystkie elementy potrzebne do tego żeby być istotnym ośrodkiem w Polsce, może później nawet w Europie: miejsce do budowy i testowania satelitów, ale też laboratorium geoinformatyczne, mamy część związaną z obsługą nawigacji satelitarnej i teraz dzięki inicjatywie Polskiej Agencji Kosmicznej mamy też część telekomunikacyjną. Da nam to szansę, żeby rozwinąć – po pierwsze – kompetencje w tej dziedzinie, a po drugie – wykształcić kadry wspólnie z uniwersytetem. Uniwersytet będzie szkolił od strony bardziej teoretycznej, a my od strony praktycznej. Chcemy mieć taki kompleks: z jednej strony – nauka, z drugiej – przemysł i my jako zwornik, dzięki któremu te wszystkie elementy się zespalają – mówił prof. Marek Banaszkiewicz, dodając, że pełna nazwa PTK to „Park Technologii Kosmicznych – Badań, Rozwoju i Innowacji” i ma ona odzwierciedlać to, czym realnie zajmuje się placówka.

Podobne zdanie co do funkcji PTK i znaczenia porozumienia województwa z Polską Agencją Kosmiczną ma poseł Waldemar Sługocki.

– To oczywiście ogromny impuls nie tylko dla takich instytucji jak Park Technologii Kosmicznych w Zielonej Górze-Nowym Kisielinie, ale także dla środowisk naukowych, jak chociażby Uniwersytet Zielonogórski czy podmiotów gospodarczych, które będą mogły wytwarzać konkretne dobra i świadczyć konkretne usługi na rzecz technologii kosmicznych włącznie z budowaniem satelit – mówił poseł. – Jesteśmy zobligowani także do przygotowania kadr, bo jak słyszymy, jest to nowa dziedzina, którą zajmujemy się w naszym kraju w takim wymiarze. Dlatego pojawiła się inicjatywa utworzenia na Uniwersytecie Zielonogórskim kierunku, który będzie kształcił potencjalne kadry mogące znaleźć pracę, zajmujące się tymi kompetencjami, które będą potrzebne dzięki uruchomieniu nowych funkcji Parku Technologii Kosmicznych – stwierdził W. Sługocki.

„Polskie Houston” w Zielonej Górze

– Można powiedzieć, że to będzie nasze małe polskie Houston. Tutaj z Zielonej Góry, z tej stacji, będziemy mieli informację o polskich instrumentach, które będą wysyłane w kosmos i gdzie będziemy przejmowali nad nimi kontrolę – mówił Bogusław Wontor z Urzędu Marszałkowskiego, który jako poseł zajmował się sprawami związanymi z sektorem kosmicznym. – Jeszcze w tym roku powstanie ESA Hub i w perspektywie czasu oddział Europejskiej Agencji Kosmicznej z całym centrum dedykowanym bezpieczeństwu opartemu na technologiach kosmicznych dla Europy, o którym mówił pan doktor Ryzenko. ESA Hub będzie finansowany przez Europejską Agencję Kosmiczną i później oddział. To, co POLSA robi w parku, jest finansowane przez Polską Agencję Kosmiczną, więc też nie obciąża Samorządu Województwa. A dla nas jako regionu są to fajne rzeczy, bo możemy się szczycić i pokazywać, że to jest tylko u nas, bo będzie to jedyny oddział w Polsce – stwierdził B. Wontor.

W podpisaniu porozumienia uczestniczyli także wiceprezydent Zielonej Góry dr Jarosław Flakowski, wiceprezes Parku Technologii Kosmicznych w Zielonej Górze-Nowym Kisielinie dr Jerzy Tutaj i Rafał Borek – dyrektor Departamentu Telekomunikacji i Nawigacji Satelitarnej POLSA.

POLSA w zielonogórskim Parku Technologii Kosmicznych

Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) i Samorząd Województwa Lubuskiego, dostrzegając potrzebę rozwoju krajowego sektora kosmicznego oraz konieczność podniesienia poziomu niezależności narodowej w obszarze bezpieczeństwa danych satelitarnych, stanowiących kluczowy element wzmacniania suwerenności państwa, a także zapewnienia bezpieczeństwa strategicznych danych, podjęły wspólną inicjatywę zmierzającą do budowy infrastruktury przeznaczonej dla zadań satelitarnej obserwacji i monitorowania Ziemi oraz łączności satelitarnej, która sprzyjać będzie zwiększeniu poziomu konkurencyjności polskiego sektora kosmicznego, przyniesie istotne korzyści ekonomiczne użytkownikom publicznym i prywatnym. W tym celu POLSA powołała na terenie Parku Technologii Kosmicznych – Badań, Rozwoju i Innowacji sp. z o.o. (PTK) w Zielonej Górze, Zakład Rozwoju Technologii Kosmicznych w oparciu o umowę o wspólnym przedsięwzięciu pomiędzy PTK a POLSA z dnia 29 października 2024 r.

Wspólne przedsięwzięcie wpisuje się w bieżące i przyszłe inicjatywy, a także wyzwania krajowe i Unii Europejskiej dotyczące realizacji wspólnych przedsięwzięć zmierzających do rozwoju i wykorzystania technologii satelitarnych dla zapewnienia obywatelom dostępu do usług i produktów satelitarnych. Inicjatywa zapewni również osiąganie zdolności określonych w Polskiej Strategii Kosmicznej, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rozwoju potencjału na rzecz podnoszenia bezpieczeństwa państwa, jak i jego wykorzystania w ramach międzynarodowej współpracy bilateralnej i sojuszniczej.

Budowa krajowej naziemnej stacji odbiorczej danych satelitarnych jest także strategiczną inwestycją w niezależność i rozwój technologiczny państwa. Zapewnia suwerenność nad przesyłem danych, chroni przed zagrożeniami cybernetycznymi i geopolitycznymi oraz pozwala na szybszą reakcję w sytuacjach kryzysowych. W dłuższej perspektywie przekłada się to na wzrost pozycji państwa na arenie międzynarodowej i uniezależnienie się od zagranicznych systemów. Z punktu widzenia użytkownika zakłada się, ze inicjatywa poprawi m.in:

szybkość dostępu do danych, pozwalając na natychmiastowe odbieranie i analizowanie sygnałów satelitarnych, co jest kluczowe w ocenie świadomości sytuacyjnej m.in.
w systemie zarządzania kryzysowego;
wsparcie i uzupełnienie w informacje mogące mieć zastosowanie przez sektor obronny i bezpieczeństwa państwa, zapewniając sprawniejsze działania administracji publicznej, służb ratowniczych, policji, straży pożarnej, służb wywiadowczych i wojska;
niezależność, suwerenność narodową i bezpieczeństwo danych, pozwalając na kontrolę nad dostępem do danych bez konieczności korzystania z zagranicznych systemów;
rozwój technologiczny i naukowy, stając się motorem napędowym badań naukowych i rozwojowych, umożliwiając rozwój sektora kosmicznego oraz szkolenie specjalistów;
oszczędność kosztów długoterminowych, redukując opłaty związane z wynajmem usług odbioru danych, umożliwiając jednocześnie przychód z udostępniania czy sprzedaży danych i opracowanej informacji;
wsparcie dla gospodarki i przemysłu poprzez możliwość wykorzystania i dysponowania własnymi, wiarygodnymi danymi satelitarnymi na potrzeby narodowe, w tym w rolnictwie, transporcie, logistyce, meteorologii i innych sektorach.