Interpelacja w sprawie braku nadzoru nad funkcjonowaniem PAŻP na przykładzie nieprawidłowości w przygotowaniu dokumentacji nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym w Warszawie

22 lipca 2025 r., na stronie Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, została opublikowana Interpelacja nr 11116 do prezesa Rady Ministrów w sprawie braku nadzoru nad funkcjonowaniem Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na przykładzie nieprawidłowości w przygotowaniu dokumentacji nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym w Warszawie. Interpelację zgłosili Posłowie: Jerzy Polaczek (Prawo i Sprawiedliwość), Piotr Król (Prawo i Sprawiedliwość), Jarosław Krajewski (Prawo i Sprawiedliwość),  Paulina Matysiak (Razem),  Michał Połuboczek (Nowa Nadzieja), Grzegorz Puda (Prawo i Sprawiedliwość).

Pełny tekst interpelacji:

Szanowny Panie Premierze,

w związku z informacjami, jakie przekazywane są do grupy posłów przez wieloletnich byłych i obecnych pracowników Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w sprawie przetargu i dokumentacji technicznej, w tym przede wszystkim dokumentacji dotyczącej architektury systemu energetycznego i zabezpieczeń energetycznych, nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym, które ma być zlokalizowane w Warszawie, chcielibyśmy zwrócić uwagę Pana Premiera na szereg aspektów bezpieczeństwa oraz możliwości wystąpienia rażących naruszeń i błędów w dokumentacji technicznej, czego skutkiem może być w przyszłości wystąpienie krytycznej awarii energetycznej, a której konsekwencją może być zamknięcie całej polskiej przestrzeni powietrznej i/lub seria zdarzeń, incydentów a nawet wypadków lotniczych.

W grudniu 2016 roku w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej doszło do bezprecedensowego zdarzenia, którego bezpośrednim skutkiem było zamknięcie polskiej przestrzeni powietrznej oraz wstrzymanie operacji lotniczych na wszystkich lotniskach oraz ruchu lotniczego w Rejonie Informacji Powietrznej Warszawa (Flight Information Region EPWW), który obejmuje swoim zasięgiem całą Polskę oraz znaczną część Morza Bałtyckiego.

Z raportu, jaki był przygotowany w 2017 roku przez grupę specjalistów, wynika wprost, że bezpośrednimi i pośrednimi przyczynami awarii były:

1) wadliwe procedury;

2) niewłaściwa architektura systemu zabezpieczeń sieci energetycznych;

3) niezgodności projektu wykonawczego z wymaganiami SIWZ oraz braki w projekcie, co stanowiło znaczące wady projektu;

4) brak ochrony antywirusowej systemów sterujących funkcjonowaniem zabezpieczeń energetycznych w ośrodku radarowym ASR 10;

5) brak systemu chłodzenia zabezpieczonego zasilaniem awaryjnym wieży kontroli lotniska – TWR Warszawa (dla Lotniska Chopina);

6) brak testów sprawności stanu technicznego akumulatorów;

7) błędne podłączenie zasilania bezprzerwowego, głównego systemu zarządzania ruchem lotniczym Pegasus 21, co w przypadku awarii powodowało wyłączenie wszystkich odbiorców technologicznych systemu Pegasus 21, czego konsekwencją jest brak możliwości sprawowania służb kontroli ruchu lotniczego wobec samolotów lecących nad terytorium Polski;

8) brak nadzoru prezesa PAŻP nad funkcjonowaniem obszaru energetyki oraz procesów i testów systemów energetycznych w obiektach, systemach, urządzeniach nawigacyjnych należących do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej;

9) w raporcie audytowym wskazano, że procedury i schemat testów urządzeń energetycznych odbywał się praktycznie na takich samych zasadach, jak to miało miejsce „w elektrowni w Czarnobylu w 1986 roku”.

Szanowny Panie Premierze, w związku z powyższym jako posłowie jesteśmy bardzo zaniepokojeni sytuacją, jaka ma miejsce w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w zakresie procesu realizacji przetargu oraz projektowania Nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym, a przede wszystkim informacjami, jakie przekazują pracownicy PAŻP zaangażowani w proces utrzymania bezpieczeństwa oraz ciągłości pracy wszystkich służb operacyjnych.

Informacje te dotyczą:

1) rażących braków formalnych w zakresie przygotowania programu funkcjonalno-użytkowego, który sporządza się na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego;

2) wskazano, że w rozdziale 4 dokumentacji przetargowej „Zakres i forma programu funkcjonalno-użytkowego” występują następujące braki i błędy:

a) brak możliwości ustalenia planowanych kosztów prac projektowych i robót budowlanych na podstawie PFU, co stanowi niezgodność z par. 15 rozporządzenia:

„§ 15. Program funkcjonalno-użytkowy służy do opisu przedmiotu zamówienia, ustalenia planowanych kosztów prac projektowych i robót budowlanych, przygotowania oferty – szczególnie w zakresie obliczenia ceny oferty oraz wykonania prac projektowych",

b) brak określenia wskaźników powierzchniowo-kubaturowych, co uniemożliwia wycenę:

Zamawiający nie podaje powierzchni użytkowych, a powierzchnie podane w PFU są niemiarodajne – w odpowiedziach zamawiający pisze, że załączone zestawienia powierzchni mają jedynie charakter orientacyjny,

c) braki w opisie wymagań:

Braki w zakresie określenia wymagań dotyczących przygotowania terenu budowy, architektury (brak informacji dotyczących m.in. elewacji), konstrukcji, wykończeń (brak jakichkolwiek informacji dot. standardów wykończeń wewnętrznych). Brak warunków wykonania i odbioru robót budowlanych,

d) brak wymaganych w rozporządzeniu dokumentów:

Nie załączono ŻADNEGO z wymienionych w ppkt 4 dokumentów. Na prośbę oferentów zamawiający załączył opinię geotechniczną, ale dla sąsiedniej działki. Bardzo znaczący jest brak pomiarów akustycznych – teren znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie pasa startowego, a w obiekcie znajdują się pomieszczenia o bardzo wysokich wymaganiach akustycznych (m.in. sale operacyjne czy pomieszczenia wypoczynku). Brak inwentaryzacji instalacji i urządzeń technologicznych, które mają zasilać projektowany obiekt, brak warunków technicznych itp.

W związku z tak istotnymi i budzącymi nasze wątpliwości informacjami o potencjalnych błędach w dokumentacji przetargowej i projektowej rodzi się szereg pytań o poziom bezpieczeństwa oraz niewłaściwego nadzoru nad funkcjonowaniem Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, w tym:

1. Dlaczego dokumentacja przetargowa i techniczna w zakresie budowy Nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym została przygotowana niezgodnie z obowiązującymi w RP przepisami?
2. Dlaczego po raz kolejny w PAŻP występuje brak właściwego nadzoru nad obszarem energetycznym?
3. Czy osoby dokonujące opisu dokumentacji przetargowej i technicznej w zakresie budowy Nowego Centrum Zarzadzania Ruchem Lotniczym to te same osoby, które pracowały w 2015 i 2016 roku, a których działanie było związane z wystąpieniem krytycznej awarii w grudniu 2016 roku?
4. W jaki sposób są obecnie zorganizowane i realizowane praca oraz nadzór nad obszarem energetyki w PAŻP i czy jest on zgodny z zaleceniami zawartymi w raporcie audytowym dotyczącym przyczyn i skutków wstąpienia awarii w grudniu 2016 roku?
5. Czy prezes PAŻP pani Magdalena Jaworska-Maćkowiak w niewłaściwy sposób realizuje nadzór nad funkcjonowaniem obszaru energetycznego w kontekście zaleceń zawartych w raporcie audytowym dotyczącym przyczyn i skutków wstąpienia awarii w grudniu 2016 roku?
6. Czy prezes PAŻP pani Magdalena Jaworska-Maćkowiak przywróciła do pracy i na stanowiska kierownicze osoby, które bezpośrednio lub pośrednio były odpowiedzialne za wystąpienie krytycznej awarii energetycznej w 2016 roku?

Prosimy także o odpowiedź na następujące pytania:

1. Dlaczego w dokumencie programu funkcjonalno-użytkowego w zakresie energetyki nie uwzględniono wymagań dotyczących procesu odbioru jakościowego zamówienia?

W dokumentacji przetargowej nie ma wymagań dotyczących realizacji fabrycznych testów akceptacyjnych FAT, które weryfikują jakość urządzeń i zgodność parametrów tych urządzeń z deklaracjami wykonawcy (parametrami z kart materiałowych zatwierdzanych przez zamawiającego). Nie ma też wymagań dotyczących realizacji obiektowych testów akceptacyjnych SAT (są jedynie wymagania dla testów SAT dla akumulatorów systemu zasilania bezprzerwowego UPS), które weryfikują jakość urządzeń i zgodność parametrów z wymaganiami i sprawdzają wszystkie zamówione funkcjonalności systemu zasilania zainstalowanego w obiekcie zamawiającego.

2. Czy w związku z faktem niewłaściwego i niepełnego przygotowania programu funkcjonalno-użytkowego nie stwarza to zagrożenia wadliwego wykonania układu zasilania nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym?

Jako posłowie przypominamy, że analogiczna sytuacja była w 2016 roku, kiedy to przez wadliwie odebrane i źle eksploatowane instalacje i urządzenia energetyczne (zamówienie w zakresie modernizacji układu zasilania w CZRL z 2012 roku) doszło do krytycznej awarii energetycznej w Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym w Warszawie i jednoczesnego zamknięcia całej Polskiej Przestrzeni Powietrznej, stwarzając realne zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu lotniczym. Realizacja inwestycji zgodnie z tak nierzetelnie przygotowanym PFU może stwarzać fundament do powtórki sytuacji z grudnia 2016 roku. Pragniemy przypomnieć Panu Premierowi, że w audycie przeprowadzonym bezpośrednio po zaistnieniu tej krytycznej awarii stwierdzono rażące zaniedbania w zakresie zakupów i nadzorze przez ścisłe kierownictwo PAŻP, w tym prezesa PAŻP, którym ówcześnie była pani Magdalena Jaworska-Maćkowiak.

3. Ponadto pragniemy zapytać, dlaczego w dokumencie programu funkcjonalno-użytkowego w zakresie energetyki nie uwzględniono niezbędnych dokumentów potrzebnych do należytego przygotowania oferty, takich jak np.:

a) badań geotechnicznych terenu określających warunki posadowienia obiektów, na którym planowana jest inwestycja (oferent może wyceniać ten zakres, zawyżając znacząco cenę z uwagi na ryzyka związane z brakiem takiej wiedzy – nie wie, co zastanie na etapie realizacji),

b) warunków przyłączenia z OSD (brak wiedzy na temat możliwości i lokalizacji przyłączenia się do GPZ, co powoduje konieczność uwzględnienia wysokiego ryzyka braku możliwości zapewnienia dwóch dodatkowych przyłączy o mocy ponad 2MW każde czy lokalizacji tego punktu przyłączenia),

c) brak pomiarów akustycznych tła otoczenia niezbędnych do prawidłowego oszacowania koniecznych do zastosowania środków i materiałów zapewniających wymaganą akustykę pomieszczeń - teren znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie pasa startowego (oferent, nie znając tych warunków, nie jest w stanie przyjąć technologii i wycenić tego z należytą starannością),

d) adekwatnego do realizowanej inwestycji powoływania się na wymagania i zgodności z europejską normą EN 50600 opracowaną przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CENELEC), a nie na realizację układu zasilania według TIER IV opracowaną przez komercyjną, prywatną amerykańską instytucję (firmę) Uptime Institute (nie jest to organizacja rządowa czy non profit gwarantująca niezależność i bezstronność).

Szanowny Panie Premierze!

Zaniepokojeni pracownicy, którzy mieli okazję w 2016 roku oraz 2017 roku pracować przy procesie likwidacji skutków krytycznej awarii energetycznej w PAZP, wskazują także na rażące błędy i brak spójności w PFU, w tym przede wszystkim:

1. W PFU punkt I.2. został zamieszczony zapis: „Inwestycja wymaga powiększenia obszaru zajmowanego obecnie przez CZRL poprzez uzyskanie na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji (ZRIL) prawa do użytkowania wieczystego części działek należących do terenu lotniska Warszawa Okęcie, będących w dyspozycji Polskich Portów Lotniczych SA”. Zadziwiające jest to, że PAŻP ogłasza postępowanie na budowę nowego obiektu, nie mając zagwarantowanego prawa do dysponowania tym gruntem. A co w przypadku braku możliwości uzyskania prawa do użytkowania wieczystego części przedmiotowych działek (gdy decyzja -zezwolenie na realizację inwestycji-ZRiL będzie negatywna)?

2. W zakresie agregatów prądotwórczych w znacznej części opisowej i na schematach występują te urządzenia jako podłączone do sieci SN 15kV i zasilające cały obiekt, a w punkcie 1.5.7. wymieniony jest kolejny agregat prądotwórczy niskiego napięcia nieznajdujący swojego odzwierciedlenia w schematach czy opisie całego układu zasilania, a opis tego punktu odnosi się do zasilania odbiorów krytycznych objętych głównymi agregatami SN.

Przy tak niespójnym PFU oferent będzie musiał szacować kolejne ryzyka zwiększające cenę oferty. Jaki to będzie miało wpływ na funkcjonowanie obiektu w przypadku krytycznej awarii, podobnej do tej, jaka miała miejsce w grudniu 2016 roku?

W związku z tymi wątpliwościami pojawiają się kolejne ważne kwestie i pytania:

1. Czy tak źle przygotowane i opisane PFU nie wskazuje na niski poziom profesjonalizmu, żeby nie powiedzieć – nieudolność PAŻP, czego skutkiem będzie zainstalowanie na nowym obiekcie (Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym, będącym ważnym obiektem infrastruktury krytycznej) urządzeń niskiej jakości, niesprawdzonych i nieprzetestowanych w sposób profesjonalny, gwarantujących wysoką ich jakość i osiągnięcie wszystkich niezbędnych funkcjonalności w tego typu obiekcie?

2. Czy nie jest to wina i nieudolność zamawiającego w osobie pani prezes PAŻP Magdaleny Jaworskiej-Maćkowiak, że dopuściła do ogłoszenia postępowania w oparciu o nieprofesjonalnie i niewłaściwie stworzony PFU, co w konsekwencji może prowadzić do kolejnej krytycznej awarii, takiej samej, jaka miała miejsce w grudniu 2016 roku, a następstwem której było zamknięcie polskiej przestrzeni powietrznej oraz Rejonu Informacji Powietrznej Warszawa?

3. Dlaczego minister infrastruktury dopuszcza do sytuacji, w której te same osoby zaczynają popełniać ponownie te same błędy i w niewłaściwy sposób nadzorują funkcjonowanie obszaru energetycznego PAŻP, czego konsekwencje obserwowaliśmy wszyscy w grudniu 2016 roku?

Interpelacja nr 11116 dostępna jest tutaj (LINK)