O samolotach w przedwojennych polskich filmach i kronikach filmowych na kolejnej Glassówce

Samoloty w przedwojennych polskich filmach i kronikach filmowych będą tematem najbliższej „Glassówki” – spotkania poświęconego polskim konstrukcjom lotniczym, które od wiosny 2004 roku współorganizowane jest przez Klub Miłośników Historii Polskiej Techniki Lotniczej i Stowarzyszenie Młodych Inżynierów Lotnictwa (SMIL). Spotkanie odbędzie się 18.05.2019r., o godzinie 10:15 w Klubie Absolwenta na Politechnice Warszawskiej (gmach główny; wejście z auli w lewy narożnik).

Jubileuszowe, 150 spotkanie, którego tematem będą samoloty w przedwojennych polskich filmach i kronikach filmowych, poprowadzi dr inż. Andrzej Glass.

Jednym z polskich filmów przedwojennych, w którym pojawiły się samoloty, jest film pt. "Gwiaździsta eskadra". Film opowiada o grupie amerykańskich pilotów, którzy walczyli w szeregach armii polskiej w latach 1918-1920, podczas wojny polsko-bolszewickiej w Eskadrze Kościuszkowskiej. Akcję filmu oparto na oryginalnym scenariuszu por. Janusza Meissnera, autora całego szeregu udatnych powieści i nowel lotniczych. Film został nakręcony we współpracy z lotnictwem wojskowym. Do nakręcenia zdjęć powietrznych na płycie lotniska na Ławicy k. Poznania zgromadzono ponad 200 samolotów. Pierwszy raz w polskiej kinematografii nakręcono sceny batalistyczne w powietrzu, dzięki zamontowanym na samolotach kamerom, które obsługiwali między innymi Antoni Wawrzyniak i Mieczysław Bilażewski. Film niemy w Polsce miał premierę 10 kwietnia 1930, natomiast światową – w wersji udźwiękowionej – w roku 1933.

Samolot liniowy Potez XV produkcji Podlaskiej Wytwórni Samolotów. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz/samoloty polskie.pl)

12 listopada 1929 roku kręcono sceny walk powietrznych z udziałem dwupłatowego samolotu myśliwskiego SPAD 61C1 – pierwszy egzemplarz zaprojektowany i zbudowany w 1923 roku we francuskiej wytwórni lotniczej Blériot Aéronautique w Suresnes – oraz samolotu liniowego (rozpoznawczo-bombowego) Potez XV – pierwszy egzemplarz zaprojektowano w 1923 roku i zbudowano w wytwórni lotniczej Avions Henri Potez.

Tego dnia w czasie jednej z walk powietrznych stoczonych dla potrzeb filmu przez lotników 3 Pułku Lotniczego doszło do katastrofy. Nad lotniskiem Ławica, na wysokości około 800 metrów nad ziemią, por. pil. Eugeniusz Wyrwicki lecący samolotem SPAD 61C1 uderzył podwoziem w prawe górne skrzydło samolotu Potez XV pilotowanego przez por. pil. Jana Bilskiego. W wyniku kolizji skrzydło Poteza oderwało się od kadłuba, a samolot porucznika Bilskiego wpadł w korkociąg i runął na ziemię. Pilot oraz obserwator, ppor. Feliks Szczęsny Lipiński, ponieśli śmierć. Obaj lotnicy nie posiadali spadochronów. Porucznik Wyrwicki lądował przymusowo w Krzyżownikach. W trakcie lądowania samolot został rozbity. Pilot wyszedł z kraksy bez szwanku.

Por. pilot Bilski dwa lata przed tą katastrofą ukończył szkołę lotniczą i uchodził za asa pułku jako pilot samolotów dwumiejscowych. Z kolei ppor. Lipiński niedawno przed tragicznym wypadkiem podczas kręcenia sceny filmu opuścił podchorążówkę.

Była to najdroższa polska superprodukcja filmowa z dwudziestolecia międzywojennego, a także pierwszy polski film o tematyce lotniczej.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o samolotach w przedwojennych polskich filmach i kronikach filmowych w imieniu dr Andrzeja Glassa serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie Miłośników Polskiej Techniki Lotniczejna zwane "Glassówką".

Biuletyny z wielu poprzednich spotkań w formie broszury z tekstem i ilustracjami odczytu można nabyć na kolejnym spotkaniu. Sporą część biuletynów można też przeczytać na stronie: www.smil.org.pl

Nagrania ze spotkań są dostępne na serwisie youtube po wpisaniu hasła: glassowka.