Rocznica oblotu radzieckiego samolotu myśliwsko-bombowego Su-7

7 września1955 r. dokonano oblotu pierwszego prototypu Su-7 – radzieckiego naddźwiękowego samolotu myśliwsko-bombowego opracowanego w biurze konstrukcyjnym Pawła Suchoja.

W wyniku doświadczeń zebranych podczas wojny koreańskiej postanowiono w ZSRR opracować nową generację samolotów myśliwskich, charakteryzujących się prędkością Ma 1,5-1,7 i skrzydłami o dużym skosie. Do prac projektowych w 1953 roku przystąpiły trzy konkurujące ze sobą biura konstrukcyjne: OKB-51 Pawła Suchoja, OKB-115 Aleksandra Jakowlewa i OKB-155 Artioma Mikojana.

OKB Suchoja przedstawiło dwie koncepcje nowego samolotu oznaczone jako S i T. Samolot S miał posiadać skrzydła skośne, a samolot T trójkątne. Dodatkowo ze względu na przyszłe zadania oba projekty istniały w dwóch wersjach: myśliwca frontowego (S-1, T-1) oraz myśliwca przechwytującego (S-3, T-3), różniących się wyposażeniem i uzbrojeniem.

Do dalszego rozwoju władze ZSRR wybrały projekty S-1 oraz T-3. Projekt S-1 stał się późniejszym Su-7, a T-3 rozwijano dalej tworząc myśliwiec przechwytujący Su-9.

Samolot S-1 zbudowano w układzie średniopłata. Kadłub miał konstrukcję półskorupową z przednim, centralnym wlotem powietrza. Skrzydła skośne o skosie krawędzi natarcia 60°. Usterzenie klasyczne ze statecznikiem pionowym i płytowymi sterami wysokości. Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Napęd stanowił silnik turboodrzutowy AL-7F o ciągu z dopalaniem 85,36 kN opracowany w zespole Archipa Lulki. Uzbrojenie składało się z dwóch działek NR-30 kal. 30 mm umieszczonych w nasadach skrzydeł oraz bomb lub npr podwieszanych na dwóch węzłach pod kadłubem zamiennie z dodatkowymi zbiornikami paliwa.

Pierwszy lot prototyp S-1 wykonał 7 września 1955 roku, pilotowany przez Andrieja Koczetkowa. Podczas prób prototyp S-1 jako pierwszy samolot w lotnictwie ZSRR przekroczył 9 czerwca 1956 roku dwukrotną prędkość dźwięku osiągając Ma=2,03 (2170 km/h).

We wrześniu 1956 roku oblatano drugi prototyp S-2 posiadający dłuższy kadłub. Samolot ten w jednym z lotów osiągnął wysokość 19 100 m, co było wówczas rekordem w ZSRR.

Jeszcze zanim w grudniu 1958 roku zakończono oficjalnie próby państwowe, samolot rekomendowano w 1957 do produkcji seryjnej w zakładach w Komsomolsku nad Amurem pod oznaczeniem wojskowym Su-7. Pierwszy samolot seryjny oblatano w marcu 1958 roku.

Pomimo, że zdecydowano się na produkcję seryjną, samolot nie był dojrzały konstrukcyjnie i trapiły go liczne problemy. Wojska lotnicze ZSRR wolały zaś dopracowaną konstrukcję MiG-21F powstałą w konkurencyjnym OKB Mikojana. W latach 1958-1959 zbudowano około 150 egzemplarzy Su-7.

Su-7 (fot. en.wikipedia.org)

Historia samolotu Su-7 mogłaby się wtedy zakończyć, gdyby nie pilna potrzeba posiadania pod koniec lat 50. w ZSRR samolotu myśliwsko-bombowego, przeznaczonego do uderzeń na cele naziemne. Su-7 z racji swej prędkości, dużego udźwigu uzbrojenia, sporego zasięgu i mocnego silnika nadawał się do tego znakomicie.

24 kwietnia 1959 roku oblatano prototyp S-22-1 będący myśliwsko-bombową wersją Su-7. Rozszerzono w nim asortyment podwieszanego uzbrojenia, przenoszonego teraz na 4 węzłach (2 pod kadłubem + 2 pod skrzydłami), rozbudowano wyposażenie radiotechniczne, zwiększono zapas paliwa oraz ułatwiono obsługę naziemną. W drugiej połowie 1960 roku rozpoczęto produkcję tego samolotu pod oznaczeniem Su-7B.

W międzyczasie dokonywano różnych usprawnień, mimo to samolot nadal przysparzał problemów w eksploatacji. W 1962 roku do produkcji trafiła zmodernizowana wersja oznaczona Su-7BM, przystosowana do przenoszenia bomb jądrowych. Dla lepszego wykorzystania nowego uzbrojenia rozbudowano w niej wyposażenie pokładowe oraz zwiększono zasięg lotu.

W latach 60. pracowano nad umożliwieniem operowania samolotów odrzutowych z niewielkich lotnisk, w tym także gruntowych. Dlatego też na kilku egzemplarzach Su-7 testowano różne rozwiązania mające skrócić start i lądowanie. Wśród nich były rakietowe przyspieszacze startowe oraz podwozie z dodatkowymi płozami, dzięki którym samolot nie zapadał się na powierzchniach gruntowych.

Rozwiązania te znalazły zastosowanie na produkowanej od 1965 roku wersji nazwanej Su-7BKŁ, która to była najliczniej wytwarzaną odmianą Su-7. Do zakończenia produkcji w 1971 roku zbudowano około 500 egzemplarzy.

Su-7BKŁ poza hydraulicznie opuszczanymi płozami znajdującymi się obok kół oraz mocowaniami przyspieszaczy startowych, posiadał także dwa spadochrony hamujące oraz unowocześnione wyposażenie. Dodatkowo zwiększono liczbę węzłów podwieszeń z czterech do sześciu (2 pod kadłubem + 4 pod skrzydłami), a w latach 70. przystosowano samoloty do przenoszenia zasobników zakłócających SPS-141, SPS-142, SPS-143.

Na bazie Su-7BM i Su-7BKŁ powstała eksportowa odmiana Su-7BMK przeznaczona dla państw spoza Układu Warszawskiego.

Opracowano także dwumiejscową wersję szkolno-bojową Su-7U, mającą służyć do szkolenia przyszłych pilotów Su-7. Powstała ona na bazie Su-7BM poprzez wydłużenie o 200 mm kadłuba i dodanie stanowiska drugiego pilota. Prototypy tej wersji U-22-1 i U-22-2 zbudowano w drugiej połowie 1965 roku, a pierwszy seryjny samolot wystartował w kwietniu 1966. Produkcja trwała do 1971 roku, razem z odmianą eksportową nazwaną Su-7UMK.

Korzystając z płatowca Su-7 stworzono eksperymentalny samolot o zmiennej geometrii skrzydeł Su-7IG oblatany 2 sierpnia 1966 roku. Skrzydła Su-7IG miały w locie możliwość ustawienia w dwóch skrajnych położeniach: do startu i lądowania na skos 30° oraz do lotu na skos 63°. Dzięki temu samolot miał małą prędkość lądowania, a jednocześnie dużą prędkość maksymalną i zasięg. W wyniku prac nad Su-7IG powstała rodzina samolotów Su-17/-20/-22, będąca rozwinięciem Su-7.