Konferencja Dyplomatyczna ICAO w sprawie zmian w Konwencji Tokijskiej w Montrealu

W dniach od 26 marca do 4 kwietnia 2014 roku w siedzibie głównej Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego w Montrealu odbyła się Konferencja Dyplomatyczna. Głównym celem zwołania Konferencji Dyplomatycznej przez Radę ICAO była modernizacja Konwencji w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych sporządzonej dnia 14 września 1963 r. w Tokio (Dz. U. z 1971,  Nr 15 poz. 147). Polska na tym niezwykle ważnym wydarzeniu reprezentowana była przez Panią dr Małgorzatę Polkowską – Stałego Przedstawiciela Polski w Radzie ICAO oraz Pana Piotra Rychlika – I  sekretarza w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Konferencję otworzył Przedniczący Rady ICAO dr Olumuyiwa Benard Aliu, który powitał zgromadzone 95 Delegacji z całego świata. W swoim przemówieniu nakreślił cel Konferencji i życzył owocnych obrad. Przekazał ponadto słowa pokrzepienia dla rodzin pasażerów malezyjskiego samolotu, który zaginął 8 marca br. Po zaakceptowaniu agendy spotkania wybrano prezydentów i wiceprezydentów konferencji. Dr Małgorzata Polkowska została wybrana IV-tym wiceprezydentem konferencji. Konferencja dyplomatyczna została podzielona na komitety: Resolution Committee, In-Flight Security Officers (IFSO) Committee, Jurisdiction Working Group, Drafting Committee and Preamble Committee, które miały za zadanie wyjaśnienie odpowiednich zmian w protokole.

Polska delegacja wzięła udział w pracach Resolution Commitee i była w grupie obserwatorów podczas Sesji IFSO Committee. Później grupy te zgromadziły się w Sali Posiedzeń, by omówić poszczególne sprawy przedstawione do akceptacji i zatwierdzenia przez krajowe delegacje. Delegacje zgodziły się na zmiany lecz nie bez przedstawienia wątpliwości. Uczestnicy Konferencji omawiali szereg zagadnień lecz dwie zmiany wyróżniały się jako najbardziej kontrowersyjne: dotyczące funkcjonariuszy warty ochronnej – IFSO (art. 6 i 10 Protokołu) oraz kwestię jurysdykcji w art. 3.

Podczas pierwszego dnia konferencji poruszono między innymi kwestię zmiany jurysdykcji. Dr Polkowska prezentując stanowisko Polski w sprawie nowych podstaw jurysdykcyjnych opowiedziała się za nadaniem zaproponowanym podstawom charakteru fakultatywnego oraz w przypadku konsensusu delegatów dla ich obligatoryjnego charakteru zaproponowała wprowadzenie do Konwencji Tokijskiej zasady aut dedere aut iudicare – na wzór Konwencji Haskiej z 1970 r. i Konwencji Montrealskiej z 1971 r. Stanowisko to zostało podzielone przez większość państw unijnych.  W sprawie dotyczącej funkcjonariuszy warty ochronnej Polska Delegacja w swoim wystąpieniu poparła opcję drugą, która jest bliższa podejścia zastosowanego w Konwencji Tokijskiej zaimplementowanej w prawie krajowym wielu państw. Zaprezentowana opcja pierwsza byłaby w przypadku bezprawnej ingerencji w sprzeczności z obowiązującym w wielu systemach prawnych końcowej odpowiedzialności dowódcy statku powietrznego oraz jego roli jako decydującego w zakresie bezpieczeństwa. Duża liczba państw poparła opcję drugą.

Podczas dyskusji w dniu 29 marca na temat art. 3 bis dotyczącego konsultacji państw w postępowania sądowych, gdy prowadzą niezależne od siebie postępowania karne dotyczące tego samego czynu w celu zapewnienia działań, dr Małgorzata Polkowska w swojej interwencji uznała, iż przepis jest nowy w prawie międzynarodowym i jest nader ogólny, aby dostrzec w nim wartość dodaną. W dniu 3 kwietnia nastąpił kompromis między państwami w sprawie artykułów dotyczących IFSO. Podczas gdy w przypadku art. 3 pojawiły się nowe wątpliwości, które Polska Delegacja przekazała w interwencji przy wsparciu innych państw w sprawie usunięcia słów "akt" (czyn) z zakresu art. 3.2 bis. Polska i państwa UE stale brały udział w koordynacjach w ramach konferencji, w tym Polska podejmowała interwencję w celu wsparcia sugestii Czech w zakresie pomocy prawnej w celu prowadzenia dochodzeń oraz sugestię Wielkiej Brytanii i Czech, że art. 15.3 bis obecnie nakłada nadmierne obciążenia na państwo lądowania przy wykonywaniu jurysdykcji.

Kwestie dotyczące jurysdykcji przedstawione w art. 3 zostały doprowadzone do końca w oczekiwaniu na tekst Aktu Końcowego zmienionej wersji konwencji podpisanej w Tokio, który będzie dostępny w dniu 4 kwietnia 2014 roku. Projekt Protokołu uzupełniającego Konwencję Tokijską, który był przedmiotem negocjacji delegacji z całego świata znajdą Państwo na stronie internetowej ICAO.