Specjalne światła pomogą zmniejszyć liczbę kolizji ptaków i samolotów

Niewielka modyfikacja samolotu i pasa startowego - tak, by ich światła były lepiej dostosowane do możliwości wzrokowych ptaków, pozwoli zmniejszyć liczbę ich kolizji w lotnictwie. Wyniki badań w tym kierunku przedstawiono w "The Condor: Ornithological Applications".

Zderzenia z ptakami to jedno z bardziej powszechnych zagrożeń w lotnictwie. W samych Stanach Zjednoczonych związane z tym wypadki generują w skali roku straty wyceniane na 700 mln dol.

Rozwiązania dla tego problemu szukali m.in. Megan Doppler i Esteban Fernandez-Juricic z Purdue University oraz Bradley Blackwell i Travis DeVault z Ohio Field Station w National Wildlife Research Center. Naukowcy ci przeprowadzili eksperymenty na północnoamerykańskich ptakach - starzykach, które wychowywano w niewoli. Aby sprawdzić, jak reagują one na światło różnego rodzaju, wykorzystali zdalnie sterowany samolot.

Oczy ptaków różnią się od ludzkich pod wieloma względami. U wielu gatunków ptaków (tych obdarzonych najlepszym wzrokiem) w oku występują np. po dwie plamki żółte (czyli czułe punkty z tyłu oka), z dołkami środkowymi. Ludzie w oku mają tylko po jednej plamce żółtej, z jednym dołkiem środkowym. Plamka żółta z dołkiem jest elementem siatkówki oka, w którym nie ma naczyń krwionośnych, występuje natomiast duże zagęszczenie komórek wrażliwych na światło.

Ta i inne różnice anatomiczne powodują, że możliwości wzrokowe ptaków są często całkowicie inne niż u człowieka. W przypadku badanych starzyków okazało się np. że najlepiej dla nich widoczne jest światło niebieskie, o długości fali 470 nm.

Naukowcy sprawdzali, czy dzięki takiemu światłu na samolocie albo pasie startowym ptaki staną się bardziej czujne i będą lepiej reagować na prędko poruszający się obiekt, samolot.

Na modelu samolotu zainstalowali źródło światła niebieskiego i sprawdzali, jak reagowało na nie wychowane w niewoli stado. Wykorzystywali nieruchomą wiązkę światła i światło pulsujące, porównywali też reakcję ptaków na światła nieruchome i zbliżające się.

Kiedy samolot stał na lotnisku, starzyki szybciej stawały się czujne, kiedy światła były włączone. Kiedy do ptaków zbliżał się ciemny samolot, czas ich reakcji zwalniał wraz ze wzrostem prędkości maszyny. Włączenie świateł sprawiało, że ptaki reagowały nieco szybciej.

"Wcześniej wykazaliśmy, że reakcję ptaków na zbliżający się pojazd można wzmocnić, zwiększając widoczność maszyny za pomocą świateł" - przypomina dr Fernandez-Juricic. Jak dodał, teraz sprawdzali, jaki rodzaj światła będzie szczególnie widoczny dla badanego gatunku i badali reakcję poszczególnych osobników na światło dostrojone do ich wzroku. Dodatkowo wykazali, że światło pulsujące zwiększa zdolność zwierząt do zachowania czujności wobec zbliżającego się samolotu.

Naukowcy mają kilka sugestii dotyczących stosowania świateł w prawdziwych samolotach. Nieruchome światła wzdłuż pasa startowego można zestroić z kołującym samolotem tak, by zwrócić uwagę ptaków, zanim samolot wzbije się w powietrze. Światła na pokładzie można wyłączyć podczas kołowania, a włączać w trakcie wznoszenia, żeby ułatwić ptakom wykrycie dużego, szybko poruszającego się obiektu - i szybką reakcję.

Podobne rozwiązanie można stosować po to, aby ograniczyć liczbę zderzeń ptaków również z wielkimi, nieruchomymi obiektami, np. kominami czy turbinami wiatrowymi. W każdym przypadku ważny jest wybór takiego światła, na jakie wrażliwe są ptaki. (PAP)

zan/ mrt/