Możliwe zapadanie się kaldery na tysiące metrów

Dwaj najlepsi Islandzcy geofizycy twierdzą, że kaldera (kocioł wewnątrz krateru) w wulkanie Bardarbunga może zapadać się na tysiące metrów. W ostatnich dniach osiadła ona na co najmniej 20 metrów zwiększając tym samym prawdopodobieństwo erupcji.

W krótkim artykule opublikowanym 10 września przez geofizyków Instytutu Nauki o Ziemi z Uniwersytetu w Islandii - Magnus’a Tumi Gudmundsson i Pall’a Einarsson twierdzą, że z powodu osuwania się wulkanu Bardarbunga jeszcze trudniejsza do przewidzenia jest przyszłość północno-zachodniej części lodowca Vatnajokull. Magma może być przenoszona na odległość nawet 40 km pod Bardarbunga, kierując lawę na północ od krawędzi lodowca, do obszaru Holuhraun.

Obecne zapadanie się wulkanu Bardarbunga powoduje, że jest to najbardziej obserwowane zjawisko w Islandii. Ostatni znany przypadek zapadania się kaldery odnotowano w 1875 roku wewnątrz wulkanu Askja. Zjawisku towarzyszyła duża erupcja powodująca obfite opadanie popiołu we wschodniej części Islandii, a nawet Skandynawii. Zapaść kaldery spowodowała powstanie w Askja najgłębszego jeziora w Islandii.

Według Gudmundssona i Einarssona, takie zjawiska są dobrze znane na całym świecie. Dla przykładu w 2007 roku kaldera wulkanu Piton de la Fournaise na wyspie Reunion, na Oceanie Indyjskim obsunęła się na 340 metrów w ciągu 10 dni, a osunięciu towarzyszyła duża erupcja do jej wnętrza. Inne niedawne przykłady to kaldera Femandina na wyspach Galapagos i Tolbachik na półwyspie Kamczatka.

Gudmundsson i Einarsson przewidują trzy możliwe scenariusze dotyczące wulkanu Bardarbunga. (rysunki poniżej).

Scenariusz pierwszy - osuwanie zatrzyma się i erupcja Holuhraun powoli przeminie.

Scenariusz drugi zakłada, że osuwanie może postępować wraz z erupcją do Holuhraun. Może rozpocząć się także inna erupcja, pod lodowcem Dyngjujokull. W tym scenariuszu erupcja(e) mogą trwać przez dłuższy czas, z ilością lawy mierzoną w kilometrach sześciennych. W takim przypadku powinien wystąpić także wybuch podlodowcowy i polodowcowe powodzie. „Nie można wykluczyć również namnożenia się szczelin w kierunku południowo-zachodnim (od Bardarbunga), otwierających się także na zewnątrz od krawędzi lodowca”.

Trzecim scenariuszem jest wybuch w kalderze Bardarbunga. W tym przypadku, jak mówią Gudmundsson i Einarsson, magma by znaleźć drogę w górę po kamiennej ścianie kaldery, doprowadzi do wybuchu wewnątrz wulkanu. „Taki wybuch może stopić dużą powierzchnię lodu i spowodować potężną polodowcową powódź. Inną możliwością jest to, że woda nie wyleje się szybko z kaldery w skutek dalszego jej osiadania. Kiedy dojedzie do erupcji wulkanu przez lodowiec, możliwa jest również wybuchowa erupcja z opadem pyłu wulkanicznego.