"Poznaj PAŻP": Europejska przestrzeń powietrzna

Wszyscy zapewne pamiętają cykl publikacji Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej pt.: "Poznaj PAŻP".

Zapraszamy do lektury kolejnego odcinka z tego cyklu, w którym dowiecie się więcej o współzależnościach kształtujących europejską przestrzeń powietrzną i mechanizmach sprawiających, że operacje lotnicze w obrębie Starego Kontynentu przebiegają sprawnie i płynnie, a przede wszystkim – bezpiecznie. Do tego konieczna jest bliska współpraca instytucji z poszczególnych państw, umiejętność osiągania porozumień i znajdowania najkorzystniejszych rozwiązań.

W tym odcinku przeczytacie więc o tej sferze działania Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, dzięki której Agencja – a także Polska – umacniają swą pozycję w lotniczym świecie. Jak łatwo się domyślić – mowa tu o aktywności międzynarodowej.

Dlaczego jest ona istotna z punktu widzenia pasażera? Otóż wszystkie działania PAŻP w tym zakresie pośrednio lub bezpośrednio prowadzą do poprawy bezpieczeństwa i płynności ruchu lotniczego, zmniejszenia opóźnień, nawiązywania kontaktów i wdrażania najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych.

Działalność Agencji w segmencie współpracy międzynarodowej jest wielowątkowa i umacnia fundament funkcjonowania całego systemu operacji lotniczych nie tylko w Polsce, ale i na świecie. PAŻP ściśle współpracuje z międzynarodowymi podmiotami odpowiedzialnymi za kształt przestrzeni powietrznej. Partnerami Agencji są zarówno lokalne instytucje państwowe, jak i różne zrzeszenia i stowarzyszenia funkcjonujące na lotniczym rynku. Specjaliści PAŻP dbają, by strategiczne cele Agencji znalazły odzwierciedlenie w efektywnych pracach na forum międzynarodowym. Tym samym mają oni swój istotny wkład w rozwój globalnego lotnictwa.

W strukturach PAŻP za kontakty z podmiotami zagranicznymi bezpośrednio odpowiada Dział Współpracy Międzynarodowej przy silnym wsparciu Działu Komunikacji i zaangażowaniu licznych innych jednostek merytorycznych. Agencja ma w swoich szeregach specjalistów z różnych dziedzin, którzy często biorą udział w europejskich i światowych konferencjach, panelach czy seminariach.

Musimy pamiętać, że polska przestrzeń powietrzna jest tylko wycinkiem światowego nieba. Jesteśmy elementem większej całości – z jednej strony istotnym i znaczącym chociażby ze względu na wielkość i położenie geograficznie Polski, z drugiej strony zobowiązanym normami prawnymi mającymi za zadanie ujednolicenie europejskich przepisów lotniczych i uproszczenie korzystania z międzynarodowej przestrzeni powietrznej.

Szeroko pojęta współpraca międzynarodowa w lotnictwie ma na celu sprawienie, by podróże lotnicze między państwami odbywały się bez przeszkód. Pomyślcie o niebie jak o sieci dróg i autostrad. Czy pamiętacie drobiazgowe i czasochłonne kontrole graniczne, z jakimi mieliśmy do czynienia na lądzie przed przystąpieniem Polski do Strefy Schengen? Dziś możemy je odczuć w zasadzie jedynie podróżując z Polski na Wschód. Otwarcie pozostałych granic upłynniło i przyspieszyło ruch naziemny.

W zarządzaniu ruchem lotniczym PAŻP dąży do tego, by podróż samolotem także przebiegała jak najbardziej płynnie. Stąd tak szeroki wachlarz podejmowanych działań i zabiegów. Współpraca międzynarodowa angażuje instytucje lotnicze, które wspólnie rozwiązują światowe problemy, opracowują nowe rozwiązania, jednolite procedury i dostosowują się do dynamicznych realiów rynkowych. Dzięki temu pokonanie trasy lotniczej z kraju do kraju jest dziś tak nieskomplikowane, jak podróżowanie samochodem między państwami w strefie Schengen.

Przestrzeń powietrzna jest bowiem coraz bardziej ujednolicana i uniezależniana od granic państwowych. Samolot wykonujący przelot z Lizbony do Gdańska wykorzysta sieć dróg lotniczych i punktów nawigacyjnych, by pokonać kolejne przestrzenie powietrzne między Portugalią a Polską i dotrzeć bezpośrednio do Trójmiasta. Jeśli inny ruch lotniczy czy warunki pogodowe nie wymuszą zmiany zaplanowanej trasy, jego podróż będzie płynna i niezmącona. Z perspektywy pilota, wraz z kolejnymi przebytymi kilometrami zmieniał się będzie jedynie słyszany w słuchawkach głos kontrolera.

Każdej doby w przestrzeni powietrznej Unii Europejskiej wykonywanych jest prawie 30 tysięcy operacji lotniczych. Dostawcy usług żeglugi powietrznej – w tym PAŻP – ale też inne instytucje zaangażowane dokładają starań, by potoki ruchu lotniczego mogły płynąć bezpiecznie i efektywnie. Aby jednak przepisy i procedury mogły ze sobą współgrać i dopasowywać się do rosnącego natężenia ruchu lotniczego i aktualnych wymogów rynkowych, konieczna jest stała i bliska, a zarazem kompleksowa współpraca wszystkich podmiotów biorących udział w tworzeniu i zarządzaniu przestrzenią powietrzną, a także samych użytkowników.

W tym obszarze Polska Agencja Żeglugi Powietrznej porusza się bardzo aktywnie i działa w szerokim zakresie. Duże znaczenie ma współpraca regionalna z innymi państwami Europy Środkowo-Wschodniej oraz umowy bilateralne wynikające z faktu, że ze względu na położenie geograficzne Polska stanowi istotny „pomost” łączący Wschód i Zachód. PAŻP ponadto aktywnie uczestniczy w realizacji Programu SESAR – technologicznego filaru inicjatywy SES (Single European Sky), czyli Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej, mającej ułatwić i upłynnić korzystanie z nieba nad Starym Kontynentem. O aktywności Agencji w ramach Programu SESAR opowiemy Wam szerzej w kolejnym odcinku cyklu „Poznaj PAŻP”.

W ramach SES podejmowanych jest szereg działań. Jedną z nich jest grupowanie się państw w FAB-y - funkcjonalne bloki przestrzeni powietrznej. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej połączyła siły ze swym litewskim odpowiednikiem – agencją Oro Navigacija – z którą tworzy Baltic FAB.

PAŻP współpracuje też ściśle z Eurocontrol i Network Managerem, usprawniając procesy zarządzania ruchem lotniczym. Współpraca ta układa się bardzo dobrze, a jednym z ostatnich jej efektów jest nie tylko wsparcie dla NM i naszego zachodniego sąsiada – Niemiec w czasie kryzysu pojemności przestrzeni powietrznej w Europie, ale chociażby i uruchomienie w Porcie Lotniczym im. Fryderyka Chopina w Warszawie systemu A-CDM (Airport Collaborative Decision Making). Dzięki wysiłkom PAŻP w polskiej przestrzeni powietrznej wdrożono POLFRA – rozwiązanie umożliwiające planowanie przelotów bezpośrednio pomiędzy danymi punktami nawigacyjnymi, bez konieczności korzystania z istniejącej sieci dróg lotniczych.

PAŻP należy również do różnych inicjatyw branżowych. Przede wszystkim Agencja jest członkiem CANSO – organizacji zrzeszającej dostawców służb żeglugi powietrznej (ANSP) ze świata (CANSO Global) i Europy (CANSO Europe). Polska Agencja Żeglugi Powietrznej aktywnie uczestniczy w pracach tak znamienitych instytucji, jak ICAO czy EASA.

Ponadto, realizując różne interesy Agencji, PAŻP należy do grupy A6, zrzeszającej najważniejsze ANSP w Europie. Przewodniczy też konsorcjum B4, powołanemu w celu wdrożenia SESAR 2020 R&D oraz konsorcjum PHRC koordynującemu działania trzech ANSP: PAŻP, rumuńskiej ROMATSA i węgierskiej HungaroControl w strukturach SESAR Deployment Managera. Jest też członkiem strategicznego porozumienia Gate One, skupiającego instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej Europy Środkowej i Wschodniej.

Agencja nie zapomina o swoich klientach – liniach lotniczych. W listopadzie 2018 roku Agencja oraz międzynarodowe stowarzyszenie przewoźników powietrznych IATA podpisały Strategię Rozwoju Przestrzeni Powietrznej dla Polski – dokument zawierający szereg inicjatyw związanych z rozwojem struktur przestrzeni powietrznej oraz zarządzaniem ruchem lotniczym.

Prestiżowe spotkanie Alians A6 na ekspozycji PAŻP podczas World ATM Congress 2019 w Madrycie

Niedawno PAŻP podjęła również współpracę z innym zrzeszeniem przewoźników, Airlines for Europe (A4E). Wyrazem rosnącej pozycji PAŻP na arenie międzynarodowej było uczestnictwo i entuzjastyczne przyjęcie Agencji w marcu 2019 roku na targach World ATM Congress w Madrycie.
Zakres działań Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na arenie międzynarodowej może nie być oczywisty i rzucający się w oczy podróżnych. Bez nich jednak – bez dyplomacji, współpracy, zaangażowania i zgodności wielu podmiotów w różnych zakątków świata – niebo nad naszymi głowami nie miałoby dzisiejszego kształtu, a wykonywanie operacji lotniczych byłoby o wiele bardziej skomplikowane.

Ciekawostka: pomimo, iż PAŻP dołączyła do grupy A6 niedawno, bo w 2015 roku, przedstawiciel Agencji Pan Maciej Rodak pełni nie tylko prestiżową funkcję przewodniczącego A6 Strategy Board ale i przewodniczącego Rady Dyrektorów SESAR Deployment Managera. Warto wspomnieć też, że Pan Tadeusz Grocholski jest vice-przewodniczącym w grupie roboczej CANSO-EASA Task Force.