Włocławek uczci lotnika polarnego Jana Nagórskiego w 100 rocznicę jego wyczynu

Jan Nagórski 100 lat temu odbył pierwszy lot samolotem nad obszarami Arktycznymi. Z tej okazji Włocławskie Towarzystwo Naukowe wspólnie z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną we Włocławku, Uniwersytetem Mikołaja Kopernika i Aeroklubem Włocławskim im. Stanisława Skarżyńskiego organizują konferencję naukową pt. ”Jan Nagórski – w 100. rocznicę pierwszych lotów nad Arktyką”.

Bracia Wright, amerykańscy konstruktorzy lotnicy w grudniu 1903 r. dokonali pierwszego na świecie lotu samolotem własnej konstrukcji z silnikiem spalinowym na odległość 37 metrów. Zaledwie w jedenaście lat później odbył się pierwszy lot samolotem nad obszarami arktycznymi. Wyczynu tego dokonał Jan Nagórski, pochodzący z Włocławka polski pilot, służący w armii carskiej Rosji. Z tej okazji Włocławskie Towarzystwo Naukowe wspólnie z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną we Włocławku, Uniwersytetem Mikołaja Kopernika i Aeroklubem Włocławskim im. Stanisława Skarżyńskiego organizują konferencję naukową pt. ”Jan Nagórski – w 100. rocznicę pierwszych lotów nad Arktyką”.

Konferencja odbędzie się w dniu 11 grudnia 2014 r. i składać się będzie z dwóch części. W pierwszej części o godz. 10:00 na lotnisku Aeroklubu Włocławskiego w Kruszynie zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca Jana Nagórskiego i jego historyczny wyczyn.

W drugiej części, która będzie miała miejsce w sali konferencyjnej WTN, wygłoszonych zostanie pięć referatów naukowych poświęconych tradycjom lotnictwa sportowego na Kujawach, Janowi Nagórskiemu, Polakom służącym w lotnictwie rosyjskim oraz historii lotnictwa polarnego w Rosji carskiej. Do udziału w konferencji zaproszeni zostali naukowcy z Torunia, Włocławka i Elbląga.

Kierownictwo naukowe konferencji sprawują: dr Władysław Kubiak (Włocławek) i prof. dr hab. Zbigniew Karpus (Toruń). Konferencję zorganizowano ze środków finansowych Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu oraz Aeroklubu Włocławskiego. Organizatorzy zamierzają opublikować wszystkie referaty wygłoszone podczas konferencji w specjalnym wydawnictwie w 2015 r.

Serdecznie zapraszamy wstęp wolny.

Program:

Część pierwsza – godz.10.00
Odsłonięcie tablicy poświęconej Janowi Nagórskiemu
Miejsce: Aeroklub Włocławski im. Stanisława Skarżyńskiego, Lotnisko Kruszyn

Część druga – godz. 11.30 – 13.00
Konferencja naukowa
Prowadzenie konferencji: prof. dr hab. Mieczysław Wojciechowski (Toruń)

Referaty:
- Z tradycji lotnictwa sportowego na Kujawach – dr Władysław Kubiak (Włocławek)
- Jan Nagórski – pochodzenie, środowisko społeczne, młodość – ks. dr hab. Józef Dębiński (Toruń)
- Jan Nagórski (1886 – 1976) – lotnik polarny – prof. dr hab. Stanisław Alexandrowicz (Toruń)
- Polacy w lotnictwie rosyjskim (do 1917 r.) – prof. dr hab. Zbigniew Karpus (Toruń)
- Lotnictwo polarne w Rosji. Zarys dziejów i dokonania – dr Michał Glock (Elbląg)

Miejsce: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, pl. Wolności 20, Włocławek, Sala konferencyjna im. Antoniego Kotełki.

Więcej informacji na stronie: www.wshe.pl
 

Jan Nagórski, (ur. 8 lutego 1888 we Włocławku) polski lotnik, inżynier, pierwszy na świecie lotnik polarny (jeden z pierwszych polskich pilotów) i pierwszy wykonawca akrobacji lotniczych (pętli) na wodnosamolocie.

Był jednym z pierwszych lotników carskiej marynarki wojennej. Służył w Głównym Zarządzie Hydrograficznym Ministerstwa Marynarki. W 1914 roku Nagórski otrzymał polecenie odnalezienia wyprawy Gieorgija Siedowa, G. Brusiłowa i W. Rusanowa zaginionej wśród lodów Arktyki, w tym celu po raz pierwszy w historii postanowiono wykorzystać samolot. Admiralicja sprowadziła z Francji samolot Farman MF.11 i Nagórski, wraz z przydzielonym mu marynarzem mechanikiem Eugeniuszem Kuzniecowem, udał się statkiem z rozmontowanym samolotem do Murmańska (wówcz. Aleksandrowsk), a stamtąd 16 sierpnia 1914 na Nową Ziemię, gdzie Nagórski z mechanikiem zmontowali samolot, w trudnych arktycznych warunkach. Stamtąd rozpoczęli następnie serię lotów rozpoznawczych. 21 sierpnia 1914 Nagórski odbył pierwszy lot nad Arktyką na wodnosamolocie wzdłuż zachodnich wybrzeży Nowej Ziemi, oddalając się o 100 km od lądu i przebywając ok. 400 km podczas 4 godzin i 20 minut lotu. Między 21 sierpnia a 13 września 1914 roku wykonał pięć lotów, spędzając w powietrzu 11 godzin 30 minut, przelatując ponad tysiąc sto kilometrów nad lądem i Morzem Barentsa na wysokości od 800 do 1200 m. Podczas ostatniego przelotu dotarł do 76 stopnia szerokości geograficznej północnej.

Po powrocie z Arktyki Nagórski wrócił do czynnej służby w lotnictwie morskim i brał udział w I wojnie światowej. Od listopada 1914 służył w eskadrze lotnictwa morskiego Floty Bałtyckiej w Rewlu (ob. Tallinn). Latał na różnych typach samolotów patrolując Morze Bałtyckie. Pod koniec 1915 został dowódcą eskadry wodnosamolotów stacjonujących na transportowcu wodnosamolotów "Orlica", a w 1916 dowódca eskadry stacjonującej na półwyspie Zerel na wyspie Sarema. 17 września 1916 roku, podczas lotu wodnosamolotem wykonał – jako pierwszy na świecie na samolocie tego rodzaju – figurę akrobacji lotniczej zwaną pętlą. 18 września 1916, na samolocie Grigorowicz M-9, powtórzył swój wyczyn jeszcze dwukrotnie.

W listopadzie 1916, podczas kolejnego lotu nad Bałtykiem, jego samolot został zestrzelony przez Niemców, a on sam uznany za zaginionego. Po kilku godzinach spędzonych w morzu Nagórski został jednak wyłowiony przez rosyjski okręt podwodny. Po krótkim leczeniu w szpitalu w Rydze powrócił do swej jednostki, jednak meldunek o jego odnalezieniu nigdy nie dotarł do dowództwa. Stacjonował następnie w Åbo (Turku) w Finlandii, dowodząc dywizjonem wodnosamolotów. W chaosie jaki panował w Rosji po rewolucji i wojnie domowej, akta osobowe Nagórskiego zaginęły, a on sam został uznany za poległego.

W 1925 r. do jego raportu z lotów nad Arktyką dotarł Richard Byrd, który nawiązał kontakt z Nagórskim w celu uzyskania obszerniejszych informacji na temat warunków pogodowych i innych szczegółów mogących mieć wielkie znaczenie dla polarnika. Podczas późniejszych wypraw Byrda do Arktyki i Antarktydy, uzyskane od Nagórskiego dane stanowiły cenne wskazówki. Z doświadczeń polskiego pilota korzystali także inni arktyczni lotnicy, m.in. Walter Mittelholzer i Borys Czuchnowski.

Nagórski przeżył II wojnę światową i znowu podjął pracę inżyniera, najpierw w Gdańsku, później w Warszawie. W 1955 roku, Czesław Centkiewicz – znany polski polarnik i pisarz – podczas jednego ze spotkań autorskich zapoznał słuchaczy z kilkoma szczegółami na temat dawno zapomnianego pioniera lotnictwa, rosyjskiego pilota Iwana Nagurskiego, który zginął w 1917 roku. Na to wstał obecny na sali, niezmiennie zainteresowany podbojem Arktyki, Nagórski i oznajmił, że on nie był Rosjaninem i absolutnie nie czuje się martwy. Ta sensacyjna wiadomość została szeroko rozpowszechniona przez polskie i radzieckie media i osiągnięcia Nagórskiego zostały przypomniane. Za namową Centkiewicza, Nagórski opisał swe arktyczne loty w książce zatytułowanej Pierwszy nad Arktyką (Wydawnictwo MON, Warszawa 1958). Wydał też drugą część wspomnień – Nad płonącym Bałtykiem (Wydawnictwo MON, Warszawa 1960), gdzie przedstawia swoje losy podczas I wojny światowej. W 1957 został członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL, zajmował się działalnością popularyzacji lotnictwa, odbywał liczne spotkania. Ważnym, choć dużo spóźnionym wyrazem uznania władz dla jego wyczynu było nadanie mu Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta).

Jan Nagórski zmarł w Warszawie, 9 czerwca 1976 roku.
(Źródło: Wikipedia)