Zaobserwowano czerwone błyski z okolic czarnej dziury

Czerwone błyski trwające ułamki sekund z okolic czarnej dziury, jedne z najsilniejszych tego typu rozbłysków ostatnich latach, zaobserwowali astronomowie -informuje brytyjski University of Southampton.

Czarna dziura V404 Cygni znajduje się w naszej Galaktyce, w odległości 7800 lat świetlnych od Ziemi. W czerwcu 2015 roku przez około dwa tygodnie przeszła serię gwałtownych rozbłysków spowodowanych przez spadającą na nią materię odartą z gwiazdy znajdującej się na orbicie wokół czarnej dziury.

Nieprzewidywalna natura i rzadkość takich rozbłysków z okolic czarnej dziury powodują, że astronomowie mają bardzo mało czasu na reakcje, gdy zjawisko nastąpi. Na przykład V404 Cygni miała poprzedni rozbłysk w 1989 roku i dopiero w czerwcu 2015 zaobserwowano ponowne pojaśnienia, które były jednymi z najjaśniejszych w ostatnich latach. Większość rozbłysków związanych z czarnymi dziurami jest znacznie słabsza, a tym samym trudniejsza do zbadania.

Każdy z rozbłysków z okolic czarnej dziury V404 Cygni miał moc odpowiadającą około tysiącowi słońc. Czas trwania niektórych rozbłysków był krótszy niż 1/40 sekundy – dziesięć razy krócej niż mrugnięcie okiem. Zaobserwowanie tak szybkich zjawisk wymaga odpowiedniej technologii. Naukowcy wykorzystali niezwykle szybką kamerę ULTRACAM zamontowaną na 4,2-metrowym teleskopie Williama Herschela na Wyspach Kanaryjskich. Kamera ta potrafi rejestrować światło jednocześnie w trzech kolorach, co pozwoliło astronomom na upewnienie się, że błyski mają barwę czerwoną.

Czerwony kolor powiązano z szybko poruszającymi się dżetem, czyli materią wyrzuconą z bliskich okolic czarnej dziury. Łącząc dane o barwie, prędkości i mocy rozbłysków, można określić, że światło było wyemitowane z bliskich okolic czarnej dziury, z podstawy dżetu. Pochodzenie dżetu nie jest jeszcze do końca zrozumiane, ale prawdopodobnie rolę odgrywa tutaj silne pole magnetyczne.

„Przypuszczamy, że gdy czarna dziura została gwałtownie zasilona materią przez towarzyszącą jej gwiazdę, zareagowała wyrzucając część materii w formie szybkiego dżetu. Czas trwania rozbłysków może być związany z włączaniem i wyłączaniem dżetu – byłyby to pierwsze tak szczegółowe obserwacje tego zjawiska” powiedział dr Poshak Gandhi z University of Southampton, główny autor publikacji.

Tego typu zjawiska zachęcają naukowców do współpracy z ośrodkami z całego świata. Potrzebna jest szybka komunikacja i wymiana danych, szczególnie gdy do obserwacji używane jest kilka teleskopów, albo teleskopy naziemne i kosmiczne.

Międzynarodowy zespół astronomów opublikował wyniki badań rozbłysków z okolic czarnej dziury V404 Cygni w czasopiśmie „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. (PAP)

cza/ agt/