94. rocznica utworzenia polskiego lotnictwa morskiego

Początki funkcjonowania polskiego lotnictwa morskiego to 1920 rok, kiedy 15 lipca chor. pil. Andrzej Zubrzycki wykonał pierwszy po odzyskaniu niepodległości lot nad Bałtykiem.

Wodnosamolot typu "Friedrichshafen" wystartował wówczas z nowo utworzonej bazy Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. Na pamiątkę tego historycznego wydarzenia 15 lipca swoje święto obchodzi Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej.

Wodnosamolot patrolowy Friedrichshafen FF-33L w Bazie Lotnictwa Morskiego w Pucku
(fot.: www.samolotypolskie.pl)

Z okazji przypadającego dzisiaj święta delegacje jednostek Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej na czele z dowódcą kmdr pil. Tadeuszem Drybczewskim uczestniczyły w nabożeństwie w intencji lotników morskich. Po zakończeniu mszy świętej, odprawionej w Kościele Garnizonowym w Gdyni Oksywiu, delegacje jednostek BLMW oraz przedstawiciele stowarzyszeń byłych żołnierzy zawodowych zebrały się na Cmentarzu MW, gdzie pod pamiątkową tablicą poświęconą poległym na służbie lotnikom morskim złożyły wiązanki kwiatów. Dalsza część obchodów przypadającego w tym roku 20-lecia BLMW odbędzie się w najbliższą sobotę (zobacz: 20 lat Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej – Dzień otwarty lotniska w Gdyni Babich Dołach).

Początki polskiego lotnictwa morskiego wiążą się z Puckiem, gdzie 1 lipca 1920 roku sformowano Bazę Lotnictwa Morskiego. Dysponując zaledwie kilkoma wrakami wodnosamolotów, pozostawionymi przez armię pruską, polscy mechanicy zmontowali wodnosamolot typu "Friedrichshafen". To na nim 15 lipca 1920 roku chor. pil. Andrzej Zubrzycki wykonał historyczny lot nad Bałtykiem. Do 1939 roku w Marynarce Wojennej funkcjonował Morski Dywizjon Lotniczy (MDL) w Pucku. Dywizjon był wyposażony w ponad 30 różnych typów i wersji wodnosamolotów, łodzi latających oraz samolotów kołowych. Lotnictwo morskie wykonywało wtedy zadania wywiadowcze, obserwacyjne, bombowo - torpedowe oraz łącznikowo - transportowe nad morzem i lądem. We wrześniu 1939 roku, pomimo prób podjęcia walki z lotnictwem i marynarką niemiecką, MDL nie odniósł znaczących sukcesów bojowych. Uległ miażdżącej przewadze technicznej i liczebnej lotnictwa niemieckiego.

W czasie II wojny światowej lotnicy morscy walczyli w siłach powietrznych wszystkich państw koalicyjnych, w większości w obronie Wysp Brytyjskich oraz północnego Atlantyku. Tradycje MDL z Pucka kontynuował wówczas 304. Dywizjon Bombowy "Ziemi Śląskiej" im. Ks. Józefa Poniatowskiego, walczący w składzie Coastal Command. Sformowano go 22 sierpnia 1940 roku w Bramcote jako polski dywizjon bombowców lekkich. Początkowo wyposażony był w samoloty Fairey Battle, później w samoloty Wellington. Dywizjon rozpoczął wykonywanie zadań 25 kwietnia 1941 roku. Polegały one głównie na patrolowaniu, wykrywaniu i zwalczaniu okrętów podwodnych. Załogi 304. Dywizjonu wykonały 2939 lotów bojowych spędzając w powietrzu 24 tysiące godzin. Zrzuciły około 900 ton bomb zatapiając dwa i uszkadzając pięć okrętów podwodnych nieprzyjaciela. Zestrzeliły 6 samolotów (3 to trafienia potwierdzone) i uszkodziły 4 maszyny. Straty dywizjonu to 31 samolotów. W tym czasie 208 lotników poległo lub zaginęło, a 35 trafiło do niewoli. Dywizjon wykonywał swoje zadania do 18 grudnia 1946 roku, kiedy to w Chedburgh został rozwiązany.

Powojenna historia lotnictwa morskiego nierozerwalnie związana jest nie tylko z Gdynią, Darłowem i Siemirowicami ale również z Wickiem Morskim czy Gdańskiem Wrzeszczem gdzie również stacjonowały statki powietrzne morskich lotników. Prace nad stworzeniem Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej rozpoczęły się na początku lat 90-tych. 1 listopada 1994 roku powstało Dowództwo Brygady Lotnictwa MW w Gdyni Babich Dołach, a od początku 1995 roku rozpoczęto proces przeformowania dotychczasowych jednostek, podczas którego z pułków i eskadr wydzielono 3 dywizjony lotnicze, 3 bataliony zabezpieczenia oraz dywizjon techniczny. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji uzyskano strukturę, w której rozdzielono część lotniczą od elementów zabezpieczenia. Celem wprowadzenia nowej organizacji było zapewnienie lepszej realizacji zadań przez jednostki lotnicze i logistyczne. Lotnictwo morskie, jako pierwsze w kraju, przyjęło struktury zbudowane według wówczas nowej koncepcji zabezpieczenia logistycznego, zgodnej ze standardami Sojuszu Północnoatlantyckiego. 15 lipca 1996 roku Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej otrzymała nazwę wyróżniającą "Gdyńska" oraz imię patrona, jednego z pierwszych lotników morskich II Rzeczypospolitej, komandora por. pil. Karola Trzaski - Durskiego.

Na wyposażeniu lotnictwa morskiego znajduje się obecnie 44 statki powietrzne, w tym 14 samolotów Bryza w wersjach patrolowo – rozpoznawczej An-28B1R i An-28B1RM Bis, monitoringu ekologicznego An-28E, transportowej An-28TD, a także 30 śmigłowców kilku typów: zwalczania okrętów podwodnych Mi-14PŁ, pokładowe SH-2G, ratownicze Mi-14PŁ/R i W-3RM „Anakonda”, transportowe Mi-17 i W-3 oraz Mi-2. Do głównych zadań lotnictwa morskiego należy poszukiwanie, śledzenie i niszczenie okrętów podwodnych samodzielnie i we współdziałaniu z siłami okrętowymi, poszukiwanie, rozpoznanie i wskazywanie celów okrętom, zabezpieczenie ratownicze polskiej strefy poszukiwania i ratownictwa na Bałtyku oraz strefy przybrzeżnej, monitoring ekologiczny Polskiej Strefy Ekonomicznej oraz transport ludzi i sprzętu.