Heksagon – budowa hangaru dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Nazwa "Heksagon" wywodzi się z idei i koncepcji budowy lotnisk z 1923 r., mającej francuski rodowód, łączących funkcje bazy wojskowej i portu  cywilnego. Centralne miejsce zajmowało koliste pole wzlotów z rozlokowanymi na planie czworo- lub sześcioboku grupami hangarów i cywilnego dworca lotniczego. Pojawienie się jej w Polsce jest zasługą gen. Włodzimierza Zagórskiego dowódcy Departamentu IV Żeglugi Powietrznej M.S.Wojsk. W latach 1924-25 główny wkład w adaptację koncepcji do warunków polskich wniósł kpt. inż. Adam Mrówka.

W połowie lat 20. XX w. do modernizacji wytypowano największe z polskich lotnisk: Kraków-Rakowice, Dęblin, Poznań-Ławica, Toruń. Również planowane nowe lotniska na Okęciu w Warszawie oraz Skniłów we Lwowie miały mieć taki układ. W 1925 r. w Krakowie oddano do użytku nowoczesny dwunawowy hangar o konstrukcji żelbetowej, pierwszy z zachodniej grupy. Ze względu na wysokie koszty, z wykonania kolejnych zrezygnowano na rzecz, zaprojektowanych przez Górnośląskie Towarzystwo Przemysłowe, hangarów jednonawowych o konstrukcji stalowej o wymiarach 55 m x 56 m. Ich projektantem był inż. Bronisław Kowalski, a kierownikiem budowy i autorem projektów wykonawczych prof. inż. Izydor Stella – Sawicki. Zautomatyzowane, stalowe wrota hangarów zaprojektował inż. Ignacy Brach. 

Oddane do użytku w 1929 r. były zaliczane do grona największych i najnowocześniejszych budowli tego typu na świecie. Stały się jednym z symboli krakowskiego lotniska Rakowice – Czyżyny. Unikalny dach podwieszony został do zewnętrznych trzech łuków nośnych o stalowej, kratownicowej konstrukcji. Dzięki temu uzyskiwano, niezakłóconą obecnością podpór, zadaszoną powierzchnię około 3600 m2 dla czterech eskadr myśliwców. 

Na terenie lotniska Rakowice – Czyżyny powstało w sumie sześć takich budowli, pięć na potrzeby 2. Pułku Lotniczego i jeden w 1931 r. dla Polskich Linii Lotniczych LOT. W Polsce wybudowano blisko 30 tego typu hangarów z około 100 planowanych.

Realizacja inwestycji budowlanej, zainicjowanej w 1925 r. przez płk. pil. Jerzego Boreyszę, dowódcę 2. Pułku Lotniczego, na lotnisku Rakowice – Czyżyny spowolniła po 1936 r. i została przekreślona ostatecznie przez wybuch II wojny światowej. Od września 1939 r. lotnisko okupowane przez Niemców było rozbudowywane (w tym betonowy pas startowy i droga kołowania) i wykorzystywane na potrzeby Luftwaffe.

W styczniu 1945 r. wycofujący się Niemcy dokonali poważnych zniszczeń w infrastrukturze lotniska, wysadzając w powietrze np. większość hangarów. Po wojnie odbudowano dwa, w tym Hangar Główny Muzeum. W zachodniej grupie hangarowej zachowały się jedynie relikty budynków m.in. ściany zachodniej hangaru nr 5, płyt hangarowych i przed hangarowych, ścian hangaru żelbetowego nr 1-2.

Przez blisko 80 lat teren lotniska Rakowice – Czyżyny w większości ulegał stopniowej degradacji, w szczególności po jego zamknięciu w 1963 r. Stopniowa rewitalizacja została rozpoczęta przez Muzeum w latach 90-tych XX w.

W nawiązaniu do historycznych planów rozwoju lotniska i do dawnego Hangaru nr 5, Muzeum Lotnictwa Polskiego – wspólnie z Województwem Małopolskim – zaplanowało budowę hali ekspozycyjnej typu hangarowego z infrastrukturą i zagospodarowaniem terenu. 

Celem inwestycji jest wzmocnienie infrastruktury Muzeum i wyeksponowanie blisko 40 unikatowych statków powietrznych, w tym szybowców. Powstanie hala ekspozycyjna o powierzchni 2613 m2 z antresolą 665 m2 dla wystawy pt. „Z wiatrem i pod wiatr – lotnictwo cywilne” o roli i osiągnięciach lotnictwa cywilnego w Polsce. 

Inwestycja uzyskała dofinansowanie z Rządowego Funduszu Polski Ład:
Program Inwestycji Strategicznych – edycja II w wysokości 22,14 mln zł brutto. 

Wkład własny i koszty obsługi procesu inwestycyjnego pokryje Województwo Małopolskie.
Łączny koszt budowy z obsługą oszacowano na 25,4 mln zł brutto.
Zakończenie budowy przewidziano do grudnia 2024 r.