Do Klubu Złotej Rybki należeli lotnicy uratowani z wody po katastrofie samolotu

Aby dostać się do tego grona, trzeba być lotnikiem, przeżyć katastrofę samolotu nad wodą i uratować się dzięki kamizelce lub pontonowi. Potem można dumnie nosić odznaką ekskluzywnego Goldfish Club, przedstawiającą złotą rybkę nad niebieskimi falami. Klub powstał w czasie II wojny światowej, a jednymi z jego pierwszych członków byli Polacy walczący w szeregach RAF i USAF.

12 czerwca 1941 roku bombowiec Vickers Wellington z 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej” wracał z nocnego bombardowania Zagłębia Ruhry. Nad Düsseldorfem samolot został trafiony przez niemiecką obronę przeciwlotniczą. Na uszkodzonym silniku doleciał nad kanał La Manche. „Niestety, po ryzykownym dodaniu pełnego gazu z nadzieją, że dolecimy do brzegów, co da nam możność ratowania się spadochronem, nastąpiły samozapłony, wybuch ognia w rejonie gaźnika (…) Nastąpiło uderzenie o wodę, bulgotanie w uszach, may-westka wyciągnęła mnie przez poprzednio wyrzucone drzwi nad głową pilota. Pływałem i krzyczałem o pomoc” – zapisał st. sierż. pil. Ludwik Maciej, dowódca bombowca, we wspomnieniach umieszczonych na stronie polishairforce.pl.

Członkowie załogi dwa dni i dwie noce spędzili na morzu w gumowym pontonie. Alianccy piloci nie wypatrzyli ich na morzu z powodu chmur i mgły. „Szczęście w nieszczęściu – Niemcy po jakimś czasie przysłali hydroplan Blohm & Voss 138, który zabrał nas na pokład i do niewoli”, pisał sierż. Maciej. Pilot trafił do obozu, gdzie doczekał wyzwolenia. Dzięki temu, że przeżył katastrofę został członkiem ekskluzywnego lotniczego Klubu Złotej Rybki.

Odznaka pod klapą

Na pomysł założenia klubu wpadł w listopadzie 1942 roku Charles A. Robertson „Robbie”, główny kreślarz w brytyjskiej firmie P.B. Cow & Co, jednym z największych producentów sprzętu do ratownictwa powietrzno-morskiego. – Podczas pracy „Robbie” spotykał się z lotnikami, którzy przeżyli wodowanie i opowiadali mu o swoich doświadczeniach związanych z użyciem produkowanych przez firmę kamizelek ratunkowych zwanych Mae West [żołnierze nazwali tak nadmuchiwaną kamizelkę, nawiązując do bujnych kształtów popularnej aktorki Mae West – red.] czy gumowych pontonów – mówi Art Stacey, prezes Klubu.

Robertson postanowił założyć klub dla tych, których samolot w czasie wojny został zestrzelony lub zmuszony do wodowania, a lotnicy przeżyli dzięki kamizelce ratunkowej, pontonowi czy dmuchanej tratwie. Klub otrzymał nazwę The Goldfish Club: złoto symbolizowało wartość życia, a ryba wodę, w której przetrwali piloci.

Wieści o utworzeniu klubu zaczęły docierać do lotniczych załóg, jednostek a nawet obozów jenieckich. – Pierwotnie klub był przeznaczony tylko dla wojskowych i należeli do niego głównie lotnicy z RAF i amerykańskiego lotnictwa oraz innych państw alianckich – tłumaczy Stacey.

Członek Klubu otrzymywał wodoodporną kartę członkowską i opracowaną przez „Robbiego” odznakę przedstawiającą białoskrzydłą złotą rybkę latającą nad dwiema symbolicznymi niebieskimi falami. Odznaka miała być metalowa, ale ze względu na wojenne ograniczenia w dostawach zdecydowano się na haftowaną plakietkę z materiału. Tkaniny jednak także podlegały reglamentacji, dlatego naszywki zostały wyhaftowane na czarnym materiale ze starych wieczorowych garniturów. Przysłali je członkom klubu Brytyjczycy po apelu zamieszczonym w „London Daily Express”. Ponieważ regulamin zabraniał noszenia odznaki na mundurach brytyjskich i amerykańskich, żołnierze marynarki wojennej zwykle nosili ją na kamizelkach Mae West, a lotnicy RAF i USAF umieszczali ją pod klapą kieszeni munduru z lewej strony.

Trudna procedura

Pod koniec wojny Goldfish Club liczył ponad 9 tys. członków wszystkich specjalności lotniczych i próbował zakończyć przyznawanie członkostwa, ale wnioski nadal napływały. – Zdecydowano więc, że jego członkami mogą być także lotnicy, którzy ulegli katastrofie po wojnie, oraz cywile – tłumaczy Stacey. Sam dołączył do klubu w 1995 roku. Wraz z sześcioma kolegami z eskadry RAF przeprowadzał 16 maja tego roku test lotniczy w północno-wschodniej Szkocji. – Mieliśmy zwarcie elektryczne, co spowodowało awarię silnika i pożar – opisuje. Załoga musiała wodować. – Kiedy uderzyliśmy w wodę, hałas był niesamowity, a potem zapadła cisza – opowiada. Po wyłowieniu z wody Stacey trafił do szpitala, gdzie po pewnym czasie otrzymał formularz zgłoszeniowy do Klubu Złotej Rybki.

„Robbie” odszedł z P.B. Cow & Co w 1947 roku, ale nadal zajmował się sprawami klubu. W 1951 roku zorganizowano pierwszy zjazd „złotych rybek”. Spotkanie odniosło sukces, więc zdecydowano, że zjazdy będą się odbywały corocznie. Klub został też formalnie zreorganizowany m.in. powstał zarządzający nim komitet. – Obecnie mamy około 350 aktywnych członków ze wszystkich państw: Wielkiej Brytanii, krajów Wspólnoty Brytyjskiej, Stanów Zjednoczonych i Europy. Wśród nas są cztery kobiety – wylicza prezes.

Niestety, po śmierci Robertsona cała dokumentacja klubu zostały utracona i pomimo próśb do członków o ponowne dołączenie, wielu z nich nie odpowiedziało. Obecnie w bazie jest ponad 2 tys. osób. Stacey nie jest w stanie podać, ilu w klubie było i jest polskich lotników, ponieważ w formularzach zgłoszeniowych nie pyta się o narodowość. – Jednak sądząc z brzemienia nazwisk, mieliśmy wielu polskich członków, którzy walczyli w szeregach RAF i USAF podczas II wojny – mówi Stacey.

Jednym z nich był mjr pil. Stefan Janus z 308 Dywizjonu Myśliwskiego „Krakowskiego”, potem dowódca 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. 26 stycznia 1943 roku w czasie powrotu z misji nad Francją jego Spitfire zderzył się z maszyną sierż. Wawrzyńca Jasińskiego. Drugi z pilotów zginął, a Janus wyskoczył ze spadochronem. Dzięki kamizelce zdołał się uratować. Po wyłowieniu trafił do niemieckiego obozu jenieckiego Stalag Luft III w Żaganiu. Został uwolniony w maju 1945 roku przez aliantów. – Jesteśmy najtańszym klubem z roczną składką członkowską wynoszącą tyko 5 funtów, mamy za to najtrudniejszą procedurę dołączania do naszego grona – śmieje się Art Stacey.

Anna Dąbrowska