Raport końcowy PKBWL: „Silnik samolotu wyłączył się z powodu braku paliwa w instalacji…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotu Aero AT-3 R100 (znaki rejestracyjne SP-PBC), do którego doszło 30 czerwca 2022 r. w miejscowości Witanowice.

W raporcie 2022/3434 czytamy:

W dniu 30 czerwca 2022 r. pilot zaplanował lot szkolny – trasowy z lotniska EPGL, poprzez Kaniów, Jordanów, Zakopane, a następnie w drodze powrotnej przez Nowy Targ, Zator do Gliwic (EPGL). O godz. 9:002 przejął samolot od swojego poprzednika, po 2 godz. i 35 min. lotu. Według oświadczenia, pilot wykonał przegląd przedlotowy nie stwierdzając usterek samolotu. Podczas przeglądu sprawdził m.in. ilość paliwa w zbiornikach za pomocą miernika ręcznego.

O godz. 09:16 pilot uruchomił silnik i wystartował na trasę. Lot przebiegał spokojnie. Zbliżając się do przestrzeni kontrolowanej (TMA EPKK), obniżył wysokość lotu do 2500 ft. Po wykonaniu zniżania pilot odczuł drgania silnika i spadek jego obrotów. Próby podtrzymania obrotów nie przyniosły rezultatu i silnik samolotu wyłączył się. Pilot upewnił się, że oba zawory paliwa były otwarte i zgodnie z procedurą dwukrotnie próbował uruchomić silnik – nieskutecznie. Na wysokości około 1600–2000 ft AMSL zdecydował o wykonaniu lądowania awaryjnego, rozpoznając teren i wybierając – wg oświadczenia – „najbliższe i najbardziej odpowiednie pole”. Podejście do lądowania nastąpiło z zakrętu o ok. 180⁰.

Wykonując zakręt do przygodnego lądowiska pilot zmienił decyzję co do miejsca lądowania, wybierając sąsiednie pole, z uwagi na jego „delikatniejszą uprawę”. Lądowanie nastąpiło w okolicy wsi Witanowice, o godz. 11:01, w poprzek pola i ze stokiem. W wyniku zderzenia z miedzą nastąpiło całkowite oddzielenie się podwozia, wyłamanie łopaty śmigła oraz niekontrolowany, nagły obrót samolotu wokół jego osi pionowej (tzw. cyrkiel). Urządzenie ELT3, znajdujące się na pokładzie samolotu, wyemitowało sygnał EMERGENCY co zostało odnotowane przez służby kontroli ruchu lotniczego.

Pilot, po wydostaniu się z kabiny, powiadomił służby ratownicze dzwoniąc na nr 112 oraz do instruktora nadzorującego i oddalił się od samolotu. Pilot nie odniósł obrażeń, samolot został poważnie uszkodzony. Na miejsce wypadku zadysponowano zastępy straży pożarnej oraz policję.

Ustalenia komisji:

1) Pilot posiadał uprawnienia do wykonania lotu.
2) Samolot posiadał wymaganą dokumentację.
3) Warunki załadowania (masa do lądowania) oraz wyważenia podłużnego (położenie środka ciężkości) nie zostały przekroczone – konfiguracja samolotu była prawidłowa.
4) Zawór paliwa zbiornika w skrzydle prawym był podczas całego lotu zamknięty – silnik pobierał paliwo wyłącznie ze zbiornika znajdującego się w skrzydle lewym.
5) Ilość paliwa znajdującego się w zbiorniku skrzydła lewego nie była wystarczająca do wykonania zaplanowanego lotu.
6) Przed lotem ilość paliwa wskazywana przez przepływomierz lewego zbiornika była nieprawidłowa.
7) Silnik samolotu wyłączył się z powodu braku paliwa w instalacji.
8) Pilot niewłaściwie wybrał kierunek awaryjnego lądowania i nie skonfigurował samolotu tak jak wymagała tego IUwL.
9) Pilot nie odniósł obrażeń.

Przyczyna zdarzenia:

Wyłączenie się silnika w locie z powodu braku paliwa w zbiorniku, na który ustawiono zasilanie.

Czynniki sprzyjające:

1) Lądowanie w terenie pagórkowatym na kierunku „ze stokiem”.
2) Próba lądowania pod wiatr, przy bardzo słabym wietrze wiejącym z kierunków zmiennych.
3) Trudny teren i brak wiedzy pilota o zasadach lądowania pod stok.
4) Stres pilota spowodowany nagłym wyłączeniem się silnika w trakcie lotu, działanie pilota w deficycie czasu.
5) Zmiana decyzji o lądowaniu w ostatniej fazie podejścia.
6) Nieprawidłowa ilość paliwa ustawiona na przepływomierzu lewego zbiornika przed lotem, co spowodowało jego nieprawidłowe wskazania podczas lotu oraz po wylądowaniu.
7) Zerwane pokrętło sterowania zaworem zbiornika paliwa w skrzydle prawym.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

Komisja nie sformułowała zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.

Raport Końcowy 2023/3434 dostępny jest tutaj (LINK)