Top 10 CPK. Przegląd najważniejszych wydarzeń w 2022 roku

W mijającym roku zapadły wiążące decyzje mające bezpośredni wpływ m.in. na kształt lotniska, jego przepustowość, integrację z koleją i etapowanie budowy. Nie spekulujemy już gdzie powstanie lotnisko – bo proponowana szczegółowa lokalizacja jest znana i przechodzi procedurę uzyskiwania wymaganych zezwoleń. Nie pytamy już, czy powinno powstać, ale odpowiadamy na pytanie, jak, kiedy, za ile i w jakim modelu finansowania.

W przypadku portu lotniczego przeszliśmy od fazy planowania do projektowania. W trakcie rozpatrywania jest wniosek o decyzję środowiskową dla lotniska wraz z węzłem kolejowym, drogami i infrastrukturą towarzyszącą.

Na terenie przyszłej inwestycji trwa też Program Dobrowolnych Nabyć (PDN), do którego zgłosiło się ponad 650 właścicieli i dysponujących nieruchomościami o łącznej powierzchni ponad 1500 ha i który  powstał po to, żeby jak najwięcej działek kupić w drodze dobrowolnych transakcji.

Dla tunelu dalekobieżnego w Łodzi, najbardziej zaawansowanej inwestycji CPK, mamy już projekt budowlany, pakiet decyzji lokalizacyjnych, jedno z trzech pozwoleń na budowę, trwa też pierwszy przetarg wykonawczy, co oznacza, że w przyszłym roku nastąpi rozpoczęcie robót budowlanych.

Studia wykonalności (tzw. STEŚ) są opracowywane już dla 1.500 km z 2.000 km planowanych „szprych". Z tego dla 140-kilometrowego odcinka Kolei Dużych Prędkości między Warszawą i Łodzią, 200 km między Łodzią i Wrocławiem oraz 40 km od strony Stalowej Woli do Rzeszowa mamy już warianty inwestorskie.

W projekcie CPK uczestniczyło w tym roku wielu partnerów międzynarodowych, np. Port Lotniczy Incheon z Seulu, czyli dotychczasowy Doradca Strategiczny, konsorcjum projektowe Foster+Partners i Buro Happold jako Master Architekt czy firma projektowa Dar Al-Handasah jako Generalny Projektant Inżynierii Lądowej.

Oto Top 10, czyli subiektywny przegląd najważniejszych wydarzeń 2022 r. związanych z CPK:

1. Lokalizacja lotniska CPK. Wniosek o decyzję środowiskową. Plan etapowania

Wniosek o tzw. decyzję środowiskową dla lotniska wraz z węzłem kolejowym, nowymi drogami oraz infrastrukturą wodociągową, energetyczną, gazową itd. spółka CPK złożyła do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie (RDOŚ) w październiku. Wniosek wraz z raportem środowiskowym liczy ponad 20 tys. stron i jest częścią większej proceduralnej układanki. Stanowi uzupełnienie i kontynuację wariantu inwestorskiego CPK, który zaprezentowaliśmy w czerwcu tego roku, a także preferowanej lokalizacji lotniska, którą przedstawiliśmy w grudniu roku ubiegłego.

W ramach starannie zaplanowanych działań w mijającym roku konsultowaliśmy z samorządami Plan Generalny, który określa plan rozwoju lotniska w perspektywie wieloletniej (do 2060 r.). Plan powstał w oparciu o prognozy ruchu lotniczego przygotowane przez Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Lotniczych (IATA). Opierając się na scenariuszu bazowym IATA zakładamy, że od 2028 r. (to planowany rok uruchomienia lotniska) do 2035 r. na obszarze ok. 2.150 ha  nowy port będzie dysponował dwiema równoległymi drogami startowymi i terminalem dostosowanym do obsługi 40 mln pasażerów rocznie.

Następnie lotnisko będzie rozbudowywane - w zależności od sytuacji rynkowej i prognoz, które będą na bieżąco aktualizowane. Na rok 2060 zakładamy, opierając się na scenariuszu bazowym, że lotnisko będzie miało infrastrukturę zdolną do obsługi 65 mln pasażerów rocznie. Wtedy lotnisko będzie miało już trzy drogi startowe, a jego zakładana powierzchnia to 3900 ha.

Kolejnym krokiem po uzyskaniu decyzji środowiskowej, której wydanie jest w gestii RDOŚ, będzie wniosek do wojewody o decyzję lokalizacyjną. Liczymy na uzyskanie do końca 2023 r. zgód i decyzji administracyjnych umożliwiających rozpoczęcie pierwszych robót przygotowawczych budowlanych.

2. Master architekt i jego drużyna. Czyli wielka czwórka projektowa

Dla lotniska zakończyła się faza planowania, a rozpoczęła projektowania. Tylko dla części lotniskowej powstanie zawrotna liczba ok. 60 tys. rysunków projektowych, które zostaną włączone do cyfrowego środowiska projektowego. Wykonawców wielkich pakietów projektowych dla nowego lotniska będzie czterech. Wykonana przez nich wielobranżowa dokumentacja musi – takie jest wymaganie inwestora – złożyć się w jeden spójny projekt.

W ubiegłym miesiącu podpisaliśmy kontrakt z brytyjskim konsorcjum Foster + Partners i Buro Happold, czyli projektantem terminalu pasażerskiego i dworca kolejowego (tzw. master architektem). Wybrany przez nas wykonawca ma doświadczenie przy projektowaniu lotnisk przesiadkowych w różnych częściach świata, np. w Hongkongu, Dosze i Pekinie.

Miesiąc wcześniej zawarliśmy inną ważną umowę: z generalnym projektantem inżynierii lądowej (Master Civil Engineer - MCE). Ten podmiot odpowiada w CPK za projekt dróg startowych, dróg kołowania i płyt postojowych. Wykonawca, libański koncern, Dar Al-Handasah był zaangażowany w projektowanie lotnisk, między innymi w Dosze, Dubaju i Chicago.

W grudniu wybraliśmy 13 firm i konsorcjów, także polskich, z którymi podpiszemy umowę ramową, w ramach  pierwszego przetargu na projektowanie obiektów wspierających (Support Infrastructure Engineer – SIE). Chodzi o takie obiekty jak, np. wieża kontroli ruchu lotniczego, która oprócz terminala pasażerskiego może stać się najbardziej charakterystycznym budyniem lotniska (podobnie jak np. na nowym lotnisku w Stambule). Umowa obejmie też projektowanie centrum operacyjnego lotniska, budynki służb ratowniczo-gaśniczych, utrzymania i zarządzania lotniskiem oraz biura służb lotniskowych.

Oferty, które wpłynęły w ramach ogłoszonej w październiku drugiej części przetargu na projektowanie obiektów wspierających - tzw. SIE2 - na terenie lotniska (m.in. hoteli, biur, parkingów wielopoziomowych, obiektów handlowych i terminali cargo) są wciąż analizowane. Rozstrzygnięcie tego postępowania planowane jest na styczeń.

Podpisaliśmy też umowę z firm a IDOM jako projektantem integracji systemów lotniskowych (Airport Systems Integration Designer - ASID), czyli swoistego „systemu nerwowego" lotniska. Do zadań tego wykonawcy należy między innymi zaprojektowanie, wdrożenie i integracja specjalistycznych systemów lotniskowych, które pozwolą na automatyzację działalności portu lotniczego i na wykorzystanie narzędzi cyfrowych poprawiających doświadczenie pasażera.

3. KDP Warszawa-Łódź. Wariant inwestorski i wniosek o decyzję środowiskową

To będzie kolejowy kręgosłup CPK. Spółka CPK podpisała umowy na zaprojektowanie linii Warszawa - Łódź, która będzie pierwszym fragmentem Kolei Dużych Prędkości (KDP) w Polsce. Między Warszawą i Łodzią, czyli pierwszym i czwartym pod względem liczby ludności miastem w Polsce, planujemy wybudować łącznie ok. 140 km torów, na których pociągi będą rozpędzały się do 250 km/h (prędkość projektowa to 350 km/h).

Dzięki tej inwestycji czas przejazdu między Warszawą a Łodzią skróci się do ok. 45 minut (dziś to ok. półtorej godziny). Podróżni dojadą do lotniska CPK – z Warszawy w ok. 15 minut, a z Łodzi w ok. pół godziny. Po wybudowaniu całego "igreka" podróż kolejowa z Wrocławia do Warszawy potrwa  1 godz. 45 min (czyli dwa razy krócej niż dziś), a z Poznania do Warszawy niecałe 2 godz. (zamiast obecnych ok. 3 godz.).

Wykonawcy zostali wyłonieni w ramach największej umowy ramowej na tego typu usługi w Europie. Ten kontrakt na projektowanie 10 „szprych "może osiągnąć maksymalnie 8,6 mld zł brutto w ciągu ośmiu lat.

4. Tunel KDP z kompletem decyzji lokalizacyjnych

Prace dla 4-kilometrowego tunelu Kolei Dużych Prędkości w Łodzi są najbardziej zaawansowane spośród wszystkich inwestycji CPK. Spółka otrzymała pozwolenie na budowę na prace przy wzmocnieniu fundamentów Łódzkiego Domu Kultury (ŁDK) - na zachód od dworca Łódź Fabryczna). To właśnie w tym miejscu znajdzie się komora wydobywcza dla automatycznej tarczy drążącej TBM. Dla tego zadania CPK ogłosił już przetarg na wykonawcę. Kolejne pozwolenia na budowę to kwestia najbliższych tygodni.

W grudniu spółka uzyskała ostatnią z trzech decyzji lokalizacyjnych dla tunelu KDP. Teraz czeka na odpowiedź na wnioski o pozwolenie na budowę dla komory Retkinia, komory Fabryczna i dla tunelu.

Tunel to kluczowy element tzw. igreka, czyli przygotowywanej trasy KDP między Warszawą, CPK, Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem. To także inwestycja, która razem z realizowaną obecnie w Łodzi przez PKP Polskie Linie Kolejowe budową tunelu podmiejskiego pozwoli znacznie lepiej i zgodnie z przeznaczeniem wykorzystać dworzec Łódź Fabryczna.

Dla przyspieszenia procedur poprzedzających budowę wykorzystaliśmy część spośród dokumentacji przedprojektowej, która powstała, zanim w 2011 r. przygotowania do budowy tzw. linii igrek zostały niepotrzebnie wstrzymane.

5. Warianty inwestorskie dla trzech odcinków. STEŚ już dla 1.500 km, czyli 3/4 z puli CPK

Spółka CPK ma już wariant inwestorski i wniosek o decyzję środowiskową dla 140-kilometrowego odcinka Kolei Dużych Prędkości Warszawa-Łódź (w tym przypadku jesteśmy już na etapie złożonych wniosków o decyzję środowiskową). Gotowy jest też preferowany przez inwestora przebieg dla 200 km z Łodzi do Wrocławia. Od grudnia jest też wariant inwestorski dla 40-kilometrwej trasy Łętownia – Rzeszów.

Studia techniczno-ekonomiczno-środowiskowe (STEŚ) opracowujemy już dla 1.500 km z 2.000 km planowanych kolejowych „szprych" CPK. Prace nad STEŚ prowadzone są w tempie niespotykanym dotychczas przy inwestycjach infrastrukturalnych w Polsce. Dla przykładu: porównanie wariantów, konsultacje z mieszkańcami i jednostkami samorządu terytorialnego, analiza wielokryterialna i wybór wariantów dla odcinków między Warszawą i Łodzią oraz między Łodzią i Wrocławiem trwało niespełna rok od zawarcia umów.

Dzięki inwestycjom kolejowym CPK znacząco skrócą się czasy przejazdu z większości regionów Polski do Warszawy i planowanego lotniska. Powstaną również nowe połączenia międzynarodowe m.in. z Czechami, Słowacją i Węgrami („szprycha" nr 7 Katowice-Ostrawa będąca fragmentem tzw. linia V4) i Ukrainą (przedłużenie „szprychy" nr 5 do Lwowa). Spółka CPK współpracuje też ściśle z Rail Baltica, która przygotowuje budowę linii KDP łączącej  Litwę, Łotwę i Estonię z Polską, a konkretnie z odcinkiem „szprychy" nr 3 będącym w zarządzie PKP PLK.

6. Infrastruktura podwójnego przeznaczenia. CPK wpisany w plany NATO

W marcu gen. Ben Hodges, były dowódca amerykańskich wojsk lądowych w Europie, powiedział dla PAP, że agresja Rosji na Ukrainę pokazuje, jak bardzo potrzebne są inwestycje jak CPK, które poprawią jakość infrastruktury szybkiego reagowania na wschodniej flance NATO. Te słowa potwierdzili inni wojskowi, w tym były szef Wojsk Aeromobilnych gen. brygady Dariusz Wroński, który powiedział dla „Rzeczpospolitej", że z punktu widzenia obronności kraju CPK to inwestycja potrzebna „na wczoraj".

Wniosek z agresji rosyjskiej na Ukrainie jest taki, że w Polsce potrzebne jest lotnisko o dużej przepustowości, zdolne operować w trybie 24/7, przystosowane do obsługi cargo, podłączone do sieci kolejowej i drogowej. To dlatego CPK jest planowane jako infrastruktura podwójnego przeznaczenia (tzw. dual use), czyli jako lotnisko cywilne, które w razie zagrożenia konfliktem zbrojnym może być wykorzystane przez siły wspierające i szybkiego reagowania w ramach NATO. To też dlatego przedstawiony we wrześniu Plan Generalny CPK zakłada, że w jego północnej części przewidziana jest infrastruktura wojskowa. Jej planowanie i zagospodarowanie znajduje się w gestii MON we współpracy z CPK.

7. Umowy ramowe na dużą skalę (studia wykonalności, projektowanie, prace budowlane)

W mijającym roku spółka CPK na dużą skalę stosowała mechanizm umów ramowych, który skrócił i zwiększył efektywność procesu wyboru wykonawców. Ten tryb postępowania zmniejsza prawdopodobieństwo protestów i odwołań dzięki temu, że w pierwszej kolejności wykonawcy są wybierani pod kątem doświadczenia, a dopiero w drugim etapie rywalizują ceną i czasem realizacji.

W tej formule spółka CPK zawiera kontrakty na rozszerzone studia wykonalności (tzw. STEŚ-R), prace projektowe i roboty budowlane. Przykładowo - podpisana przez CPK 8-letnia "ramówka" z firmami projektowymi dla inwestycji kolejowych ma wartość ponad 8,6 mld zł brutto. Jest to obecnie największa w Europie umowa ramowa na prace projektowe.

8. CPK plus Lotnisko Chopina. Grupa kapitałowa z PPL

CPK to spółka przygotowująca m.in. budowę nowego lotniska hubowego i ok. 2 tys. km linii kolejowych. PPL jest z kolei właścicielem i zarządcą m.in. Lotniska Chopina w Warszawie, posiada też udziały w większości polskich portów regionalnych. W tym roku ruszył proces konsolidacji CPK i PPL, który będzie miał istotne przełożenie na rynek lotniczy w Polsce.

W mijającym roku pełnomocnik rządu ds. CPK Marcin Horała ogłosił szczegółowy plan przekształcenia PPL w jednoosobową spółkę prawa handlowego, a następnie wniesienie akcji nowej spółki PPL do spółki celowej CPK. Skutkiem tych zmian będzie utworzenie grupy kapitałowej, która będzie odpowiedzialna za pozyskiwanie finansowania dla zadań inwestycyjnych CPK i ich koordynację.

Dla rynku i dla inwestorów oznacza to potwierdzenie decyzji o przeniesieniu 100 proc. ruchu cywilnego z Lotniska Chopina do CPK. Konsolidacja ułatwi ten proces, będzie bodźcem dla budowy nowej infrastruktury i zapewni obu stronom liczne korzyści wynikające m.in. z korzystania ze wspólnej wiedzy i doświadczeń.

9. Nieruchomości na potrzeby CPK. Już ponad 650 właścicieli i 1500 ha

W drugiej połowie roku dużej dynamiki nabrał Program Dobrowolnych Nabyć, który wiąże się z niespotykanym przy innych inwestycjach celu publicznego systemem zachęt i bonusów dla mieszkańców (wyceny na poziomie 120% wartości rynkowej gruntu i 140% wartości domu, finansowanie i organizacja przeprowadzki, sfinansowanie kosztów obsługi prawnej itp.).

Do PDN zgłosiło się dotychczas ponad 650 właścicieli nieruchomości. W listopadzie zanotowaliśmy największą dynamikę zgłoszeń od czasu rozpoczęcia programu już dwa lata temu. Etapem wykonywania operatów szacunkowych, składania ofert, negocjacji, podpisywania protokołów uzgodnień, a docelowo zawierania umów dotyczy powierzchni już prawie 1500 hektarów. Jeśli uwzględnimy tylko zgłoszone do PDN nieruchomości z obszaru planowanej lokalizacji lotniska ogłoszonej w czerwcu, to w procesie składania przez CPK ofert i nabywania terenu jest jedna trzecia tego terenu.

PDN poprzedza obowiązkowy etap wywłaszczeń za odszkodowaniem, który rusza po wydaniu decyzji lokalizacyjnej.

10. Współpraca z otoczeniem inwestycji i uczelniami. Strategia dla regionu

W ramach społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) spółka CPK współfinansowała w tym roku zakupy i projekty ważne dla gmin i mieszkańców z terenu inwestycji, np. zakup trzech pojazdów ratowniczo-gaśniczych dla OSP z gmin Baranów, Teresin i Wiskitki, nowego sprzętu do działań ratunkowych dla WOPR z Grodziska Mazowieckiego i budowę lądowiska dla Szpitala Zachodniego w Grodzisku Mazowieckim, które powstanie w przyszłym roku.

Dlaczego CPK prowadzi takie działania? Bycie społecznie odpowiedzialną spółką oznacza inwestowanie w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska, w relacje z otoczeniem. Wszystkie te działania wpisują się w Strategię rozwoju obszaru otoczenia CPK do 2040 r., która została przygotowana w ścisłej współpracy z samorządami z otoczenia inwestycji.

W mijającym roku spółka CPK współpracowała też z uczelniami technicznymi i instytucjami naukowymi. Podpisaliśmy umowy o współpracy z:  Politechniką Warszawską, Politechniką Gdańską, Politechniką Łódzką, Siecią Badawczą Łukasiewicz, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie i Uczelnią Łazarskiego. Celem tych działań jest wymiana wiedzy i doświadczeń, wspólne projekty naukowe i badawcze oraz pozyskiwane pracowników dla największego projektu infrastrukturalnego w naszej części Europy.