Raport końcowy PKBWL: "Pilot zbyt gwałtownie wyprowadził samolot do lotu poziomego..."

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotu Samolot Midget Mustang VJ1, (znaki rejestracyjne A 44 RFD), do którego doszło 31 maja 2019 r., w miejscowości Napolen k. Kłobucka w woj. śląskim W wyniku tego zdarzenia statek powietrzny został całkowicie zniszczony, a jego pilot zginął na miejscu.

W raporcie 1946/19 czytamy:

W dniu 31 maja 2019 r. z lądowiska w Natolinie k. Kłobucka około godziny 10:00 wystartował samolot Midget Mustang o znakach identyfikacyjnych A44RFD. Samolot w malowaniu samolotu myśliwskiego Mustang z okresu II wojny Światowej. Pilot samolotu miał wykonać przelot na lotnisko Aeroklubu Ziemi Mazowieckiej w Płocku. Po starcie pilot wykonał przelot na małej wysokości nad imprezą organizowaną na terenie Muzeum Dywizjonu 303 w miejscowości Napoleon, która znajduje się w odległości około 2,5 km na północny-wschód od lądowiska w Natolinie.

W trakcie nurkowania po nawrocie wykonywanym na małej wysokości pilot zbyt gwałtownie wyprowadził samolot do lotu poziomego, co doprowadziło do dynamicznego zerwania strug powietrza na skrzydłach i wejścia samolotu w autorotację (rys 2). Samolot pionowo wpadł do lasu gdzie zderzył się z ziemią. W wyniku wypadku pilot samolotu poniósł śmierć na miejscu, a samolot uległ całkowitemu zniszczeniu.

W trakcie oględzin samolotu na miejscu wypadku Komisja ustaliła, że:

• ciągi kinematyczne układu sterowania samolotem były zachowane do momentu zderzenia z ziemią.
• silnik samolotu pracował do momentu zderzenia z ziemią.
• samolot miał wymalowane na kadłubie znaki identyfikacyjne A44RFD, na które wystawiony był Confirmation of Ultralight Vehicle Registration wystawione przez Aero Sport Connection 

Oznaczenie A nie figuruje w międzynarodowym kodzie przynależności państwowej jako oznaczenie państwa rejestracji (załącznik 7 do Konwencji Chicagowskiej).


W potwierdzeniu rejestracji, Aero Sport Connection powołuje się przepisy (FAR) PART 103, które określają użytkowanie ultralekkich pojazdów w Stanach Zjednoczonych. Masa samolotu Midget Mustang i jego parametry lotu nie mieszczą się w definicji pojazdów ultralekkich zawartych w (FAR) PART 103.

W potwierdzeniu rejestracji Aero Sport Connection jest odwołanie do przepisów kodeksu sportowego FAI sekcja mikroloty i /lub załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 216/2018. Komisja zwraca uwagę na to, że klasyfikacja statków powietrznych wg FAI jest stworzona dla potrzeb rozgrywania zawodów sportowych i nie musi być zgodna z klasyfikacją statków powietrznych wg prawa lotniczego czy przepisów krajowych.

Według definicji FAI klasa R – mikrolot to: jedno lub dwumiejscowy samolot z określoną masą maksymalną i charakteryzujący się bardzo niskim obciążeniem powierzchni. Ze względu na duże obciążenie powierzchni (65 kg/m2) samolot Midget Mustang nie spełnia tego warunku.

Według regulaminu FAI klasa mikrolotów AL1 to: jedno lub dwumiejscowe mikroloty sterowane aerodynamicznie z załogą jednoosobową o maksymalnej masie startowej nie przekraczającej 375 kg.

Masa startowa samolotu Midget Mustang wynosi 408 kg, czyli samolot nie spełniał również tego warunku ponieważ przekraczał dopuszczalną masę startową w tej klasie. W związku z powyższym kierujący badaniem skierował pytanie do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego: 

• czy statki powietrzne oznakowane prefiksem A są wykazane w międzynarodowym kodzie rejestracji statków powietrznych?
• czy statki powietrzne oznakowane prefiksem A mogą wykonywać loty w polskiej przestrzeni powietrznej bez pozwolenia wydawanego przez Prezesa ULC?
• czy pojazdy ultralekkie nie spełniające kryteriów zgodnych z przepisami (FAR) PART 103 powinny być rejestrowane i użytkowane zgodnie z przepisami krajowymi?

W odpowiedzi udzielonej przez Prezesa ULC czytamy (wyciąg z odpowiedzi):

• statki powietrzne z nadanymi przez ASC znakami z prefiksem A nie spełniają kryteriów wpisania do państwowego rejestru/ewidencji i nie identyfikują przynależności państwowej statku powietrznego.
• statek powietrzny ze znakiem rozpoznawczym z prefiksem A nadanym przez ASC, dla którego państwem pochodzenia jest USA, nie spełnia przepisów wyłączających z obowiązku uzyskania tymczasowego zezwolenia na lot, o którym mowa w art. 145a ustawy Prawo lotnicze, jak również nie spełnia kryteriów do wydania tymczasowego zezwolenia na lot.
• urządzenie latające, aby mogło wykonywać loty w polskiej przestrzeni powietrznej musi zostać wpisane do polskiej ewidencji statków powietrznych w mającej zastosowanie dla danego urządzenia kategorii i podkategorii i musi spełniać mające zastosowanie wymagania w zakresie zdatności do lotu dla tej kategorii urządzenia.

Ze względu na profilaktykę bezpieczeństwa i informacje dotyczące wykonywania lotów statków powietrznych oznaczonych prefiksem A w polskiej przestrzeni powietrznej, Komisja postanowiła nie odstępować od badania wypadku i zakończyć je Raportem Końcowym.

Ponadto komisja ustaliła, że:

Samolot był ubezpieczony.

Samolot posiadał wystawiony przez ASC protokół przeglądu dopuszczającego do lotu ważny do 11.10.2019 r.

Przyczyny zdarzenia

Zbyt gwałtowne wyprowadzenie samolotu z lotu nurkowego na małej wysokości, które doprowadziło do zderzenia samolotu z ziemią po zerwaniu strug powierza na skrzydłach i autorotacji w pionie w dół.

Okoliczności sprzyjające zaistnieniu zdarzenia

Właściwości aerodynamiczne samolotu.

Wydane zalecenia bezpieczeństwa

Nie wydano.

Uwagi i komentarze

Nie ma.

Pełny Raport Końcowy 1946/19 dostępny jest tutaj (LINK)