Portal śledczy: koncerny Airbus i Safran kupują metale ziem rzadkich od rosyjskich firm, których zarządzający są objęci sankcjami

Głównym partnerem Airbusa w Rosji jest największy na świecie producent tytanu Vsmpo-Avisma, a także państwowa korporacja zbrojeniowa Rostec, których zarządzający oligarcha Siergiej Czemiezow jest objęty sankcjami – podaje portal śledczy Disclose.

W 2022 r. władze Hiszpanii przejęły należący do Czemiezowa jacht Valerie, którego wartość szacuje się na 140 mln dolarów.

Rzecznik Airbusa tłumaczy konieczność importu metali ziem rzadkich z Rosji wzrostem „komercyjnej produkcji samolotów”, ale obiecuje, że międzynarodowy koncern zmniejszy swoją zależność od Moskwy. Airbus przypomina, że firma przestrzega zasad ustanowionych przez EU, a tytan rosyjski, podobnie jak wszystkie surowce krytyczne, nie podlega sankcjom.

Vsmpo-Avisma korzysta również z zamówień od francuskiej grupy Safran, której państwo francuskie jest udziałowcem. Od lutego 2022 r. do marca 2023 r. ten producent broni i silników lotniczych zaimportował rosyjski tytan o wartości 25 mln dolarów.

Disclose podaje, że od 2022 r. sprowadzono do Europy metale ziem rzadkich o wartości 13 mld euro. Według niepublikowanych danych celnych, przeanalizowanych przez Disclose i Investigate Europe (IE), pomiędzy 24 lutego 2022 r. a 14 marca 2023 r. Airbus zakupił rosyjski tytan o wartości 22,8 mln dolarów. To czterokrotnie więcej niż w poprzednich 13 miesiącach.

Amerykański Boeing przestał kupować od Vsmpo-Avisma w marcu 2022 – przypomina Disclose.

„Światowa aeronautyka jest uzależniona od produkcji rosyjskiej” – zauważa ekspert rosyjskiego sektora wydobywczego, proszący o zachowanie anonimowości. Dopóki nie zostaną nałożone sankcje na tytan, producenci samolotów będą nadal gromadzić zapasy w oczekiwaniu na możliwe ograniczenia – wskazuje Disclose.

„Mieliśmy wystarczająco dużo czasu, aby zareagować” – ubolewa ekspert ds. nielegalnych przepływów finansowych Roland Papp z Transparency International. „Aneksja Krymu datuje się na rok 2014, inwazja na Gruzję – na rok 2008, czyli 15 lat temu. I co zrobiliśmy? Zwiększyliśmy naszą zależność od Rosji. To był poważny błąd” – podkreśla Papp.

Oprócz Vsmpo-Avism tytan do UE sprzedają inne firmy. Niektóre, jak Nornickel, są objęte międzynarodowymi sankcjami. W wypadku Nornicklu są to sankcje brytyjskie i amerykańskie. Nornickel od czasu inwazji na Ukrainę odnotował obrót w wysokości 7,6 mld dolarów, związany z eksportem niklu i miedzi do UE – wskazuje Disclose.

Z kolei rosyjski gigant aluminiowy Rusal wykorzystuje swoje oddziały w rajach podatkowych. Za pośrednictwem podmiotów w Szwajcarii i na Jersey Rusal wyeksportował do UE aluminium o wartości co najmniej 2,6 mld dolarów. W Europie grupa nadal posiada odlewnię w Szwecji i największą europejską rafinerię aluminium w Irlandii, mimo iż jej główny akcjonariusz - miliarder Oleg Deripaska, podlega sankcjom Brukseli, to firma wymyka się sankcjom – wskazuje Disclose.

UE przygotowuje się do przyjęcia kolejnego pakietu sankcji wobec Rosji, jednak surowce są pominięto w negocjacjach. Decyzja UE kontrastuje z decyzjami USA i Wielkiej Brytanii, które zdecydowały się na bezpośrednie nałożenie sankcji na przedsiębiorstwa wydobywcze – podsumowuje Disclose.

Z Paryża Katarzyna Stańko (PAP)

ksta/ mal/