Lot dronem w kategorii szczególnej – analiza ryzyka SORA

W zależności od poziomu ryzyka operacji lot bezzałogowym statkiem powietrznym może odbyć się w jednej z trzech kategorii, dla których zdefiniowano wymagania jakie powinni spełnić operatorzy oraz producenci. Istotne jest wyodrębnienie w przepisach europejskich i krajowych kategorii szczególnej, która wymaga zezwolenia przez odpowiedni organ nadzorujący.

Zgodnie z nowymi regulacjami (rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2019/947) operacje bezzałogowymi statkami powietrznymi (BSP) sklasyfikowane są w oparciu o ich stopień ryzyka:
•  Najniższy – kategoria otwarta.
•  Średni – kategoria szczególna.
•  Najwyższy – kategoria certyfikowana.

W kategorii otwartej operacje wykonywane są tylko w zasięgu wzroku pilota lub obserwatora (VLOS), do maksymalnej wysokości 120 metrów, dronem o maksymalnej masie startowej do 25 kg. Wymagane jest zachowanie bezpiecznej odległości między dronem a innymi osobami, zwierzętami oraz statkami powietrznymi.

Latanie nad zgromadzeniami ludzi i w pobliżu działań ratowniczych, czy transport osób lub materiałów niebezpiecznych klasyfikowane jest jako kategoria certyfikowana.

Pomiędzy tymi kategoriami wyszczególniona została kategoria szczególna, wymagająca specjalnego zezwolenia właściwego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (w przypadku Polski: Urzędu Lotnictwa Cywilnego).

Kategoria szczególna

Jeżeli operacja:
•  nie może być realizowana w ramach kategorii otwartej,
•  nie podlega pod krajowy scenariusz standardowy opublikowany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego,
•  podlega pod standardowy scenariusz opublikowany przez EASA (obowiązuje od 2 grudnia  2021 r.),
•  wykracza poza możliwość przeprowadzania skróconej analizy ryzyka – PDRA,
•  nie kwalifikuje się do kategorii certyfikowanej,
•  nie podlega konkretnemu zakazowi wydanemu przez Urząd Lotnictwa Cywilnego,
wówczas niezbędne jest przeprowadzenie analizy ryzyka, a następnie wymagane jest złożenie wniosku do Urzędu Lotnictwa Cywilnego o zezwolenie na wykonanie operacji bezzałogowym statkiem powietrznym w kategorii szczególnej.

Metodologią przeprowadzenia analizy ryzyka, rekomendowaną przez Urząd Lotnictwa Cywilnego, jest SORA – Specific Operation Risk Assessment opracowana przez organizację JARUS, a następnie dostosowana do przepisów europejskich przez organizację EASA.

Co to jest SORA?

Analiza ryzyka metodyką SORA jest ujednoliconym narzędziem stosowanym dla kategorii szczególnej określającym poziom oraz cele bezpieczeństwa na poziomie operacyjnym, które pozwala na przeprowadzenie ustandaryzowanej oceny planowanych operacji BSP.

Dziesięcioetapowa analiza metodyką SORA uwzględnia najważniejsze zagadnienia ze strony konieczności zdefiniowania profilu misji, oceny zagrożeń jakie mogą wystąpić na ziemi, w ruchu powietrznym oraz wyznacza poziom integralności operacji – SAIL, jak również definiuje cele bezpieczeństwa na poziomie operacyjnym, czyli OSO.

Analiza ryzyka SORA – obszary

Analizę ryzyka podzielić na pięć konkretnych obszarów, zaczynając od conopsów czyli opisu koncepcji operacji, miejsca, czasu, sposobu, załogi, szkolenia itp. oraz danych technicznych.

Następnie w drugim i trzecim obszarze SORA koncentruje się na ocenie ryzyka – pierwszego związanego z uderzeniem BSP w ziemię czyli skutkami takiego uderzenia i wynikającego z niego zagrożenia dla osób oraz drugiego związanego ze zderzeniem z załogowym statkiem powietrznym i jego konsekwencjami.

Czwarty obszar dotyczy wyznaczenia na podstawie powyższych ryzyk poziomu SAIL czyli określonego poziomu integralności i zapewnienia oraz OSO czyli celów bezpieczeństwa na poziomie operacyjnym, wymagań jakie powinien spełnić operator dla danej misji. Dodatkowo pod uwagę bierze się obszar przyległy.

Obszar piąty jest podsumowaniem.

Wsparcie w zakresie SORA

SORA jest procesem złożonym i wymaga od operatora umiejętności posługiwania się środkami ograniczającymi ryzyko (mitygacjami ryzyka) oraz znajomości szeregu dodatkowych zagadnień, dlatego możesz też skorzystać z przewodnika SORA dostępnego na stronie: www.ilot.lukasiewicz.gov.pl/przewodnik-sora/.

Jeżeli potrzebujesz wsparcia w wykonaniu analizy ryzyka lub wypełnieniu niezbędnych dokumentów wypełnij formularz na stronie: www.ilot.lukasiewicz.gov.pl/sora-assistance/.

Eksperci Łukasiewicz - Instytutu Lotnictwa oferują wsparcie w tym zakresie zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębiorców oferujących usługi z wykorzystaniem dronów.

Masz pytania?

Zapraszamy do kontaktu: sora@ilot.lukasiewicz.gov.pl.