Zamknięcie Narodowego Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych

Pełnomocnik Ministra Obrony Narodowej do Spraw Budowy i Wdrażania Narodowego Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych dokonał oficjalnego zamknięcia ASOC - Air Sovereignty Operation Center.

Zgodnie z decyzją Ministra Obrony Narodowej Nr 129/MON z dnia 25 kwietnia 2016 r. w sprawie włączenia systemu DUNAJ do Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej NATO (NATINAMDS) dotychczasowy, funkcjonujący od kilkunastu lat program ASOC został wygaszony oraz oficjalnie zakończony.

Zamknięcie programu przeprowadził gen. dyw. w st. spocz. pil. Henryk Pietrzak – Pełnomocnik Ministra Obrony Narodowej do Spraw Budowy i Wdrażania Narodowego Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych. Zostało zorganizowane w Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwie Komponentu Powietrznego, gdzie system ASOC wdrożono, skonfigurowano oraz eksploatowano od samego początku. W zamknięciu uczestniczyli przedstawiciele Departamentu Obrony USA, Biura ds. ASOC MON, Dowództwa Operacyjnego RSZ, 4. Rejonu Wsparcia Teleinformatycznego SP, Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej oraz COP-DKP.

Na początku Dowódca COP-DKP, gen. dyw. pil. dr inż. Włodzimierz Usarek powitał gości oraz wyraził przekonanie, że pomimo zamknięcia systemu ASOC nasza współpraca będzie nadal kontynuowana i przyniesie w przyszłości równie ważne owoce.

Następnie generał Pietrzak przypomniał najważniejsze momenty i daty dla wdrażania systemu ASOC oraz podczas jego funkcjonowania i modernizacji. Przywołał również pamięć osób, które wniosły szczególny wkład w organizację systemu.

Przedstawiciel Departamentu Obrony USA, Pan Thomas Joseph Cooley, odnosząc się do poprzednich wystąpień podziękował za długoletnią współpracę oraz możliwość rozwijania w Polsce pierwszego wówczas cyfrowego systemu wspomagającego prowadzenie operacji powietrznych.

Pułkownik Antoniak przedstawił główne zadania i wyzwania stojące przed Pionem Operacyjnym COP-DKP, pionem który był głównym użytkownikiem systemu ASOC, dla którego system był narzędziem codziennej pracy.

Pułkownik Jusiński opisał strukturę oraz przeznaczenie Pionu Planowania. Szczególną uwagę zwrócił na problematykę sprawnego przebiegu procesu decyzyjnego oraz na zasady przygotowania i opracowania ATO – Air Tasking Order.

Ostatnie wystąpienie wygłosił podpułkownik Padło przedstawiając historię ASOC wraz z całościowym podsumowaniem funkcjonowania programu.

Na zakończenie generał Usarek oraz generał Pietrzak jeszcze raz podziękowali wszystkim zaangażowanym w Air Sovereignty Operation Center, nastąpiła wymiana okazjonalnych pamiątek oraz dokonano wpisów do Księgi Pamiątkowej COP-DKP.

***

ASOC był częścią Regionalnej Inicjatywy Przestrzeni Powietrznej (Regional Aerospace Initiative), ogłoszonej w 1994r. w Pradze przez prezydenta USA Billa Clintona. Miałą ona na celu zunifikowanie systemu zarządzania przestrzenią powietrzną w krajach Europy Środkowej, w tym państwach wstępujących do NATO. Umożliwiała wymianę informacji o obrazie sytuacji powietrznej między sojusznikami i łączyła systemy obrony powietrznej ówczesnych nowych członków z pozostałymi członkami paktu północnoatlantyckiego. System obrony ASOC, stanowi część Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej NATO (NATINADS).

Po wstąpieniu do NATO i przyjęciu przez Polskę między innymi zadania utworzenia jednolitego systemu rozpoznania i dowodzenia OP, kompatybilnego ze Zintegrowanym Systemem OP NATO, rozpoczęto wdrażanie do pracy Narodowego Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych (ASOC). Oznaczało to diametralnie nową sytuację w zakresie zbierania, opracowywania, przekazywania i obiegu informacji radiolokacyjnej oraz podejmowania decyzji operacyjnych o zasięgu ponadnarodowym.

Pierwsze posterunki radiotechniczne rozpoczęły pracę w systemie ASOC już w 1999r. Trzeba wspomnieć, że jeszcze przed wstąpieniem Rzeczypospolitej w struktury NATO, sojusz zalecił nam utworzenie 6 nowych posterunków radiolokacyjnych na wschodzie Polski. W miarę napływu nowoczesnych radarów do kolejnych batalionów do systemu włączano następne pododdziały. Posterunki takie wyposażone były początkowo w trójwymiarowe zestawy radiolokacyjne: NUR-31 (odległościomierz) i NUR-41 (wysokościomierz), a następnie w trójwymiarowe stacje radiolokacyjne typu NUR-11 i NUR-12. Powstanie nowego systemu dowodzenia obroną powietrzną Rzeczypospolitej oznaczało dla Wojsk Radiotechnicznych przebudowę dotychczasowej struktury, zmianę ugrupowania bojowego, likwidację wielu pododdziałów oraz całkowitą przemianę dotychczasowej filozofii funkcjonowania dowództw brygad i batalionów. Do tworzenia nowych struktur organizacyjnych Wojsk Radiotechnicznych przyczyniła się w znacznym stopniu dynamiczna modernizacja posiadanego sprzętu radiolokacji. Sukcesywnie modernizowano podstawowe uzbrojenie Wojsk Radiotechnicznych – radary rodziny NUR. Ich efektem była przede wszystkim pełna kompatybilność i możliwość bezpośredniej współpracy z Systemem Dunaj, a ponadto zwiększono ich niezawodność i odporność na zakłócenia elektroniczne. Dodatkowo modernizacja radarów NUR pozwoliła wycofać z eksploatacji wszystkie przestarzałe urządzenia do zbioru i obróbki informacji radiolokacyjnej.

Otwarcie w 1999r. ASOC (Air Sovereignty Operation Center), czyli systemu dostosowującego kontrolę przestrzeni powietrznej i system obrony przeciwlotniczej do wymagań NATO, oraz uchwalenie ustawy o ochronie informacji niejawnych spowodowało, że Polska spełniła minimalne warunki przystąpienia do NATO. Odtąd na Centralne Stanowisko Dowodzenia Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (CSD WLOP), w którym działał ASOC, trafiały informacje z 11 Polskich posterunków radiolokacyjnych i systemów krajów ościennych. Posterunki zostały wyposażone w stacje radiolokacyjne 3D pozwalające na ustalenie wysokości, azymutu i odległości samolotu. System umożliwił wizualizację cywilno-wojskowych planów lotu, które składały się na obraz sytuacji powietrznej (tzw. RAP - Recognized Air Picture) nad Polską.

ASOC sfinansował rząd USA, który wyasygnował 24 mln USD na jego instalację, zakup sprzętu i przygotowanie oprogramowania. Z tej kwoty Polska otrzymała 6,5 mln USD. ASOC opracował Lockheed Martin Tactical Defense Systems pod nadzorem Centrum Systemów Elektronicznych US Air Force. System zainstalowano jednocześnie w Polsce, Czechach i na Węgrzech.

ppłk Padło, mjr Urbaniak
zdjęcia: mjr Urbaniak, st. chor. sztab. Dziub