Polscy obserwatorzy ponownie nad Rosją i Białorusią

Samolot z polskimi obserwatorami na pokładzie rozpoczął we wtorek kolejną misję nad Rosją i Białorusią w ramach Traktatu o Otwartych Przestworzach – powiedział PAP rzecznik Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych ppłk Artur Goławski.

Do bazy w podmoskiewskiej Kubince samolot poleciał w poniedziałek, od wtorku przez trzy dni wynajęta od Ukrainy maszyna może wykonywać loty nad grupą państw Federacji Rosyjskiej i Białorusią. Na początku maja w ramach tego samego traktatu loty nad Polską odbywał rosyjski samolot obserwacyjny.

Zgodnie z traktatem cykliczne loty odbywają się dwa razy w roku i – jak powiedział Goławski – ta kwota jest wykorzystywana. „To środek kontroli sytuacji wojskowej i budowy zaufania” – dodał. Polacy dwa razy w roku – wiosną i jesienią - latają nad Rosją, Rosjanie dwa razy wykonują takie loty nad Polską. Podobne loty odbywają się raz w roku między Polską i Ukrainą.

Na pokładzie samolotów znajduje się wyłącznie optyczna aparatura obserwacyjna; trasa i pułap przelotu są wcześniej uzgadniane. Zanim samolot zacznie loty obserwacyjne, obiektywy pozostają zapieczętowane.

Loty obserwacyjne na mocy Traktatu o Otwartych Przestworzach (Open Skies) odbywają się za zgodą państwa obserwowanego i na zasadzie wzajemności. Lot może się odbywać nad całym terytorium kraju, z wyłączeniem stref zakazanych. Długość lotu zależy od terytorium państwa i liczby lotnisk udostępnianych systemowi Otwartych Przestworzy. Trasa nad Polską liczy ok. 1400 km. Obserwatorom towarzyszą kontrolerzy państwa obserwowanego.

Po raz pierwszy ideę otwartego nieba zaproponował w 1955 r. prezydent USA Dwight Eisenhower, zwracając się do szefa KPZR Nikity Chruszczowa na konferencji czterech mocarstw w Genewie. ZSRR przyjął propozycję, ale do podpisania traktatu nie doszło. Rozmowy o systemie wzajemnych inspekcji wznowiono w 1989 r.

Traktat umożliwiający wzajemną kontrolę potencjału obronnego i działalności wojskowej został podpisany w 1992 r. przez 25 państw w Helsinkach; Polska ratyfikowała go w 1995 r. Dwa lata później loty nad Polską wykonali obserwatorzy ze Stanów Zjednoczonych i Ukrainy. Obecnie stronami traktatu są 34 państwa.

Loty nad Polską wykonywali również m.in. inspektorzy z Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii, nad tymi krajami latali polscy obserwatorzy.(PAP)

brw/ itm/