O PZL-WP1 jako części trójwymiarowej rekonstrukcji zabudowy lotniska Okęcie z 1939 r. na lutowej Glassówce

imprezy

PZL-WP1 jako część trójwymiarowej rekonstrukcji zabudowy lotniska Okęcie z 1939 r. to temat najbliższej "Glassówki" – spotkania poświęconego polskim konstrukcjom lotniczym, które od wiosny 2004 roku współorganizowane jest przez Klub Miłośników Historii Polskiej Techniki Lotniczej i Stowarzyszenie Młodych Inżynierów Lotnictwa (SMIL).

Spotkanie odbędzie się 15 lutego 2025 r., o godzinie 11:00, w sali nr A 6 Wydziału Mechanicznego, Energetyki i Lotnictwa (MEiL), w budynku dawnego Instytutu Aerodynamicznego. Wejście na teren Politechniki Warszawskiej od strony ul. Nowowiejskiej 24.

Spotkanie poprowadzi Paweł Słomian - pasjonat odtwarzania architektury i wzornictwa lat 30. w grafice.

Wraz z budową Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie rozwijał się krajowy przemysł lotniczy. W drugiej połowie 1934 r. wytwórnia płatowców PZL przeniosła się z Mokotowa na południowy skraj lotniska (Okęcie-Paluch) i przyjęła nazwę PZL Wytwórnia Płatowców Okęcie-Paluch (PZL WP-1). Przenosiny do nowego zakładu odbyły się stopniowo w trakcie produkcji samolotów PZL P-11c.

Nowa wytwórnia została zbudowana na południowym skraju lotniska Okęcie. Była to największa i najnowocześniejsza wytwórnia płatowców w Polsce. Zatrudniała ona w 1938 r. 3610 pracowników. Zajmowała powierzchnię 18 ha. Na tym terenie mieściły się budynki warsztatów produkcji seryjnej, hangar startowy, studium (biuro konstrukcyjne i warsztat prototypowy), kraksownia (wydział remontowy), dyrekcja, administracja, kotłownia, stolarnia, budynek socjalny (ze stołówką i ambulatorium), szkoła zawodowa, garaże i wartownia. Dyrektorem naczelnym został inż. Kazimierz Kazimierczak (11.03.1935-6.09.1939).

Pierwszym prototypem zbudowanym na Okęciu był samolot bombowy projektu inż. Z. Ciołkosza, PZL-30, oblatany w marcu 1936 r. W PZL WP-1 powstały również takie samoloty jak: LWS-4 ”Żubr”, PZL-49 ”Miś”, PZL-46 ”Sum”, PZL-38 ”Wilk”, PZL-48 ”Lampart”, PZL-44 ”Wicher”, PZL-50 ”Jastrząb”, PZL-45 ”Sokół”. W lecie 1939 r. biuro konstrukcyjne opracowało kilka wstępnych projektów samolotów myśliwskich, takich jak PZL-56 ”Kania”, PZL-54 ”Ryś”.

PZL-46 "Sum" (fot. nieznane, Domena publiczna, Wikimedia Commons)

Od pierwszego dnia wojny 1.09.1939 r. wytwórnia była bombardowana przez lotnictwo niemieckie. Działalności produkcyjnej już nie prowadzono. 2 września zadecydowano ewakuować częściowo montaż do warsztatów samochodowych na Czerniakowie, w pobliżu ul. Fabrycznej i ul. Górnośląskiej. Przewieziono tam części do serii informacyjnej "Jastrzębi" (w tym dwa płatowce niemal kompletnie zmontowane, bez skrzydeł) oraz części do samolotów "Łoś" i "Sum". 5 września przez KZL (Kierownictwo Zaopatrzenia Lotnictwa) została zarządzana ewakuacja z Warszawy Państwowych Zakładów Lotniczych. Celem ewakuacji było między innymi stworzenie w pobliżu granicy rumuńskiej warsztatów montujących angielskie i francuskie samoloty, które miały być wysłane drogą morską do Rumunii, a stamtąd do Polski. W piątek 8.09.1939 r. oddziały niemieckie dotarły do Warszawy, wykonując natarcie na Okęcie i Ochotę. Niemcy zajęli zakład w zasadzie nie zniszczony i wyposażony w obrabiarki. Jedynie samoloty, znajdujące się przed hangarem i w hangarze były zniszczone. Warsztaty na Czerniakowie pozostawione wraz z całym sprzętem lotniczym znalazły się również w rękach Niemców. W zimie 1939/1940 r., Niemcy wywieźli na samochodzie ciężarowym zdemontowanego "Jastrzębia", lecz czy do Niemiec, czy na złom – trudno ustalić.

Podczas okupacji Niemcy uruchomili PZL WP-1 pod nazwą Brandenburgische Werke- Warschau, jako zakład remontowy samolotów oraz FRB (Frontreperaturbetrieb) warsztat remontu silników Daimler-Benz. Przeprowadzono remonty samolotów myśliwskich, bombowych i transportowych, do 200 egz. miesięcznie. W lipcu 1944 r. całe wyposażenie wytwórni Niemcy wywieźli, a po Powstaniu, wytwórnię wysadzili w powietrze i zniszczyli do tego stopnia, że nie nadawała się do odbudowy po wojnie.

Po zakończeniu II wojny światowej w Warszawie utworzono Centralne Studium Samolotów (CSS) Państwowych Zakładów Lotniczych, które miało spełniać role centralnego zakładu prototypowego dla wytwórni płatowcowych.
(źródło: samolotypolskie.pl)

Prototyp samolotu komunikacyjnego PZL.44 Wicher na lotnisku (fot. Autor nieznany, Domena publiczna, Wikimedia Commons)

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o PZL-WP1 jako części trójwymiarowej rekonstrukcji zabudowy lotniska Okęcie z 1939 r. w imieniu Pawła Słomiana serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie Miłośników Polskiej Techniki Lotniczej nazwane "Glassówką".

Spotkanie odbędzie się w sali nr A 6 Wydziału Mechanicznego, Energetyki i Lotnictwa (MEiL), w budynku dawnego Instytutu Aerodynamicznego. Wejście na teren Politechniki Warszawskiej od strony ul. Nowowiejskiej 24.