Wyjaśnienie dot. audytu EASA

W nawiązaniu do wcześniejszych informacji dotyczących wyników ostatniego audytu przeprowadzonego przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), celem uzupełnienia, Urzad Lotnictwa Cywilnego poinformował:

Inspekcje standaryzacyjne, których celem jest monitorowanie wdrożenia przez kraje członkowskie UE przepisów w obszarze lotnictwa cywilnego (m.in. Regulation (EC)216/2008, Regulation (EC)1702/2003, Regulation (EC)2042/2003, Regulation (EC)3922/91, JAR-OPS 3 amendment 5, JAR-MMEL Amendment 1, JAR-26 Amendment 3, JAR-FCL) są realizowane od 2006 roku na podstawie Rozporządzenia Komisji (WE) nr 736/2006, w sprawie zasad przeprowadzania inspekcji standaryzacyjnych przez EASA.

Rozporządzenie to zawiera szczegółowe procedury dotyczące przygotowania inspekcji, składu zespołu, programu inspekcji, klasyfikacji ustaleń, terminów sporządzenia raportu wstępnego i ostatecznego, obligatoryjnych terminów przedstawienia planu działań korygujących i terminarza ich realizacji, tak, by przywrócony został stan pełnej zgodności z przepisami unijnymi.

Początkowo inspekcje dotyczyły wybranych obszarów działalności lotniczej w danym państwie członkowskim, odpowiadających poszczególnym rozporządzeniom wykonawczym. Rok 2009 był początkiem procesu łączenia inspekcji i przejścia na system inspekcji kompleksowych, celem uzyskania pełnego obrazu funkcjonowania danego nadzoru narodowego.

Ustalenia zespołu EASA przeprowadzającego inspekcje dotyczące zgodności z przepisami unijnym, klasyfikowane są zgodnie z art. 13 Rozporządzania Komisji (WE) 736/2006. Ustalenia (a) i (b) oznaczają odpowiednio pełną zgodność lub zalecenie udoskonalenia danego rozwiązania. Ustalenia poziomu (c) oznaczają drobne niedociągnięcia wskazujące na niezgodności z przepisami, a tym samym stanowiące potencjalne odchylenie od standardów. Ustalenia te wymagają reakcji nadzoru narodowego w formie działania korygującego, którego plan powinien zostać przesłany do EASA w ciągu 10-ciu tygodni od dnia otrzymania raportu ostatecznego. Ustalenia poziomu (d) oznaczają znaczące niezgodności z przepisami, a tym samym stanowiące odchylenie od standardów i mogące wpływać na bezpieczeństwo o ile nie zostaną w krótkim czasie usunięte. W tym przypadku, nadzór narodowy musi w ciągu 14 dni od dnia otrzymania ostatecznego raportu poinformować EASA o podjęciu stosownych działań i terminie ich pełnej realizacji. W klasyfikacji mogą występować również ustalenia (f) oznaczające niezgodności, których potwierdzenie przez zespół wykonujący inspekcję, nie było możliwe z uwagi na brak dowodów.

Niezwykle istotnym elementem w procesie prowadzenia inspekcji jest ustalenie czy istnieje Bezpośrednie Zagrożenie Bezpieczeństwa (Immediate Safety Hazard - ISH). Może ono zostać wykryte w dowolnym obszarze, jaki został poddany inspekcji, poczynając od krajowego systemu prawnego, przez procesy certyfikacji, zasady eksploatacji i użytkowania, licencjonowanie personelu, wykonywanie operacji lotniczych. Kraj członkowski UE zobowiązany jest w takiej sytuacji do podjęcia natychmiastowych skutecznych czynności zaradczych celem wyeliminowania zagrożenia bezpieczeństwa.

Inspekcje przeprowadzone przez audytorów EASA w prowadzonych w roku ubiegłym oraz bieżącym audytach nie stwierdziły w systemie polskiego nadzoru lotniczego istnienia Bezpośredniego Zagrożenia Bezpieczeństwa.

W przeciągu ostatnich dwóch lat EASA przeprowadziła następujące audyty w poniżej wymienionych obszarach i terminach:

1. SAFA - Safety Assessment of Foreign Aircraft – audyt przeprowadzony w dniach 1 – 5 lutego 2010 r

2. “In the fields of European aviation safety regulations applicable to Continuing Airworthiness and Air Operations” - audyt kompleksowy przeprowadzony w dniach 15 – 19 marca 2010 r

3. EASA Flight Crew Licensing Standarisation – ad hoc audyt przeprowadzony w dniach 7-8 września 2009 r.

4. “In the fields of European aviation safety regulations applicable to Flight Crew Licensing” – audyt przeprowadzony w dniach 14-15 kwietnia 2010 r.

Wyniki audytów EASA dotyczą ustaleń w poniższych kategoriach:

• Obszar operacji lotniczych (OPS): kategoria c – 6 ustaleń, kategoria d – 11 ustaleń,

• Obszar SAFA - kategoria c – 15 ustaleń, kategoria d – 5 ustaleń,

• Obszar techniki lotniczej (CAW): kategoria c – 7 ustaleń, kategoria d – 2 ustalenia,

• Obszar licencjonowania personelu lotniczego - 8 ustaleń*.

* Uwaga. Inspekcja EASA, przeprowadzona w obszarze licencjonowania nie została objęta kategoryzacją „literową”, gdyż ten obszar inspekcji znajduje się w okresie przejściowym od zakończenia działalności JAA a przed przejęciem kompetencji w zakresie licencjonowania przez EASA.

Problematykę ustaleń wynikających z audytów EASA, dla sprawniejszego zarządzania i podejmowania decyzji ujęto w ULC w czterech obszarach, w których podjęto działania korekcyjne, i o których powiadomiono EASA, która z kolei zaakceptowała proponowany program korekcyjny.

Przyjęty przez ULC program korekcyjny zawiera się głównie w działaniach nakierowanych na ustalone poniższe obszary tematyczne i wymaga podjęcia zespołu odpowiednich czynności korekcyjnych (w nawiasach liczba zaplanowanych i podjętych działań):

Potrzeba wprowadzenia zmian w procedurach stosowanych przez ULC (42 działania),
Konieczność zmian w obszarze pozyskiwania środków i zasobów ludzkich do realizacji kluczowych zadań – (5 działań),
Konieczność wprowadzenia zmian w prawie i przepisach lotniczych – (9 działań),
Wymóg dokonania zmian w obowiązujących aktualnie dokumentacjach ośrodków szkolenia lotniczego – (5 działań).

Ostateczny, uzgodniony z EASA termin zakończenia działań korekcyjnych, upływa w maju 2011 roku.

Upowszechnienie treści raportu nie jest możliwe, ponieważ EASA zastrzegła jego jawność, nie dopuszczając możliwości przekazywania informacji do nieautoryzowanych odbiorców. Raporty końcowe zgodnie z rozdzielnikiem EASA zostały rozesłane do kompetentnych instytucji. Informacje zawarte w raportach nie mogą być również upowszechnione ze względu na ochronę dóbr osobistych kontrolowanych podczas audytów operatorów lotniczych.

Warto również podkreślić, że EASA nie jest jedyną instytucją dokonującą kontroli władz lotniczych. Takie kontrole wykonywane są również przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego ICAO. Wyniki ostatniego audytu z 2008 r. podczas którego oceniane były wszystkie obszary związane z działalnością ULC wskazują na 89% zgodność polskiej władzy lotniczej z wymogami międzynarodowymi. Należy dodać, że wyniki audytu ICAO dotyczą całościowej oceny zgodności wszystkich krajowych przepisów z międzynarodowymi, za które odpowiedzialność ponoszą również inne krajowe instytucje.

Audyty w obszarze lotnictwa cywilnego w naszym kraju prowadzone były również przez inne międzynarodowe organizacje, takie jak JAA czy FAA – USA w ramach umowy dwustronnej.

Te organizacje różni restrykcyjność podejścia do implementacji standardów lotniczych. Standardy ICAO dopuszczają stosowanie rozwiązań krajowych, które wykraczają poza obowiązujące wymogi lub dopuszczona jest możliwość przesunięcia w czasie implementacji danego standardu poprzez zgłoszenie tzw. odstępstwa.

EASA takich rozwiązań nie dopuszcza opierając się sztywno o przepisy rozporządzeń UE. Nawet bardziej restrykcyjne narodowe przepisy stają się wtedy obiektem zainteresowania audytorów i są przez nich zaliczane, jako ustalenia (takim ustaleniem jest np. zgoda ULC na użytkowanie przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe śmigłowca Mi-2), które audytowany kraj musi wziąć pod uwagę i dokonać odpowiednich korekt w swoich przepisach, aby wywiązać się z zapisanych w prawie unijnym wymagań.

Podsumowując, Urząd Lotnictwa Cywilnego pragnie podkreślić, że audyty przeprowadzone przez różne międzynarodowe instytucje i organizacje nie wykazały bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa w obszarach, za które odpowiada Urząd.