"Poznaj PAŻP": PAŻP w Programie SESAR

Wszyscy z pewnością pamiętają cykl publikacji Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej pt.: "Poznaj PAŻP".

W ostatnim odcinku z tego cyklu można było dowiedzieć się więcej o współzależnościach kształtujących europejską przestrzeń powietrzną i mechanizmach sprawiających, że operacje lotnicze w obrębie Starego Kontynentu przebiegają sprawnie i płynnie, a przede wszystkim – bezpiecznie.

Dzisiejszy odcinek cyklu „Poznaj PAŻP” kontynuuje wątek współzależności międzynarodowych i udziału Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w budowaniu europejskiej przestrzeni powietrznej. A dokładniej – Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej, czyli SES – Single European Sky.

Technologicznym filarem inicjatywy SES jest unijny Program SESAR (Single European Sky ATM Research), w którego realizacji PAŻP aktywnie uczestniczy. Wspominaliśmy o tym w poprzednim odcinku, gdy nakreślaliśmy kwestię współpracy międzynarodowej Agencji z zagranicznymi podmiotami. Dziś skupimy się na Programie SESAR i zaangażowaniu PAŻP w rozwijanie wspólnych technologii i rozwiązań wspomagających i unowocześniających zarządzanie ruchem lotniczym w Europie.

Na wstępie warto przypomnieć i podkreślić pewną ważną kwestię. Wiemy, że Polska Agencja Żeglugi Powietrznej dba o bezpieczeństwo ruchu lotniczego w polskiej przestrzeni powietrznej. Patrząc jednak z szerszej perspektywy – przestrzeń ta jest zarazem elementem przestrzeni europejskiej, niezależnej od granic narodowych, a PAŻP nie może i nie chce działać w oderwaniu od działań podejmowanych przez innych europejskich dostawców służb żeglugi powietrznej (ANSPs). Bezpieczny i płynny ruch lotniczy w europejskiej przestrzeni powietrznej opiera się na współpracy ANSPs, instytucji odpowiadających za wprowadzanie lokalnych regulacji prawnych w obszarze lotnictwa i innych podmiotów, takich jak np. przewoźników lotniczych czy zarządzających lotniskami. Aby ruch ten przebiegał bez zakłóceń, współpraca ta ma za zadanie w miarę możliwości (i tam, gdzie to jest konieczne), maksymalnie usprawniać zasady wykonywania operacji lotniczych. Obejmuje to także wspólne modernizowanie i rozwijanie infrastruktury CNS – komunikacji, nawigacji i dozorowania, a także modernizowanie przestrzeni powietrznej oraz implementowanie narzędzi wspomagających pracę kontrolerów ruchu lotniczego.

Ponownie, pamiętajmy o zależnościach – bezpieczeństwo i swobodny przepływ potoków ruchu lotniczego w którymkolwiek fragmencie przestrzeni powietrznej Starego Kontynentu ma znaczenie dla operacji powietrznych wykonywanych w całej europejskiej przestrzeni powietrznej. Stąd też wspólne inicjatywy rozwojowe. I stąd też właśnie unijny Program SESAR – zajmujący się procesami badawczo-rozwojowymi oraz wdrażaniem technologii związanych z zarządzaniem ruchem lotniczym.

Podstawowym celem Programu SESAR jest unowocześnienie europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym. Jego założeniem jest zapewnienie w Unii Europejskiej wysoce skutecznej infrastruktury kontroli ruchu lotniczego, która umożliwi bezpieczny i przyjazny dla środowiska rozwój transportu lotniczego.

Program SESAR dzieli się na trzy fazy:
• planowania – obejmującą zdefiniowanie podstaw systemów zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji;
• opracowywania – obejmującą opracowanie i zatwierdzenie systemów technologicznych, części składowych i procedur operacyjnych nowej generacji;
• realizacji – obejmującą industrializację i wdrażanie nowych systemów zarządzania ruchem lotniczym.

Na pierwsze dwie z nich składają się zagadnienia badawczo-rozwojowe (SESAR R&D), koordynowane przez instytucję SESAR Joint Undertaking.

PAŻP wraz z ANSP Czech, Litwy i Słowacji, z którymi tworzy Konsorcjum B4, aktywnie uczestniczy w realizacji zadań badawczo-rozwojowych w ramach siedmiu projektów programu SESAR 2020, związanych między innymi z przepustowością dróg startowych i lotnisk, zarządzaniem przestrzenią powietrzną i narzędziami używanymi przez kontrolerów ruchu lotniczego. Ich wspólnym celem jest zbadanie koncepcji i wypracowanie innowacyjnych rozwiązań kolejnej generacji dla zarządzania ruchem lotniczym. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej jako inicjator i lider Konsorcjum B4 koordynuje bieżącą działalność oraz reprezentuje Konsorcjum w pracach organów zarządzających SESAR Joint Undertaking.

Trzeci etap to implementacja rozwiązań (SESAR Deployment) wypracowanych w pierwszych dwóch fazach i ocenionych pozytywnie pod względem wykonalności, a których dojrzałość pozwala zarazem na masowe wdrożenie. Etap ten koordynowany jest przez SESAR Deployment Manager (SDM), instytucję która została powołana przez Komisję Europejską na podstawie rozporządzenia 409/2013. PAŻP uczestniczy we wdrażaniu poszczególnych rozwiązań poprzez realizację projektów zgodnych z regulacjami UE (rozporządzenie 716/2014) i Programem wdrożenia SESAR (SESAR Deployment Programme), który został opracowany przez SDM. Istotne wsparcie przy implementacji wspomnianych projektów stanowi dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej.

Agencja jest jednym z sygnatariuszy konsorcjum SESAR Deployment Alliance (SDA), które w grudniu 2014 roku otrzymało od KE mandat na sprawowanie funkcji SDM. Od 1 stycznia 2015 roku, czyli od początku istnienia SDM, przedstawiciel PAŻP, jako instytucji członkowskiej, bierze udział w spotkaniach rady nadzorczej SDM oraz, po transformacji SDM z konsorcjum w instytucję z osobowością prawną, w spotkaniach Ogólnego Zgromadzenia członków SDM. Instytucje członkowskie mogą także delegować swoich pracowników do współpracy z SDM w celu wykonywania zadań wynikających z fazy wdrożeniowej programu SESAR. Korzystając z tej możliwości Polska Agencja Żeglugi Powietrznej oddelegowała dwóch pracowników do pełnienia tej funkcji.

Dzisiejsza ciekawostka obfituje w szczegóły:

Projekty badawczo-rozwojowe (SESAR R&D) programu SESAR 2020, w których PAŻP (w ramach Konsorcjum B4) uczestniczy:
•  PJ.02 EARTH „Increased Runway and Airport Throughput”;
•  PJ.03b SAFE „Airport Safety Nets”;
•  PJ.04 TAM „Total Airport Management”;
•  PJ.06 ToBeFree „Trajectory Based Free Routing”;
•  PJ.08 AAM „Advanced Airspace Management”;
•  PJ.10 PROSA „Controller Tools and Team Organisation for the Provision of Separation in Air Traffic Management”;
•  PJ.18 4DTM „4D Trajectory Management”.

W ramach wdrożenia SESAR (Deployment) PAŻP uczestniczy natomiast w następujących projektach, na realizację których otrzymała dofinansowanie ze środków UE:
•  1st part of the upgrade of the P_21 PEGASUS system to SESAR functionalities - Test and Validation Platform – projekt zakończony,
•  LAN network upgrade,
•  The ECG Communication System upgrade,
•  ATM System Upgrade towards Free Route Airspace,
•  iTEC Test, Validation and Planning,
•  Implementation of Data Link Service for the ATM in FIR Warsaw – projekt zakończony,
•  Deploy SWIM Governance,
•  NewPENS Stakeholders contribution for the procurement and deployment of NewPENS,
•  DLS Implementation Project – Path 2,
•  General Call – DLS Implementation Project – Path 1 "Ground" stakeholders – projekt zakończony,
•  European Deployment Roadmap for Flight Object Interoperability – projekt zakończony,
•  Local traffic complexity management,
•  SWIM Common PKI and policies & procedures for establishing a trust framework,
•  IP1 DLS European Target Solution assessment.

Podczas World ATM Congress 2019 w Madrycie SESAR Walking Tours, czyli wycieczki tematyczne dedykowane konkretnym projektom, cieszyły się dużym zainteresowaniem. Na zdjęciu ekspozycja PAŻP i prezentacja poświęcona osiągnięciom i nowym rozwiązaniom w zarządzaniu przestrzenią powietrzną.

Przeczytaj również:
"Poznaj PAŻP": Europejska przestrzeń powietrzna