„Pilot nie był świadomy, że koło jego samolotu uderzyło w śmigło drugiego kończącego dobieg..." - raport końcowy PKBWL

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy 2020/3377 z poważnego incydentu w którym 23 października 2020 r. na lotnisku Rudniki k/Częstochowy brały udział Cessna C-152 (znaki rejestracyjne SP-AKW) oraz druga Cessna C-152 (SP-FZY). W wyniku tego zdarzenia oba statki powietrzne zostały poważnie uszkodzone, ale osoby przebywające na ich pokładach nie odniosły obrażeń.

W streszczeniu raportu 2020/3377 czytamy:

W piątek 23 października 2020 r. w godzinach porannych pilot samolotowy sprawdził prognozę pogody i umówił się z kolegą na lot samolotem Cessna C-152. Ponieważ warunki meteorologiczne były odpowiednie, około południa przybył na lotnisko Rudniki z zamiarem wykonania lotów treningowych przed zawodami na celność lądowania, które miały odbyć się następnego dnia. Przez około pół godziny oczekiwał wraz z podróżnym na sali briefingowej Aeroklubu Częstochowskiego na samolot, na którym miał zaplanowane loty. W tym czasie przysłuchiwał się prowadzonej korespondencji radiowej.

Po lądowaniu Cessny C-152 SP-AKW udał się w rejon stacji paliw, gdzie przejął samolot od załogi kończącej loty. Po wykonaniu czynności przedlotowych i wypisaniu dokumentacji, pilot wraz z podróżnym zajęli miejsce w kabinie samolotu. Po uruchomieniu silnika pilot sprawdził łączność radiową. W tym czasie loty po kręgu wykonywał samolot Cessna C-152 SP-FZY, który zgłaszał swoje pozycje. Pilot samolotu SP-AKW pokołował do progu pasa 26 i po zajęciu pasa o godzinie 13:32 wystartował.


Po starcie skierował samolot w rejon Częstochowy, w celu zachowania większej separacji od samolotu latającego po kręgu. Po kilku minutach wg. jego oświadczenia zgłosił pozycję: „3 NM na zachód od lotniska, wejdziemy do pozycji z wiatrem lewego do pasa 26 i zgłosimy pozycję z wiatrem” (rys. 1 – pkt. 1 na linii czerwonej). Załoga samolotu SP-FZY wykonując lot po kręgu zgłosiła swoją pozycję „z wiatrem” lewego kręgu do pasa 26 (rys. 1 – pkt. 1 na linii żółtej). Po zgłoszeniu pozycji „z wiatrem” instruktor wraz z uczniem kontynuowali lot, wydłużając bok z wiatrem, aby wykonać trzeci zakręt za cementownią.

Załoga nie obserwowała innego ruchu po kręgu, ale jak oświadczają piloci, przed trzecim zakrętem usłyszeli meldunek z samolotu SP-AKW, który miał się znajdować 2NM na zachód od lotniska. Po wyjściu na prostą do lądowania, instruktor udzielał uczniowi wskazówek dotyczących podejścia do lądowania i załoga nie zgłosiła prostej do pasa w użyciu. Pilot samolotu SP-AKW w trakcie lotu zapoznawał podróżnego z techniką lądowania na celność nie koncentrując się na obserwacji przestrzeni. Według jego oświadczenia wykonując lot po małym kręgu zgłosił pozycję z wiatrem. Po wykonaniu czwartego zakrętu, samolot SP-AKW znalazł się na krótkiej prostej.

Nad progiem pasa znajdował się na wysokości około 600 ft, lecąc z klapami wypuszczonymi w położenie „pełne” i utrzymując prędkość około 60 kt. W tym samym czasie załoga samolotu SP-FZY przyziemiła na progu pasa 26 i powoli wytracał prędkość w trakcie dobiegu. W trakcie lądowania na wysokości, około 2 m nad ziemią pilot samolotu SP-AKW poczuł silne uderzenie, a chwilę później samolot przyziemił. Po przyziemieniu samolot zaczął zakręcać w lewo, a pilot nie był w stanie skorygować kierunku.


Jeszcze przed zatrzymaniem samolotu pilot wydał komendę podróżnemu do opuszczenia samolotu. Po zatrzymaniu się samolotu pilot zamknął kran paliwa i wyłączył zasilanie w samolocie. Pilot i podróżny opuścili samolot nie doznając obrażeń ciała. Po opuszczeniu kabiny zauważyli brak lewego koła podwozia głównego. Zauważyli również samolot stojący na skraju pasa startowego. Pilot samolotu SP-AKW nie był świadomy tego, że koło jego samolotu uderzyło w śmigło kończącego dobieg samolotu SP-FZY.

Ustalenia Komisji

1) Piloci mieli ważne uprawnienia i kwalifikacje odpowiednie do wykonywania zaplanowanego zadania.
2) Samoloty były zdatne do lotu i posiadały wymaganą dokumentację.
3) W dniu zdarzenia nie było wyznaczonego kierującego lotami.
4) Samolot SP-AKW nie zachował zaleconej standardowej procedury podczas włączania się do kręgu.
5) Pilot samolotu SP-FZY nie upewnił się o pozycji samolotu SP-AKW.
6) Pilot samolotu SP-AKW dolatując do lotniska powinien dostosować się do ruchu po kręgu innych statków powietrznych – w tym wypadku wypatrywać znajdującego się za pozycją z wiatrem samolotu SP-FZY
7) Piloci samolotów nie obserwowali się wzajemnie podczas lotu po kręgu i doprowadzili do utraty separacji na prostej do lądowania.
8) Piloci samolotów nie przekazywali informacji o swojej pozycji na prostej do lądowania.
9) Sposób w jaki doszło do zderzenia spowodował, że struktura obu samolotów pozostała nienaruszona i nie doszło do bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia żadnego z uczestników poważnego incydentu.
10) Przyziemienie i dobieg samolotu SP-AKW nastąpił w sposób niekontrolowany.
11) Utrata lewego koła podwozia przez SP-AKW spowodowała, że po przyziemieniu samolot utracił kierunek w lewo.

Przyczyny wypadku

W trakcie badania PKBWL ustaliła następujące przyczyny poważnego incydentu lotniczego:

1) Brak korespondencji radiowej z samolotów informującej o wyjściu na „prostą do lądowania”, skutkującej utratą separacji pomiędzy nimi.
2) Niewłaściwa obserwacja przestrzeni przez załogi statków powietrznych w locie po kręgu.

Okolicznościami sprzyjającymi zaistnieniu zdarzenia lotniczego były:

• Wykonanie niestandardowych kręgów nadlotniskowych przez pilotów.
• Rozproszona uwaga rozmową z podróżnym pilota SP-AKW.
• Wykonywanie podejścia treningowego na celność lądowania (z przesuniętym punktem przyziemienia) przez pilota samolotu SP-AKW.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych po zapoznaniu się ze zgromadzonymi w trakcie badania zdarzenia materiałami nie sformułowała zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.

Pełny Raport Końcowy 2020/3377 dostępny jest tutaj (LINK)