Intensywny listopad w polskim sektorze kosmicznym

Co łączy lądowanie na Marsie sondy InSight NASA, wyniesienie w przestrzeń kosmiczną 3 satelitów i wystrzelenie prototypu rakiety suborbitalnej na wysokość 15 km? We wszystkich tych projektach aktywnie uczestniczy Polska. Co istotne, wszystkie te ważne wydarzenia dla polskiego sektora kosmicznego będą miały miejsce w drugiej połowie listopada 2018 r. Promować je będzie kampania pod hasłem „Poland in Space – kosmiczny listopad” realizowana przy wsparciu Polskiej Agencji Kosmicznej oraz Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii.

Co konkretnie nastąpi w „kosmicznym” listopadzie? Najważniejsze wydarzenia to: wyniesienie w przestrzeń kosmiczną polskiego i fińsko-polskiego satelity oraz satelity Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) z systemem telekomunikacyjnym przygotowanym w Polsce, testowe wystrzelenie prototypu polskiej rakiety suborbitalnej na wysokość 15 km, lądowanie na Marsie sondy InSight NASA z polskim mechanizmem wbijającym penetrator w powierzchnię Czerwonej Planety oraz diagnoza zapotrzebowania polskiej administracji na dane satelitarne.

– W listopadzie obchodzimy rocznicę przystąpienia Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Po 6 latach uczestnictwa w jej programach możemy stwierdzić, że poczyniliśmy znaczny postęp w realizacji polityki kosmicznej. Coraz więcej polskich firm oraz jednostek badawczych i naukowych bierze udział w ważnych międzynarodowych misjach. To cieszy, ponieważ przemysł kosmiczny nie jest tak odległy, jak mogłoby się wydawać. Właściwie codziennie korzystamy z dorobku tej gałęzi – techniki satelitarne towarzyszą nam na każdym kroku. Używając chociażby smartfonów i ich aplikacji, które korzystają m.in. z geolokalizacji. Ale to tylko wycinek praktycznego wykorzystywania satelitów i dostarczanych przez nie danych. Na ich pracy opierają się również takie sektory jak: żegluga, kolej, lotnictwo, obrona i bezpieczeństwo, monitorowanie zagrożeń i klęsk żywiołowych czy telemedycyna. Rozwój przemysłu kosmicznego stanowi znaczący wkład w budowę nowoczesnych technologii i gospodarki cyfrowej – mówi Jadwiga Emilewicz, Minister Przedsiębiorczości i Technologii.

Listopad 2018 r. upłynie pod znakiem istotnych wydarzeń dla polskiego przemysłu kosmicznego.

19 listopada 2018 r. na rakiecie Falcon 9 firmy SpaceX z Kalifornii na orbitę okołoziemską mają zostać wyniesione satelity PW-Sat2 i ICEYE-X2.

• PW-Sat2, opracowany i skonstruowany przez studentów Politechniki Warszawskiej, to satelita klasy CubeSat o wadze około 2 kg. Jego zadaniem ma być testowanie usuwania z orbity niedziałających obiektów (tzw. deorbitacja satelitów pod koniec ich „życia”, tak aby nie stały się śmieciami kosmicznymi).

• ICEYE-X2 to satelita obserwacji Ziemi zaprojektowany przez fińską spółkę ICEYE działającą również w Polsce. Powstał przy współpracy z polskim przedsiębiorstwem Creotech Instruments S.A., które odpowiadało za budowę wybranych komponentów. Satelita o masie około 85 kg ma dostarczać zobrazowania radarowe powierzchni naszej planety i będzie częścią konstelacji, która do końca 2020 r. ma liczyć 18 obiektów.

Na rakiecie Falcon 9 będzie też wyniesiony satelita ESEO/S-50 zrealizowany w ramach programu edukacyjnego Europejskiej Agencji Kosmicznej, dla którego szerokopasmowy system telekomunikacyjny wraz z podsystemem anteny oraz cześć komputera obsługująca instrumenty pokładowe satelity zostały w opracowane i zintegrowane na Politechnice Wrocławskiej, a moduły do integracji zostały wyprodukowane w Polsce.

26 listopada 2018 r. ma mieć miejsce lądowanie na Marsie sondy InSight wysłanej przez NASA. Na jej pokładzie znajduje się urządzenie penetrujące grunt marsjański, którego mechanizm został opracowany i wykonany w Polsce przez firmę Astronika Sp. z o.o. we współpracy z kilkunastoma firmami i polskimi ośrodkami badawczymi. To pierwszy kompletny mechanizm dostarczony przez krajowy przemysł na tak istotną amerykańską misję.

Również w drugiej połowie listopada 2018 r. na poligonie w Drawsku planowane jest wystrzelenie na wysokość 15 km prototypu rakiety suborbitalnej przygotowanej przez polskie przedsiębiorstwo SpaceForest Sp. z o.o. To jedna z 2 rakiet konstruowanych w Polsce, która w przyszłości podczas lotów do granicy kosmosu może umożliwiać testowanie technologii i prowadzenie badań w stanie mikrograwitacji.

Listopad będzie też kolejnym intensywnym miesiącem dla specjalistów pracujących w Polskiej Agencji Kosmicznej. Dobiegają końca negocjacje prowadzone przez agencję w sprawie dołączenia Polski do Europejskiego Konsorcjum SST (Space Surveillance and Tracking). Członkostwo naszego kraju w konsorcjum umożliwi rodzimym podmiotom udział w przedsięwzięciach finansowanych ze środków Unii Europejskiej, których budżet w bieżącej perspektywie finansowej wyniesie prawie 100 mln euro. Agencja finalizuje również prace nad analizą wyników badania ankietowego dotyczącego zapotrzebowania polskiej administracji publicznej na wykorzystanie danych satelitarnych, która posłuży do przygotowania programu szkoleń dla administracji publicznej w 2019 r.

– Listopad przynosi kumulację istotnych wydarzeń dla polskiego sektora kosmicznego, które są miernikiem potencjału krajowych przedsiębiorstw i instytucji branży kosmicznej. Aby ich rozwój przyspieszyć, potrzebne jest systemowe wsparcie ze strony państwa. Temu ma służyć Krajowy Program Kosmiczny, nad którym pracuje Polska Agencja Kosmiczna. Jego celem jest budowa w Polsce kompetencji umożliwiających zabezpieczenie krajowych potrzeb w zakresie technologii satelitarnych oraz rozwój potencjału podmiotów tworzących narodowy sektor kosmiczny i ich konkurencyjności na rynku międzynarodowym. Jeszcze w tym roku chcemy przekazać do akceptacji Prezesa Rady Ministrów Krajowy Program Kosmiczny na lata 2019-2021 – mówi dr hab. Grzegorz Brona, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Sukcesy polskiego sektora kosmicznego

Listopadowe osiągnięcia polskich podmiotów wpisują się w kierunki rozwoju wyznaczone przez Polską Strategię Kosmiczną przyjętą przez rząd w 2017 r.

Polska branża kosmiczna liczy obecnie około 50 podmiotów, w większości z sektora MŚP, których działalność koncentruje się na obszarze technologii satelitarnych i kosmicznych. Dla kolejnych ponad 100 podmiotów projekty w tego obszaru stanowią tylko fragment prowadzonej aktywności. Dynamiczny rozwój tej branży rozpoczął się wraz z dołączeniem Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej w listopadzie 2012 r. Polskie przedsiębiorstwa i instytuty naukowo-badawcze efektywnie wykorzystały 6 lat członkostwa naszego państwa w ESA. Zrealizowały lub realizują dla europejskiej agencji około 330 kontraktów o łącznej wartości ponad 100 mln euro, biorą udział w prestiżowych misjach kosmicznych ESA, takich jak: Rosetta - na kometę 67P/Czuriumow-Gierasimienko, Cassini-Huygens – na Tytana, księżyc Saturna, Proba 3 – badająca zewnętrzną warstwę atmosfery słonecznej, ExoMars2016 czy JUICE – do księżyców Jowisza. W kraju rozwijają się kosmiczne specjalizacje, takie jak: robotyka, optoelektronika, systemy mikrosatelitarne i integracja małych satelitów czy rakiety suborbitalne.

Kosmos bliższy niż sądzimy

Dorobek przemysłu kosmicznego ma ogromy wpływ nie tylko na rozwój różnych sektorów rynku, ale także na nasze życie. Jego osiągnięcia często dają początek wielu rozwiązaniom i przedmiotom wykorzystywanym przez ludzi na co dzień. To właśnie dzięki przemysłowi kosmicznemu dziś używamy pasów bezpieczeństwa, szkieł do okularów odpornych na zarysowania, detektorów dymu, filtrów węglowych do wody, akumulatorowej wiertarki czy bezprzewodowego odkurzacza. Technologie kosmiczne wykorzystywane są też przy laserowej operacji oczu, dzięki nim powstały termometry na podczerwień czy wzbogacone mleko modyfikowane dla niemowląt.

Te przykłady pokazują, że rozwój sektora kosmicznego wpływa na usprawnienie funkcjonowania społeczeństwa w wielu różnych aspektach. Trzy najważniejsze obszary, które opierają się na osiągnięciach tej branży, zarówno w kontekście wojskowym, jak i cywilnym, to: telekomunikacja, nawigacja i wykorzystanie danych satelitarnych, szczególnie w zakresie obserwacji Ziemi. Dzięki systemom satelitarnym funkcjonuje m.in.: internet, telefonia komórkowa, systemy bankowe, sieci kablowe i telewizyjne platformy cyfrowe. Na infrastrukturze satelitarnej bazują światowe systemy nawigacji, takie jak amerykański GPS czy europejski Galileo. Dostarczają one usługi i dane m.in. dla takich dziedzin, jak: geodezja, nawigacja i zrządzanie ruchem, lokalizacja i monitoring ładunków oraz lotnictwo, żegluga i turystyka. Zobrazowania satelitarne Ziemi i tworzone z ich wykorzystaniem usługi są wykorzystywane m.in. do prognozowania pogody i obserwacji zmian klimatycznych, monitoringu stanu wód i lądów, przewidywania i oceny skutków klęsk żywiołowych i szacowania strat nimi spowodowanych oraz w planowaniu przestrzennym, rolnictwie, leśnictwie i zarządzaniu kryzysowym. Nowoczesne rozwiązania opracowane na potrzeby misji kosmicznych znajdują również zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu, na przykład związanych z lotnictwem, obronnością czy motoryzacją. Sektor kosmiczny stymuluje rozwój nowych materiałów i technologii, wprowadza nowe formy organizacji pracy i kontroli jakości. Ponieważ sukces projektów kosmicznych wymaga ścisłej współpracy między sektorem badawczo-rozwojowym a przemysłowym, ich realizacja wpływa na wzrost innowacyjności gospodarki.

Listopadowa kampania informacyjna i wydarzenia branżowe

Listopadowym wydarzeniom krajowego sektora kosmicznego towarzyszyć będzie kampania informacyjna pod hasłem „Poland in Space – kosmiczny listopad” realizowana przez podmioty odpowiadające za poszczególne projekty i wspierana przez Polską Agencję Kosmiczną oraz Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Przedstawiamy kalendarz aktywności związanych z „kosmicznym” listopadem:

• 19 listopada 2018 r. w Politechnice Warszawskiej będzie miało miejsce wydarzenie związane z wyniesieniem studenckiego satelity PW-Sat2.
• 26 listopada 2018 r. w Centrum Nauki Kopernik odbędzie się wydarzenie związane z lądowaniem na Marsie sondy InSight z mechanizmem penetrującym opracowanym przez firmę Astronika, zorganizowane przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polskiej Agencji Kosmicznej.
• 27 listopada 2018 r. w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytucie Badawczym organizowana zostanie konferencja poświęcona projektowi „System operacyjnego gromadzenia udostępniania i promocji cyfrowej informacji satelitarnej o środowisku – Sat4Envi”, podczas której Polska Agencja Kosmiczna przedstawi wnioski z analizy wyników badania ankietowego przeprowadzonego wśród polskiej administracji publicznej na temat wykorzystywania przez nią danych satelitarnych w pracach urzędowych.
• 20 listopada 2018 r. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej w Warszawie zorganizuje Dzień Informacyjny w obszarze Przestrzeń kosmiczna w programie Horyzont 2020, w którym wezmą udział przedstawiciele Komisji Europejskiej, Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych, Agencji ds. Europejskiego Systemu Nawigacji Satelitarnej oraz koordynatorzy i realizatorzy projektów programów ramowych w obszarze SPACE (informacje o wydarzeniu dostępne są na stronie: www.kpk.gov.pl/?event=dzien-informacyjny-h2020-przestrzen-kosmiczna).
• 23 listopada 2018 r. w ramach europejskiego cyklu ESA Space Talks promującego eksplorację kosmosu w społeczeństwie planowana jest we Wrocławiu debata organizowana przez Stowarzyszenie Polskich Profesjonalistów Sektora Kosmicznego i firmę Scanway (informacje o wydarzeniu dostępne są na stronie: spacetalks.net/event/space-talk-pl/).
• Również 23 listopada 2018 r. w Trójmieście ma zostać zorganizowana konferencja pod hasłem „My Space Love Story” poświęcona przeszłości, teraźniejszości i przyszłości podróży kosmicznych, w której weźmie udział generał Mirosław Hermaszewski i pięciu innych astronautów.