Rozporządzenie w sprawie sprawie szczegółowych warunków rozliczania czasu pracy członków załóg (...)

Urząd Lotnictwa Cywilnego, przekazał do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków rozliczania czasu pracy członków załóg personelu lotniczego statków powietrznych w przewozie lotniczym przy użyciu samolotu.

Projektowane rozporządzenie, wobec zawężonej delegacji w znowelizowanym art. 103 ust. 4 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze, objęło swym zakresem wyłącznie regulację czasu pracy personelu lotniczego w przewozie lotniczym.
 
Zasadniczo tekst projektu bazuje na rozwiązaniach wypracowanych i funkcjonujących, a przez to sprawdzonych w praktyce. Niemniej jednak przed prawodawcą przy wprowadzaniu tego aktu prawnego stanęło bardzo istotne zadanie, stanowiące konsekwencję funkcjonowania w obrocie prawnym dwóch grup regulacji limitujących w aspekcie czasowym pracę personelu lotniczego.

Z jednej strony rozwiązania te wynikają z uregulowań prawa europejskiego – Załącznika III, część Q rozporządzenia Rady (EWG) nr 3922/91 w sprawie harmonizacji wymagań technicznych i procedur administracyjnych w dziedzinie lotnictwa cywilnego. Unormowania te mają zasadniczo za przedmiot zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych, których jednym z aspektów pozostaje limitowanie czasu, w którym personel lotniczy wykonuje swoje obowiązki. Z drugiej strony rozwiązania prawne ograniczające pracę tych osób wynikają z obowiązujących, tak europejskich jak i krajowych przepisów prawa pracy.

Obie grupy regulacji posługują się częściowo odmiennymi konstrukcjami pojęciowymi. Uniemożliwia to co do zasady przyjęcie, że którakolwiek z grup ma wyłączne zastosowanie. Niemniej jednak w takim zakresie, w jakim było to możliwe ze względu na treść obu grup przepisów, a także zakresu delegacji, projekt zmierza do określenia zasad rozliczania czasu pracy sensu largo (rozumianego zarówno jako konstrukcji prawa pracy jak i konstrukcji z zakresu bezpieczeństwa ruchu lotniczego) by zapewnić możliwie najdalej posuniętą jednolitość. Mając przy tym na uwadze, że rozporządzenie nr 3922/91 obowiązuje w krajowym porządku prawnym bez konieczności implementacji, projektowane rozporządzenie nie powiela jego treści a jedynie odwołuje się – w zakresie koniecznym – do przyjętych tam rozwiązań. Implementacji wymagała natomiast dyrektywa Rady 2000/79/WE z dnia 27 listopada 2000 r. w zakresie zapewnienia członkom personelu pokładowego ograniczenia rocznego czasu pracy i czasu lotu (Załącznik do dyrektywy, klauzula 8 ust. 2) oraz w zakresie dni wolnych od pracy (Załącznik do dyrektywy, klauzula 9), co uczyniono w rozporządzeniu.

Zapewnienie jednolitego stosowania norm bezpieczeństwa w korelacji z prawem pracy zostało uwzględnione przede wszystkim przez określenie zasad kształtowania wypoczynku personelu lotniczego. Szczegółowa i rozbudowana regulacja bezpieczeństwa wymagała uzupełnienia o ograniczenia w postaci konieczności zapewnienia odpoczynku dobowego i tygodniowego wynikające z prawa pracy. Dążono w ten sposób do określenia zasad kształtowania wypoczynku w taki sposób, by nie uchybić minimalnym wymaganiom wynikającym tak z norm bezpieczeństwa jak i norm prawa pracy.

Należy przy tym zauważyć, że wymagania w zakresie kształtowania odpoczynku nałożone zostają nie tylko na pracodawców-przewoźników, ale także na członków personelu lotniczego. Tak jak w rozporządzeniu z 13 grudnia 2002 r., choć równocześnie z uwzględnieniem zasad wynikających z Załącznika III, części Q do rozporządzenia nr 3922/91, w szczególności OPS 1.1090, pkt 4.1, podkreślony został w rozporządzeniu obowiązek powstrzymania się od pełnienia obowiązków w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa.

Ujednolicenia wymagały także zasady kształtowania okresów gotowości członków personelu lotniczego w zakresie ich zaliczania do konstrukcji norm bezpieczeństwa i norm prawa pracy. Rozporządzenie uwzględnia ograniczenia, jakie na członków personelu lotniczego nakłada gotowość do podjęcia obowiązków na rzecz pracodawcy w ramach różnych form dyżuru. Z drugiej strony fakt, że gotowość taka nie wiąże się z aktywnym wykonywaniem pracy, wliczenie tych form gotowości do odpowiednich norm czasu pracy zostało dokonane w sposób stosunkowy.

Regulacja zasad wliczania czasu dyżuru telefonicznego stanowi przy tym przykład realizacji obowiązków implementacyjnych wynikających z Załącznika III, część Q rozporządzenia nr 3922/91. Użyte w tym unormowaniu sformułowanie „organ określa” musi być rozumiane jako obowiązek określenia zasad w sposób właściwy dla polskiego porządku prawnego, a zatem – wobec istnienia adekwatnej delegacji ustawowej – w drodze projektowanego rozporządzenia. W analogiczny sposób określono zasady wydłużania czasu czynności lotniczych w operacji w zwiększonym składzie załogi.