Wiosenne spotkanie Zespołu UL – Zlot Kukały 2023

Uczestnicy Zespołu UL, działającego dotąd w ramach Krajowej Sekcji Lotniczej i Technik Kosmicznych Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej („SITK”), zdecydowali o potrzebie niezależności, a więc wyłączeniu Zespołu UL ze struktury SITK. List w tej sprawie został wystosowany i Zespół UL działa teraz całkowicie niezależnie.

Jednocześnie uczestniczący w Zespole UL są pozytywnie nastawieni do wszelkich kontaktów z SITK i deklarują, że są gotowi do konsultacji działań SITK i współpracy w przyszłości, jako niezależna grupa oraz, że dołożą starań, aby stanowisko Zespołu UL było bezstronne i działało wyłącznie na rzecz praw obywatelskich w zakresie korzystania z przestrzeni powietrznej oraz dobrej praktyki lotniczej.

Zespół UL zaprasza do współpracy

Osoby, które funkcjonują w Zespole UL widzą tę grupę jako rodzaj think tanku – autonomicznego komitetu doradczego o charakterze nieformalnej społecznej organizacji non-profit, w którym dokonuje się analiz i działań dotyczących spraw lotnictwa ultralekkiego, jako aktywności stanowiącej element praw obywatelskich.
Do zakresu działalności naszego zespołu należy poszukiwanie sposobów rozwiązania problemów prawnych, przeprowadzanie konsultacji oraz udział w debacie publicznej. Istotnym elementem jest definiowanie zauważonych problemów w lotnictwie ultralekkim oraz wypracowywanie pomysłów i porad eksperckich.

W przeciwieństwie do innych think tanków, Zespół UL nie ma źródeł finansowania. Jego działalność ma wyłącznie charakter Pro publico bono. 
Działając na rzecz naszego projektu chcemy być kreatywni oraz na bieżąco monitorować sytuację faktyczną, prawną i administracyjną w segmencie lotnictwa urządzeń latających do „600 kg MTOM”.

Zespół UL jest otwarty dla nowych osób. Chcemy by się rozwijał i miał swoich przedstawicieli we wszystkich regionach kraju. Zapraszamywięc do udziału w pracach Zespołu UL. 

Warunkami przystąpienia do grupy są: posiadanie i aktywne użytkowanie urządzenia latającego, pewne doświadczenie i wiedza oraz nieczerpanie podstawowych dochodów z działalności w lotnictwie ultralekkim.

Uważamy, że potrzebne jest opracowanie "mapy drogowej” rozwoju lotnictwa ultralekkiego, gdzie wśród istotnych elementów, najważniejszym jest kompleksowa reforma prawa, zwłaszcza tam, gdzie ewidentnie jest ono przeregulowane, drogie w obsłudze i nieefektywne. Dobre prawo, w naszym rozumieniu to takie, które jest akceptowalne społecznie, zrozumiałe oraz spójne.

Widzimy potrzebę wprowadzenia pilnych korekt w zakresie: klasyfikacji statków powietrznych, uproszczenia wymagań zdrowotnych dla personelu lotniczego oraz modyfikacji systemu szkoleń wraz z decentralizacją egzaminowania.

W kontekście potrzebnego przyspieszenia rozwoju, bardzo ważnym utrudnieniem jest w naszej ocenie, brak podmiotów wyspecjalizowanych w zakresie oceny projektów typu. Widzimy tu ogromne możliwości do współpracy z uczelniami wyższymi o profilu lotniczym, gdzie naturalnie istnieją niedostatecznie wykorzystane zasoby techniczne i ludzkie. Liczymy na współpracę z SITK w tym zakresie.

Nie ma zgody dla pomysłu „przejęcia nadzoru”

Od dłuższego czasu obserwujemy jak różne podmioty próbują przejąć obowiązki Prezesa Urzędu w zakresie nadzoru nad lotnictwem ultralekkim. Jako Zespół UL, uważaliśmy i nadal z naciskiem podkreślamy, że przeniesienie nadzoru administracyjnego w lotnictwie ultralekkim ze struktur urzędu państwowego do innego podmiotu o charakterze innym niż społeczny (w istocie prywatny), nie ma uzasadnienia i może być szkodliwy, stając się „maszynką” do poboru opłat. Naszym zdaniem jedną z konsekwencji takiego działania będzie znaczący wzrost kosztów czynności administracyjnych. W perspektywie spowoduje to poszerzenie szarej strefy osób działających bez uprawnień oraz szarej strefy sprzętu latającego poza państwową ewidencją.

Jesteśmy przekonani, że warunkiem przejęcia nadzoru od urzędu państwowego w zakresie czynności administracyjnych jest stworzenie sprawnie działającego stowarzyszenia lotnictwa ultralekkiego, które będzie posiadało właściwą strukturę i zasoby: ludzkie, techniczne, finansowe oraz - co najważniejsze – będzie miało poparcie społeczne. 

Szkolenie i egzaminowanie 

Chcemy zaproponować takie przemodelowanie nadzoru nad personelem lotniczym, aby wzorem rozwiązań EASA ( PART-DTO rozporządzenia (UE) Nr 1178/2011) znacząco uprościć system szkoleń i egzaminowania (DTO dla lotnictwa UL). Niestety, obecny sposób sprawowania nadzoru nad tym obszarem oceniamy jako wyjątkowo skomplikowany, niewydajny i drogi. Rozporządzenie na podstawie art. 99 Prawa Lotniczego nakłada na Urząd szereg obowiązków, które angażują niewspółmiernie dużo zasobów w stosunku do efektów.

Jednocześnie proponujemy, aby egzaminatorzy otrzymali szerokie uprawnienia kontrolne (w zakresie personelu, techniki oraz lądowisk). Uznajemy, że przejęcie w przyszłości nadzoru to także przejęcie odpowiedzialności, a co za tym idzie skuteczny instrument do korygowania w środowisku działań oraz osobników nieodpowiedzialnych. Takie rozwiązanie dałoby w naszym przekonaniu Prezesowi Urzędu, a w dalszej kolejności także „Podmiotowi upoważnionemu” do sprawowania nadzoru realny wpływ na to, co się dzieje z dala od ulicy Flisa w Warszawie.

Urząd Lotnictwa Cywilnego i lotnictwo ultralekkie

Sportowe i rekreacyjne lotnictwo ultralekkie podlega prawnie Urzędowi Lotnictwa Cywilnego, który zarządza również wszystkimi pozostałymi dziedzinami gospodarki lotniczej. W natłoku spraw pierwszoplanowych, urząd nie jest w stanie zatroszczyć się o harmonijny rozwój małego lotnictwa i nie do tego został powołany. 

Model funkcjonowania ULC nie pozwala na właściwe wypełnianie obowiązków w zakresie szeroko pojętego nadzoru nad lotnictwem ultralekkim. Czym innym jest kontrolowanie lotnictwa komunikacyjnego czy general aviation, które działają w systemie "skanalizowanym" na lotniskach, a czym innym jest sprawowanie nadzoru nad lotnictwem ultralekkim działającym w rozproszeniu. Trudno sobie wyobrazić sytuację, w której Prezes Urzędu powoła armię urzędników do ścigania nas po polach. Efektem tego są reaktywne działania urzędu w zakresie prawa, w tym m.in. wydawanie tzw. wytycznych, które paradoksalnie zamiast uderzyć w źródło problemu, czyli w osoby łamiące prawo, karzą tych, którzy je przestrzegają. Działa tu mechanizm: „na rażące incydenty w nieprzestrzeganiu przepisów -twórzmy więcej przepisów”.

Stowarzyszenie Lotnictwa Ultralekkiego

Rzeczą zadziwiającą oraz kuriozalną jest brak krajowego stowarzyszenia lotnictwa ultralekkiego, czyli organizacji społecznej powołanej przez grupę osób mających wspólne cele lub zainteresowania, będącej uznanym, fachowym i przyjaznym reprezentantem środowiska użytkowników urządzeń latających w pełnym zakresie jego działalności: produkcji sprzętu, szkolenia, bezpieczeństwa latania, sprawności technicznej etc.

Brak jest stowarzyszenia, w ramach, którego:

• reprezentowane są interesy prawne użytkowników urządzeń latających przy tworzeniu prawa i przepisów na szczeblu administracyjnym, samorządowym i parlamentarnym. 
• zapewniony jest dialog i współpraca z władzami lotnictwa cywilnego, mające na celu dobro użytkowników urządzeń latających
• organizowane są szkolenia i fachowe wsparcie z myślą o bezpieczeństwie
• promowana jest dobra praktyka lotnicza w lotnictwie ultralekkim
• organizowane są spotkania, zawody i imprezy popularyzujące lotnictwo ultralekkie.

Dopiero wtedy, gdy powstanie stowarzyszenie, które będzie posiadało wyżej wymienione i inne potrzebne funkcjonalności, można wystąpić do władz o przejęcie nadzoru administracyjnego. Droga do tego jest daleka, ale w Zespole UL jesteśmy przekonani, że trzeba zrobić pierwszy, choćby mały krok.

Przy tym jest dla nas ważne, aby oznajmić, że Zespół UL nie aspiruje do tego by tworzyć stowarzyszenie. Natomiast chcemy brać udział w procesie jego powstawania w zakresie naszej działalności, czyli jako niezależny komitet doradczy.

Uważamy też, że jest rzeczą fundamentalną, aby organizacja przyszłego stowarzyszenia było zdecentralizowana, ale działała według wspólnych zasad w regionalnych ośrodkach skupionych wokół naturalnych, lokalnych liderów. Można w tym celu wykorzystać już istniejące nieformalne kluby UL. Dla uruchomienia procesu proponujemy, aby organizację zacząć od powiązania udziału w stowarzyszeniu z atrakcyjnymi stawkami składek ubezpieczeniowych. Na początek niech to wystarczy.

Zespół UL
Opracowanie Artur Caban, Dariusz Lewek

Foto: Artur Caban
Źródło: Zespół UL