Raport końcowy PKBWL dotyczący naruszenia aktywnej strefy TRA 45

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z incydentu  z udziałem samolotu Cessna 152 znaki rozpoznawcze SP-MAA (C152) i statku powietrznego ultralekkiego - Sky Ranger znaki rozpoznawcze: SP-SKOL, do którego doszło 9.08.2014 r. na lotnisku Chrcynno k/Nasielska (EPNC). Wynikiem incydentu było naruszenie aktywnej strefy TRA 45.

W raporcie 1336/14 czytamy:
„Kontroler organu zbliżania Warszawa (KRL APP) zauważył na wskaźniku radarowym niezidentyfikowany statek powietrzny wykonujący lot w kierunku strefy TRA45. Następnie o godzinie 14:36:30 wykonał telefon do FIS Olsztyn z pytaniem o nieznany mu statek powietrzny z włączonym transponderem radaru wtórnego 7000. FIS Olsztyn nie miał również informacji na temat tego statku powietrznego. O godzinie 14:38:09 pilot samolotu ze skoczkami poprosił o zezwolenie na niski zrzut. KRL APP zabronił wykonania zrzutu informując o statku powietrznym znajdującym się w odległości 3 NM na wysokości 2000 stóp. Pilot samolotu ze skoczkami na pytanie KRL czy posiada wiedzę o tym statku powietrzny poinformował KRL, że nic mu o tym nie wiadomo. Dwie minuty później KRL zezwolił na zrzut skoczków.

W międzyczasie (na podstawie informacji zawartych w Raporcie ERKZ) pilot nieznanego samolotu nawiązał łączność radiową z FIS Olsztyn już wewnątrz aktywnej strefy TRA45. Pilot samolotu C152 poinformował FIS Olsztyn, że po starcie z lotniska Warszawa – Modlin (EPMO) wykonywał lot szkolny po trasie. Informator FIS Olsztyn poinformował pilota, że jest wewnątrz aktywnej strefy TRA45, gdzie wykonywane są skoki spadochronowe. Po wylocie ze strefy TRA45 samolotu C152 KRL zezwolił na pierwszy niski zrzut skoczków.

O godzinie 14:47 KRL informuje FIS Olsztyn o kolejnym statku powietrznym z włączonym transponderem radaru wtórnego 7000 wykonującym lot w stronę strefy TRA45 na wysokości 2100 stóp. W trakcie rozmowy FIS Olsztyn przekazuje informacje dla KRL, że pilot tego samolotu nawiązał łączność radiową z „Chrcynnym”. O godzinie 14:50:30 KRL wywołuje pilota samolotu ze skoczkami z pytaniem „czy jesteście świadomi, że pod wami jest samolot?, wiecie coś o tym?”. Pilot samolotu ze skoczkami odpowiada, że nic o tym nie wiedział. Następnie o godzinie 14:52:50 KRL wywołał pilota samolotu ze skoczkami informując go, że ze względu na drugi przypadek przelotu pod nimi „niewiadomego pochodzenia samolotów” zabrania wykonania zrzutu i nakazuje lądowanie samolotu przekazując informacje o pozycji i wysokości statku powietrznego znajdującego się pod nimi.

Pilot samolotu ze skoczkami informuje KRL, że pilot drugiego samolotu „jest na częstotliwości Chrcynna i teraz odchodzi w holding” i zaproponował, że poczekają na jego odlot i wykonają zrzut. KRL zabrania wykonania zrzutu i nakazuje lądowanie samolotu. Pilot samolotu ze skoczkami po zgłoszeniu osiągnięcia 2000 stóp otrzymał informację od KRL o zawieszeniu strefy TRA45 i zakazie wykonywania w dniu zdarzenia skoków.

Drugim statkiem powietrznym był ultralekki samolot typu Sky Ranger, który był w trakcie powrotu z lotniska Olsztyn – Dajtki (EPOD) na lądowisko bazowania Chrcynno k/Nasielska (EPNC). W trakcie dolotu pilot samolotu Sky Ranger utrzymywał dwukierunkową łączność radiową z informatorem FIS Olsztyn oraz posiadał włączony transponder radaru wtórnego. Na około siedem mil przed lądowiskiem Chrcynno (na podstawie oświadczenia pilota) FIS Olsztyn zakończył służbę radarową informując również o odbywających się skokach spadochronowych nad Chrcynnem. Będąc trzy mile od strefy zrzutów, utrzymując wysokość lotu poniżej 2000 stóp pilot nawiązał łączność z „Chrcynno Radio" na częstotliwości 122.2 MHz z zapytaniem o pozycję samolotu ze skoczkami i sytuację na lądowisku. Z informacji otrzymanych przez pilota wynikało, że samolot ze skoczkami jest na wznoszeniu tuż przed zajęciem pozycji do zrzutu.

Pilot samolotu Sky Ranger zaproponował oczekiwanie do czasu wylądowanie skoczków i samolotu. Po pewnym czasie otrzymał informację o możliwości lądowania i wykonał podejście i lądowanie. Należy zaznaczyć, że pilot samolotu Sky Ranger, w przeciwieństwie do pilota samolotu C152, był w stałym kontakcie radiowym najpierw z FIS Olsztyn, a następnie z „Chrcynno radio” i posiadał świadomość sytuacyjną działań odbywających się w strefie TRA45.

Według oświadczenia kierownika OSS KRL powiedział, że również w dniu jutrzejszym nie wiadomo czy skoki się odbędą, a może aż do czasu dokonania zmian w „Porozumieniu o współpracy operacyjnej pomiędzy Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, Aeroklubem Warszawskimi i Centrum Usług Logistycznych Lotnisko „Warszawa-Babice”.

Istotnym faktem dotyczącym tego zdarzenia jest brak przez KRL koordynacji swoich działań, dotyczących podjęcia decyzji o zawieszeniu skoków z organizatorem skoków, który odpowiadał za bezpieczne wykonywanie lotów/skoków spadochronowych oraz utrzymywanie statków powietrznych wewnątrz rejonów „Chrcynno Area” z godnie z zapisami wyżej wymienionego „Porozumienia...”.

W trakcie analizy okoliczności zdarzenia Komisja zwróciła uwagę na strukturę elementów przestrzeni powietrznej i lokalizację punktu nawigacyjnym „Yankee” w stosunku do strefy TRA45. Mała odległości pomiędzy granicą CTR EPMO, a granicą TRA45 skutkuje tym, że pilot wylatujący z CTR EPMO nad punktem nawigacyjnym „Yankee” ma niewiele czasu do nawiązania łączności z zarządzającym przestrzenią TRA45 w celu uzgodnienia ewentualnego wlotu w ww. strefę. Jeżeli pilot chciałby nawiązać po wylocie z CTR EPMO łączność z FIS Olsztyn (przy wolnej częstotliwości) w celu otrzymania informacji o aktywności strefy praktycznie nie ma możliwości nawiązania łączności z zarządzającym przestrzenią TRA45, bez wykonania zakrętów o 360 stopni w celu uzgodnienia ewentualnego przelotu przez strefę. Również personel FIS Olsztyn w wypadku nawiązania łączności radiowej przez pilota, który zgłasza się nad punktem „Yankee”, a nie mającego świadomości o aktywności strefy TRA45 ma bardzo mało czasu, aby poinformować pilota o jej aktywności przed przekroczeniem jej granicy.”
(Wszystkie czasy podane w UTC według zapisu audio APP)

AIP VFR

Przyczyny zdarzenia:
Niewłaściwe przygotowanie się do lotu przez pilota samolotu C152, czego wynikiem było naruszenie aktywnej strefy TRA45.

Komisja sformułowała zalecenie dotyczące bezpieczeństwa:

SmartAero Service:
1. Zapoznać pilota uczestniczącego w zdarzeniu z treścią raportu, aby ograniczyć możliwość wystąpienia podobnego zdarzenia w przyszłości.

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej:
2. Przekazać raport końcowy do LSM APP EPWA w celu zapoznania personelu APP EPWA z ustaleniami raportu aby ograniczyć możliwość wystąpienia podobnego zdarzenia w przyszłości – zakazania wykonywania skoków i „zawieszeniu strefy” niezgodnie z zasadami elastycznego użytkowania przestrzeni powietrznej (Flexible Use of Airspace) oraz z „Porozumieniem o współpracy operacyjnej pomiędzy Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, Aeroklubem Warszawskim i Centrum Usług Logistycznych Lotnisko „Warszawa-Babice" w zakresie współdziałania APP Warszawa, OKL AW i AFIS Babice.

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej/ Zarządzający lotniskiem EPMO:
3. Rozważyć przeniesienie lokalizacji punktu „Yankee” lotniska EPMO w miejsce pozwalające pilotom statków powietrznych na wcześniejsze nawiązania łączności radiowej z FIS Olsztyn i z zarządzającym przestrzenią TRA45 w odległości pozwalającej na płynny i bezpieczny wlot w ww. strefę.

Raport końcowy 1336/14
Uchwała 1336/14