Blog: 5,2 tys. skoczków uratowanych przed uderzeniem w ziemię - automat Cypres jest ze spadochroniarzami już od 32 lat

10 stycznia 1991 r., niemiecka firma Airtec GmbH rozpoczęła sprzedaż automatu Cypres. Teraz, trzydzieści dwa lata później Airtec może pochwalić się niebagatelnym dorobkiem:

• ponad 165 mln skoków zabezpieczonych przez ich automaty,
• ponad 5,2 tys. skoczków uratowanych przed uderzeniem w ziemię.

Cypres - Cybernetic Parachute RElease System

Zasada działania automatu jest prosta, od momentu uruchomienia następuje próbkowanie ciśnienia atmosferycznego. Zmiany są analizowane przez mikrokomputer, na podstawie tego szacowana jest wysokość, na której znajduje się skoczek i prędkość z jaką spada. Jeśli przekroczone zostaną dwa parametry: skoczek spada zbyt szybko, skoczek jest zbyt nisko - urządzenie uruchamia pirotechniczny przecinak pętli zamykającej pokrowiec spadochronu zapasowego. W efekcie sprężynowy pilocik startuje rozpoczynając proces napełniania czaszy zapasu. Wysokość i prędkość aktywacji zależy od trybu pracy automatu, który dobiera się do różnych rodzajów skoków.

Przykładowo w trybie Expert, czyli z przeznaczeniem do "zwykłych" skoków spadochronowych, przecinak uwolni pilocik na wysokości 225 metrów przy przekroczeniu prędkości 35 m/s. Zakłada się, że przeciętnie zbudowany skoczek, który spada  płasko (brzuchem do ziemi) ma prędkość graniczną około 50 m/s, zatem 35 m/s jest prędkością, która nie pozostawia wątpliwości, iż jego spadochron nie jest otwarty, lub też ma awarię, która niemal nie zmienia jego prędkości spadania.  

Początkowo urządzenia były produkowane w trzech odmianach: Student, Expert, Tandem. Gdy w spadochroniarstwie coraz bardziej modne stawało się wyczynowe lądowanie na bardzo obciążonych spadochronach, a faza rozpędzania zbliżała się niebezpiecznie do granicy zadziałania automatu w trybie Expert - wtedy Airtec uruchomił sprzedaż urządzeń pracujących w trybie Speed, gdzie przecięcie pętli zamykającej zapas następuje przy 46 m/s.

Obecnie automat Cypres ma 32 różne warianty pracy, dla potrzeb cywilnych skoczków to: Student,
Expert, Tandem, Speed i te wszystkie opcje można wybrać w urządzeniu Cypres CMode oraz Cypres Wingsuit, który jest najnowszym i jak do tej pory bezkonkurencyjnym rozwiązaniem w zakresie zabezpieczenia pilotów WS.

AAD Automatic Activation Device ma chronić skoczka w niektórych sytuacjach, nie jest jednak totalnym wybawieniem od problemów ze spadochronem głównym. Trzeba zrozumieć, że w założeniu ma uratować skoczka, gdy ten jest nieprzytomny, lub z jakiś innych przyczyn nie ma napełnionego spadochronu. Wyjątkiem może być praca w trybie Student, gdzie prędkość aktywacji znajduje się w zakresie działania (nieprawidłowego działania) otwartego spadochronu głównego.

Helmut Cloth, dzięki którem powstał Cypres, zaczął pracę nad urządzeniem po tragicznej śmierci swojego przyjaciela, który zginął holując pilocik głównego spadochronu nie podjąwszy prawidłowej procedury na wystarczającej wysokości. W latach '80 były już na rynku dostępne różne urządzenia zabezpieczające. Niektóre bardzo pomysłowe, choć zazwyczaj zawodne, duże i czasem niebezpieczne dla skoczka. Nie były lubiane przez spadochroniarzy wobec czego Helmut postanowił przygotować automat spełniający następujące kryteria:

• nigdy nie może zadziałać nieprawidłowo,
• ma być w pełni niezawodny, gdy jest potrzebny,
• ma być skrajnie dokładny,
• nie może ograniczać skoczka, cokolwiek by robił,
• ma mieć autonomiczny system otwierania pokrowca zapasu,
• ma wymagać jedynie minimalnej uwagi,
• ma być łatwy w obsłudze,
• nie może wychodzić poza obręb spadochronu,
• ma wymagać jedynie minimum serwisu,
• ma być mały,
• ma być lekki,
• ma wytrzymać wszelkie czynniki zewnętrzne, podczas skoków, układania i transportu.

Żywotność urządzenia określono na 12,5 roku. Automat wymagał też obowiązkowego przeglądu co 4 lata.  Podczas przeglądu uaktualniane było oprogramowanie, wymieniana bateria, prześwietlane promieniami Roentgena przecinka, kalibrowane czujniki. Pierwsze automaty musiały mieć dodatkowo wymieniane baterie co 2 lata. Cypres 2 był już bardziej zgrabny, nie wymagał wymiany baterii pomiędzy przeglądami.

W 2017 roku nastąpiła zmiana, która poprawiła wygodę eksploatacji urządzenia przez skoczków. Żywotność została podwyższona do 15,5 roku a przeglądy stały się nieobowiązkowe, zalecane co 5 lat. Urządzenia wyprodukowane od początku 2016 zyskały możliwość nieobowiązkowego przeglądu, a wyprodukowane od początku 2017 mają żywotność 15,5 i dobrowolny przegląd co 5 lat.

Urządzenie od uruchomienia pozostaje w czuwaniu przez 14 godzin. Podczas włączania można zmienić wysokość zadziałania, jeśli lądowanie będzie odbywać się na innej wysokości niż w momencie uruchamiania i kalibracji automatu. Można również zaprogramować permanentne podwyższenie wysokości aktywacji, co jest bardzo sensowne z racji ciągłego zmniejszania się pokrowców i spadochronów zapasowych.

Poniżej: kiedy nie ma skoków, można bawić się (w celach edukacyjnych) starymi przecinakami automatu Cypres

Grzegorz Kucharczyk (50), absolwent AWF Warszawa. Pierwszy skok w 1990 r., uprawnienia instruktora od 1999 r. Obecnie ponad 10 tys. skoków. Przez kilka lat redaktor działu spadochronowego w Przeglądzie Lotniczym, autor poradników spadochronowych. Przez 6 lat właściciel strefy zrzutu w Polsce, obecnie prowadzi całoroczną bazę spadochronową w Hiszpanii. Były egzaminator ULC, egzaminator tandemowych BASIK AIR CONCEPT, współpracował jako ekspert z PKBWL.